Ποίηση και σπουδαία θεατρικότητα είναι τα χαρακτηριστικά του έργου του Σινγκ «Καβαλάρηδες στη θάλασσα», το καλύτερο μονόπρακτο του 20ού αιώνα για πολλούς, το οποίο ανεβάζει η Άννα Κοκκίνου

Ποίηση και σπουδαία θεατρικότητα είναι τα χαρακτηριστικά του έργου του Σινγκ «Καβαλάρηδες στη θάλασσα», το καλύτερο μονόπρακτο του 20ού αιώνα για πολλούς, το οποίο ανεβάζει η Άννα Κοκκίνου

Μια μάνα, με άντρα και πέντε αγόρια χαμένα στη θάλασσα, απέμεινε με τον μικρότερο γιο και τις δυο κόρες. Οι άντρες, ψαράδες όλοι, πνίγονται στον αγώνα της επιβίωσης. Οι «κιούραχ», οι αυτοσχέδιες βάρκες τους, γίνονται καρυδότσουφλα στα μανιασμένα κύματα του Ατλαντικού. Η γη δεν έχει τίποτα να τους προσφέρει. Τη Μόιρα (Μοίρα), τη μάνα των έξι αγοριών και των δυο κοριτσιών, που καθημερινά παλεύει με τη μοίρα της, δηλαδή με τη θάλασσα, υποδύεται επί σκηνής η Άννα Κοκκίνου, στο έργο του Τζον Μίλινγκτον Σινγκ «Καβαλάρηδες στη θάλασσα». Το έργο, που κατά ορισμένους θεωρείται το καλύτερο του συγγραφέα, γράφτηκε το 1903 και είναι μια μικρή τραγωδία που διαδραματίζεται στα νησιά Άραν, το φυσικό τοπίο όλων του των έργων και ο πηλός από τον οποίο είναι πλασμένα τα πρόσωπά του. Είναι η πρώτη φορά που τα πρόσωπα αυτά βρήκαν έκφραση μέσα από τα έργα του Σινγκ. Έτσι, απέκτησαν αρχετυπικό χαρακτήρα και οι ζωές τους ξέφυγαν από τον μικρό κόσμο των νησιών κι έγιναν σύμβολα πανανθρώπινων ερωτημάτων. Τα νησιά Άραν βρίσκονται δυτικά της Ιρλανδίας στον Ατλαντικό, «το πιο πρωτόγονο μέρος της Ευρώπης», όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας. Στη μέση του ωκεανού, στο πουθενά, απομονωμένα, σε ακραίες καιρικές συνθήκες, με ζωντανό ακόμα το παγανιστικό παρελθόν με τις κελτικές παραδόσεις για θεούς και ξωτικά. Εκεί οι δημιουργοί του ιρλανδικού λογοτεχνικού κινήματος θεωρούσαν πως χτυπάει η καρδιά της πραγματικής Ιρλανδίας, αφού η γλώσσα τους αντιστεκόταν ακόμα στην εξάπλωση της γλώσσας του άγγλου κατακτητή. Ποίηση και σπουδαία θεατρικότητα είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του έργου, το οποίο θεωρείται το καλύτερο μονόπρακτο του 20ού αιώνα. Χαρακτηρίζεται από τον κοφτό λόγο του και την υψηλή ποίηση του καινοτόμου της θεατρικής γραφής Σινγκ. Πρόκειται για μια τελετή μύησης στη ζωή και τον θάνατο. Η μάνα είναι μια γυναίκα που σε όλη της τη ζωή αναμετριέται με τη θάλασσα. Αυτή είναι η μεγάλη της αντίπαλος. Στο τέλος, θα κάνει την ύψιστη υπέρβαση: θα αποδεχθεί τη θνητότητα. «Το έργο αποτελεί μια κιβωτό σπάνιων θησαυρών ποίησης, θεατρικότητας, γλώσσας, ύφους, νοημάτων», σημειώνει η Άννα Κοκκίνου, υπεύθυνη και για τη σκηνοθεσία της παράστασης. «Η πρώτη ανάγνωση δημιουργεί την εντύπωση ότι πρόκειται για μια απλή, γραφική ιστορία. Όμως, η αλήθεια μακράν απέχει αυτής της προσέγγισης. Το έργο λειτουργεί ως αλγεβρική εξίσωση. Δεν υπάρχει ούτε μια φράση εύκολη, ούτε ένα νόημα που να μη συνδέεται έξοχα με κάποιο άλλο». Ο ιρλανδός συγγραφέας Τζον Μίλινγκτον Σινγκ (1871-1909) στη σύντομη ζωή του –έζησε 38 χρόνια– έγραψε έξι θεατρικά έργα. Θεωρείται από τους μελετητές του «ένας πρωτοπόρος και με μεγάλη επιρροή μοντερνιστής». Σπούδασε στο Τρίνιτι Κόλετζ του Δουβλίνου, όπου αργότερα θα σπουδάσει και ο Σάμιουελ Μπέκετ, του οποίου θεωρείται και δάσκαλος στη θεατρική γραφή. Ο Σάμιουελ Μπέκετ ερωτώμενος ποιος τον έχει επηρεάσει, αναφέρει πάντα ένα όνομα, αυτό του Σινγκ. Ιδρυτής του Άμπι Θίατερ του Δουβλίνου, μαζί με τον μελλοντικό νομπελίστα, ιρλανδό ποιητή Ουίλιαμ Μπάντλερ Γέιτς (τον οποίο γνώρισε μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, στο Παρίσι) και τη Λαίδη Γκρέγκορι, είναι σαν να έβαλε δυναμίτη στην πηγή του ιρλανδικού θεάτρου, με την κριτική ματιά του στη θρησκεία και στη κοινωνία της πατρίδας του. «Ήταν ένας ονειροπόλος σιωπηλός άνθρωπος, γεμάτος από κρυφά πάθη και αγάπησε τα άγρια νησιά, γιατί εκεί, στο φως της μέρας, είδε τι φώλιαζε κρυμμένο μέσα του», λέει ο Γέιτς για τον Σινγκ. Με την προτροπή του Γέιτς, ο Σινγκ θα γυρίσει πίσω για να ζήσει ανάμεσα στους ιρλανδούς αγρότες και να ασχοληθεί με τη ζωή του ιρλανδικού χωριού. Η φιλία και η συνεργασία των δύο πνευματικών Ιρλανδών θα αλλάξει ριζικά όλη τη ροή του ιρλανδικού θεάτρου, καθώς και της ιρλανδικής λογοτεχνίας. Στην Ελλάδα ο Σινγκ δεν είναι ευρύτερα γνωστός, αν αναλογιστούμε ότι μόλις πέρυσι, μετά από πολλά χρόνια, ξανανέβηκε το πιο γνωστό έργο του, το «Ένας ήρωας – Το καμάρι της Δύσης» από τον Στάθη Λιβαθινό.

* «Καβαλάρηδες στη θάλασσα» του Τζον Μίλινγκτον Σινγκ. Μετάφραση: Ανθή Λεούση. Σκηνοθεσία: Άννα Κοκκίνου. Σκηνικά: Ισμήνη Καρυωτάκη. Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Μουσική: Θοδωρής Αμπαζής. Παίζουν: Άννα Κοκκίνου, Φ. Λαγανόπουλος, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Φανή Παναγιωτίδου, Έφη Βλαχογιάννη, Σοφία Ιγνατίδου, Βιβή Πέτση, Ελεάνα Τσίχλη. Θέατρο Σφενδόνη. Προγραμματισμένη πρεμιέρα 5 Μαρτίου (η παράσταση παίζεται παράλληλα, σε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο, με τη «Λα πουπέ» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη).

Χαρά Αργυρίου