Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος

Φάσεις και αντιφάσεις του ελληνικού κράτους στον 20ό αιώνα, 1910-2001

Εκδόσεις: Εστία

Σελ.: 230

Ο Σωτηρόπουλος ανήκει στη γενιά των νέων επιστημόνων που ξαναδιαβάζουν την κοινωνία και την ιστορία της χώρας με μιαν ανανεωτική, ερμηνευτική διάθεση, ανοίγοντας – θα έλεγε κανείς – τα πορτοπαράθυρα για να φρεσκαριστεί ο αέρας της κλεισούρας των στερεότυπων εθνικών και ιδεολογικών προσλήψεων της Ιστορίας. Το δίχως άλλο, αυτή η ανανέωση του ιστορικού αέρα άνοιξε όχι μόνο τα μάτια και τα μυαλά, αλλά και την όρεξη για μια νέα μορφή αυτοσυνειδησίας. Όλες οι νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις είναι απαιτητικότερες καθώς είναι απελευθερωμένες από πάγιες και αμετακίνητες εθνικές προκαταλήψεις και ιδεολογικές αγκυλώσεις που εξυπηρετούσαν διάφορες σκοπιμότητες – οι οποίες εν τέλει στόχευαν στην εθνική τυφλότητα. Ο δρόμος έχει ανοίξει και, κυρίως, έχουμε μάθει πλέον να τον περπατάμε…

Ο Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος ερευνά με αδιαμφισβήτητη επιστημονική επάρκεια (που αποτυπώνεται στην εντυπωσιακή πυκνότητα και βαθύτητα του εγχειρήματός του) το αποτύπωμα ενός αιώνα από τον βίο του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Η υπό εξέταση περίοδος 1910-2001, δηλαδή το δεύτερο μισό του εθνικού βίου, χαρακτηρίζεται ουσιαστικά από τον αγώνα και την αγωνία της χώρας για εκσυγχρονισμό του οποίου το μεγαλύτερο μέρος περνά μέσα από τα καυδιανά δίκρανα του 20ού αιώνα, ενός αιώνα με δύο Βαλκανικούς και δύο Παγκόσμιους Πολέμους (με την ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας), έναν εθνικό διχασμό, μιαν εθνική τραγωδία, έναν εμφύλιο σπαραγμό, τρεις δικτατορίες… Γεγονότα μέσα από τα οποία αναδύθηκαν εθνικές αρετές και ελαττώματα, θρίαμβοι και καταστροφές, νίκες και ήττες. Μέσα από όλον αυτόν τον πολυθόρυβο και απίστευτα πολύπλοκο ιστορικό κυκεώνα η χώρα πάλεψε να βρει τον εαυτό της, τον προσανατολισμό της, την αυτοσυνειδησία και ταυτότητά της, τις εξαρτήσεις της, και να απαντήσει καθαρά στο υπαρξιακό ερώτημα για το πού ανήκει. Ο συγγραφέας ψάχνει τον αιώνα μέσα – έξω, διαβάζει τα γεγονότα μπρος – πίσω και στη διαδρομή χαρτογραφεί το εθνικό τοπίο. Μέσα από αυτήν την αμφίδρομη ανάγνωση, αναδεικνύει τον ψυχισμό και συγκροτεί τη φυσιογνωμία της χώρας.

Η μελέτη αυτού του πυκνού και γεμάτου εντάσεις αιώνα εστιάζει σε νέες ερμηνείες και προσεγγίσεις, καθώς ξαναθέτει βασικά ερωτήματα για την πατρίδα μας, την εξέλιξή της αλλά και την ένταξή της στον απαιτητικό κόσμο της παγκοσμιοποίησης – ταυτόχρονα με την προσκόλλησή της στον εξαιρετισμό: ενώ ποτέ δεν υπήρξε αναχωρητική, είχε μιαν εμμονή στο να εντάσσεται ως εξαίρεση του κανόνα, ως μια ιδιαίτερη περίπτωση…

Τα ερωτήματα για την υπό εξέταση περίοδο είναι πολλά, όπως και οι απαντήσεις – τοποθετήσεις που τολμηρά παραμένουν ανοικτές και υπό συνεχή διερεύνηση. Η διαχρονική ανατομία της χώρας με τις πλέον σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους δίνει σε αρκετές περιπτώσεις λυτρωτικές απαντήσεις για τη σχέση της με τους πολίτες της αλλά και με τις ξένες κοινωνίες. Έτσι κι αλλιώς, πρόκειται για ένα σύντομο αλλά πολυεπίπεδο ανάγνωσμα που μας προσφέρει νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις βοηθώντας μας να αφουγκραστούμε τον ρυθμό της χώρας, να ξαναγνωριστούμε μαζί της.