Είναι σκόπιμο να διευκρινίσουμε το ρόλο που έχουν, δηλαδή που πρέπει να έχουν, οι αφοσιωμένοι στην εξέλιξη συγκεκριμένων επιστημών και οι εξουσιοδοτημένοι από τους λαούς να διαχειρίζονται τη συλλογική ζωή τους. Τους πρώτους τους αποκαλούμε επιστήμονες, αλλά ακριβέστερος είναι ο όρος τεχνοκράτες, γιατί θέτουν την «τέχνη» τους, δηλαδή μια συγκεκριμένη τέχνη υπό την ευρύτερη έννοια του όρου αυτού, ως προτεραιότητά τους ή ως τη μοναδική μέριμνά τους (τέχνη+κράτος). Τους δεύτερους τους αποκαλούμε πολιτικούς. Ο ρόλος λοιπόν των τεχνοκρατών είναι η αποκλειστική εξυπηρέτηση και εξέλιξη της τέχνης τους. Ο ρόλος των πολιτικών είναι η διαχείριση των κοινών.

Οι πολιτικοί προφανώς χρησιμοποιούν τις γνώσεις των τεχνοκρατών, τις γνώσεις δηλαδή που αφορούν σε επί μέρους ζητήματα των κοινωνιών. Αλλά δεν επικεντρώνονται σε μια συγκεκριμένη τέχνη. Δεν εξαρτούν την διαχείριση της κοινωνίας ανταποκρινόμενοι σε ένα μόνο ζήτημά της, στην επίλυση μόνο ενός προβλήματός της ή στη προώθηση μίας μόνο πλευράς των στοχεύσεών της. Ο πολιτικός καλείται να κάνει μία σύνθεση, αυτό που διεθνώς λέγεται nexus synthesis. Οφείλει να συνθέσει απόψεις, σωστές στο βαθμό που εξυπηρετούν μία μόνο κοινωνική στόχευση, αλλά και που συχνά η μία στόχευση υπονομεύει τις άλλες, σε βάρος της κοινωνίας ως ενιαίου συστήματος. Οφείλει να στοχεύει σε κάτι ανάλογο με την αριστοτελική μεσότητα.

Το ίδιο άλλωστε κάνουμε και σε προσωπικό επίπεδο. Χρειαζόμαστε αυτοκίνητο για να πάμε στη δουλειά μας, αλλά έχουμε συγκεκριμένο διαθέσιμο κεφάλαιο και άλλες επείγουσες ανάγκες. Έτσι φτάνουμε σε μια «συμβιβαστική» των αναγκών ενέργειά μας και κρίνουμε σκόπιμο να κυκλοφορούμε με δίκυκλο, αντί ενός ασφαλέστερου θηριώδους τζιπ, για να μπορέσουν, π.χ., τα παιδιά μας να σπουδάσουν.

Το κράτος μπορεί να ανακατασκευάσει όλο το οδικό δίκτυο της χώρας, προς αποφυγή των χιλιάδων κατ’ έτος οδικών δυστυχημάτων. Αυτό όμως θα είναι σε βάρος, π.χ., των συντάξεων, της κατασκευής νοσοκομείων, της ενίσχυσης της Παιδείας. Μπορούμε κάλλιστα να επιβάλουμε να κατασκευάζονται τα κτήρια απολύτως αντισεισμικά, αλλά αυτό θα έκανε το κόστος τους απαγορευτικό για τον μέσο πολίτη, που δεν θα εύρισκε σπίτι να μείνει. Προσπαθούμε να βρούμε μία μέση οδό, για να πετύχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα, δηλαδή αυτό που ο πολιτικός θα κρίνει ως βέλτιστο αποτέλεσμα. Προσοχή όμως: όταν λέμε πολιτικός, εννοούμε αυτόν ή το σύνολο αυτών, που είναι εξουσιοδοτημένος ή εξουσιοδοτημένοι να λαμβάνουν τέτοιες αποφάσεις. Μάλιστα όσο πιο κρίσιμες είναι οι αποφάσεις αυτές, τόσο περισσότερο νομιμοποιημένο πρέπει να είναι το άτομο ή το συλλογικό όργανο που λαμβάνει αυτές τις αποφάσεις.

Αυτό λοιπόν ελπίζουμε πως συμβαίνει και σήμερα στη χώρα μας, με το ζήτημα της πανδημίας του covid-19. Το ότι δηλαδή η χώρα μας έχει κυριολεκτικώς κλείσει και η κοινωνία μας έχει πάψει να λειτουργεί, φανταζόμαστε αποτελεί απόφαση του ανώτατου πολιτικού οργάνου που έχει αυτήν την αρμοδιότητα και όχι κάποιων επί μέρους τεχνοκρατών. Το δε ανώτατο πολιτικό όργανο που έχουμε εξουσιοδοτήσει να ρυθμίζει τη λειτουργία της χώρας, είναι η Βουλή των Ελλήνων.

Προφανώς στην απόφαση αυτή έχουν μελετηθεί όλες οι παράμετροι και έχει γίνει η βέλτιστη σύνθεση. Π.χ. έχει ληφθεί υπ’ όψιν η επαπειλούμενη οικονομική κατάρρευση της χώρας και ιδιαιτέρως ορισμένων επαγγελματικών ομάδων που θα οδηγηθούν σε απόλυτη φτώχεια, με ότι αυτό θα συνεπάγεται για τη σωματική και ψυχική υγεία τους. Κάποιος συσχετισμός θα έχει γίνει. Προφανώς και θα έχει ληφθεί υπ’ όψιν πως ο εγκλεισμός όλου του πληθυσμού στα σπίτια του δεν είναι ίδιος. Διαφορετικά κλείνεται ο κάτοικος μια βίλλας στην Εκάλη, με θέα την πισίνα του, διαφορετικά η οικογένεια που κατοικεί σε ένα μικρό, ανήλιο και ανθυγιεινό διαμέρισμα. Προφανώς έχει σταθμιστεί και το γεγονός πως δεν έχουμε κατ’ έτος εγκλεισμό του πληθυσμού λόγω της εποχικής γρίπης, καίτοι και αυτό πρόκειται περί πανδημίας κατ’ έτος εμφανιζόμενης, που επιφέρει μάλιστα περισσότερα θύματα από αυτά του κοροναϊού, παρά του ότι υπάρχει γι’ αυτήν εμβόλιο. Δεν είμαστε ειδικοί να κρίνουμε αν καλώς έχει ειπωθεί, από ειδικούς, πως αυτός ο κοροναϊός έχει καταλάβει τη θέση της εποχικής γρίπης, όσον αφορά στα προκύπτοντα θύματα, αλλά φανταζόμαστε πως θα έχει και αυτό ληφθεί υπ’ όψιν.

Φανταζόμαστε επίσης πως έχουν ληφθεί και όλα τα κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης της τρέχουσας πανδημίας, που έτσι όπως λειτουργούμε δεν αφορά μόνο στις άμεσες επιπτώσεις της στην υγεία του πληθυσμού. Όπως επίσης πως έχουν ληφθεί ή θα ληφθούν, τα κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης και των επομένων πανδημιών που σίγουρα θα μας έρθουν. Άλλωστε όπως επεσήμανε και ο Κος Τσιόρδας, πανδημίες εμφανίζονται ανά περίπου τριακονταετία (εξαιρουμένης της πανδημίας της εποχικής γρίπης).

Δηλαδή φανταζόμαστε –ή φαντασιωνόμαστε- πως έχουν ληφθεί ή θα ληφθούν, τα κατάλληλα μέτρα προς ενίσχυση της χώρας ως προς την ανθεκτικότητά της (resilience). Σε αυτήν την ανθεκτικότητα εμπεριέχεται και ο τρόπος αντιμετώπισης των εκτάκτων καταστάσεων, με την ενίσχυση των απαραίτητων για την ύπαρξη της κοινωνίας δομών, για τις οποίες δεν ενδιαφέρονται οι ιδιώτες που επιδιώκουν άμεσο κέρδος. Αυτό το είχε επισημάνει και ο εισηγητής του «φιλελευθερισμού» Άνταμ Σμιθ, που φαίνεται αγνοούν οι καθ’ ημάς υπέρμαχοι αυτής της οικονομικής θεωρίας, κυρίως μάλιστα οι ημιμαθείς πολιτικοί μας. Δεν αμφισβητούμε δηλαδή την αποτελεσματικότητα της «αοράτου χειρός» της αγοράς, αλλά είναι απαραίτητο να ενισχυθεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας και η δυνατότητα του κράτους να επεμβαίνει προνοιακά στις έκτακτες ανάγκες της κοινωνίας.