Γιάννης Χουβαρδάς: Το θέατρο ως υπεραγορά

Γιάννης Χουβαρδάς: Το θέατρο ως υπεραγορά

Εκείνο που λείπει δεν είναι το σάρωμα της αγοράς αλλά η συστηματική επιλογή ρεπερτορίου και τρόπων με συγκεκριμένη στόχευση. Το Εθνικό Θέατρο δεν μπορεί να είναι σουπερμάρκετ

«Είμαι εμψυχωτής μέσα στο πλαίσιο ενός γενικότερου οράματος στο οποίο συμβάλλουν όλοι. Δεν κάνω επιλεκτική πολιτική, με αποκλεισμούς ειδών, ούτε απριόρι προσώπων. Ένα θέμα συνδυασμών, το τι θες να πεις την κάθε στιγμή. Αφήνω τεράστια ελευθερία στους καλλιτέχνες. Είμαι “ανοιχτός” αλλά υποχρεωμένος να έχω έναν έλεγχο, εκ της φύσεως του λειτουργήματος – να βλέπω πρόβα, να λέω τη γνώμη μου, ευχόμενος να εισακουστεί, τίποτα παραπάνω. Προσωπικά, θα τους ήθελα πιο τολμηρούς. Να μην αισθάνονται ότι μπαίνουν σε μαυσωλείο, να μην αυτολογοκρίνονται καλλιτεχνικά». Τα παραπάνω δήλωνε ο Γιάννης Χουβαρδάς στα «Νέα» τον Ιανουάριο του 2008. Ήταν ο νέος, τότε, καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου κι ο άνθρωπος που, με περγαμηνές στο Θέατρο Αμόρε, υποσχόταν όχι μόνο να βγάλει το Εθνικό Θέατρο από την ελληνοκεντρική του εσωστρέφεια αλλά και να το βάλει στον παγκόσμιο χάρτη των μεγάλων σκηνών. Δυο χρόνια μετά, παραμένει επικεφαλής του μεγάλου κρατικού θεάτρου, συνεχίζοντας με τη συνταγή-Αμόρε, χάρη στην οποία έκανε μεν όνομα στην εγχώρια αγορά ως μάνατζερ θεατρικών πρωτοτυπιών (αλλά όχι απαραιτήτως πρωτοποριών), ωστόσο περισσότερο προσγειωμένος στην ελληνική πραγματικότητα αγωνίζεται να ισορροπήσει την πρωτοτυπία με τη θεατρική ουσία. Ούτως ή άλλως, πλέον, οι φιλοδοξίες έχουν συρρικνωθεί στα όρια της μικρής, στρινιάρας, μιμητικής και συχνά αυτιστικής Ελλαδάρας. Συντηρητικό ή μη, το Εθνικό Θέατρο ήταν ο κυρίαρχος αστικός θεσμός της ελληνικής κουλτούρας. Το ρεπερτόριό του, οι σκηνοθεσίες, οι ρόλοι μοιράστηκαν στους όντως σημαντικούς της ελληνικής σκηνής. Σε εποχές λιγότερο περίπλοκες το Εθνικό ήταν ο χώρος αναφοράς της κατεστημένης πνευματικότητας. Στη δική μας, πολύ πιο περίπλοκη εποχή, στην οποία πολύ πιο εύκολα μπορεί να αλώσει και τους θεσμούς του θεάτρου η κουλτούρα του εντυπωσιασμού, το στιλπνό και το άδειο, από το Εθνικό Θέατρο θα περίμενε κανείς περισσότερη έμφαση στην αστική παράδοση. Θα πείτε ότι, ιδού, τρία σημαντικά κλασικά έργα φιλοξενούνται αυτό το διάστημα στην κεντρική σκηνή – «Ο θείος Βάνιας» του Τσέχοφ, ο «Δον Ζουάν» του Μολιέρου, «Η κυρία από τη θάλασσα» του Ίψεν. Τι παραπάνω περιμένετε; Στην Ελλάδα των μειωμένων προσδοκιών, όλη αυτή η υπερπαραγωγή θα μπορούσε να είναι απόδειξη ότι κάτι γίνεται. Στην πραγματικότητα, το Εθνικό Θέατρο είναι ο ιδανικός καθρέφτης των ετοιματζίδικων λύσεων, με τις οποίες αντιμετωπίζονται στη χώρα μας τα πάντα, από την άσκηση οικονομικής πολιτικής μέχρι το μάζεμα των σκουπιδιών. Το Εθνικό παίρνει από την ελεύθερη αγορά τους ελεύθερους (καλούς ή λιγότερο καλούς) και τους μοιράζει στις διάφορες σκηνές. Και κλασικό ρεπερτόριο, και μοντερνιτέ, και πρωτοπορία, και ελληνική υπερπαραγωγή. Ανάμεσα στην πληθώρα, κάτι θα ξεχωρίσει, κάτι θα συζητηθεί. Είναι ο λάθος τρόπος. Εκείνο που λείπει δεν είναι το σάρωμα της αγοράς αλλά η συστηματική επιλογή ρεπερτορίου και τρόπων με συγκεκριμένη στόχευση. Το Εθνικό Θέατρο δεν μπορεί να είναι σουπερμάρκετ. Το πρόβλημά του δεν είναι, ουδέποτε ήταν, το μάνατζμεντ. Χρειάζεται κατεύθυνση και στόχους. Η αστική παράδοσή του τους εμπεριείχε. Η μεταμοντέρνα σύγχρονη πραγματικότητα τού «ό,τι να ’ναι» τους αγνοεί. Επιδεικτικά. Και φαίνεται.

ΑΧΙΝΟΙ

1. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος, όσο περνάει ο καιρός, φαίνεται ότι υποτάσσει τα εκφραστικά του μέσα στην επιφάνεια και στον χαβαλέ. Η νέα εκδοχή του μπαλέτου «Δάφνις και Χλόη», που παρουσιάζει στο Παλλάς, περιείχε την καταθλιπτική εμμονή του χορογράφου όχι με την ανακάλυψη του ερωτισμού των σωμάτων αλλά με τη θλιβερή έκθεση της γύμνιας τους και την ακόμα πιο θλιβερή, δήθεν προκλητική, «ολοκλήρωση» με μια σκηνή που θυμίζει εκσπερμάτιση – κατά την οποία οι χορευτές μπουκώνονται γάλα και το φτύνουν πάνω τους. Ο άνθρωπος που γδυνότανε ολοκλήρωσε. Τι θέλει τώρα, να του πούμε συγχαρητήρια;

2. Διάβασα κι εγώ στις εφημερίδες (και στο νέο τεύχος της «Athens Review of Books») για την αγαπημένη δουλειά της Ακαδημίας να προσπαθεί να ελληνοποιήσει τους όρους που, επιθετικά, εισέρχονται στην ελληνική γλώσσα και συμμερίζομαι όσους χλευάζουν και τη μέθοδο εργαστηρίου που χρησιμοποιείται και τα αποτελέσματά της. Μα είναι δυνατόν, κοτζάμ Ακαδημία, να εισηγείται ότι πρέπει να λέμε το shop in shop, ενδοκατάστημα, το photo finish φωτοτερματισμό, τον χάκερ δικτυοπαραβιαστή και το προψημένο ψωμί των σουπερμάρκετ, ταχύψηστο; Πού ζουν αυτοί οι άνθρωποι που πληρώνονται για να καταρτίζουν άχρηστες μελέτες; Τόσος αυτισμός σε ένα ίδρυμα που περιφέρεται διεκδικώντας τη σοφία της ηλικίας;

Λία Παραλία