Συνέντευξη στην Χρυσούλα Παπαϊωάννου
Η διαφημιστική ατάκα «Αγαπούλα, την κουκούλα» έγινε σε χρόνο dt δημοφιλές σύνθημα στα σχολεία, στις καφετέριες, στις παρέες. Και ο ηθοποιός Τάκης Σπυριδάκης, λαϊκό είδωλο, ένας τηλεοπτικός πρόεδρος ποδοσφαιρικής ομάδας με τα όλα του.

Συνέντευξη στην Χρυσούλα Παπαϊωάννου

Η διαφημιστική ατάκα «Αγαπούλα, την κουκούλα» έγινε σε χρόνο dt δημοφιλές σύνθημα στα σχολεία, στις καφετέριες, στις παρέες. Και ο ηθοποιός Τάκης Σπυριδάκης, λαϊκό είδωλο, ένας τηλεοπτικός πρόεδρος ποδοσφαιρικής ομάδας με τα όλα του. Αυτά για τους νεότερους. Γιατί οι παλιότεροι γνωρίζουν ότι πίσω από την… κουκούλα κρύβεται ένας καλλιτέχνης που έχει «γράψει» πολλά χιλιόμετρα στον χώρο της τέχνης, και ειδικότερα του κινηματογράφου. Κι όχι επιλέγοντας τον εύκολο δρόμο της ταχείας αναγνωρισιμότητας και του κέρδους. Ακολούθη­σε μια πιο σκληροτράχηλη και εναλλακτική πορεία, που μαγνήτιζε εξαρχής αντισυμβατικές επιλογές, παρέες, ανθρώπους, έργα τέχνης. Αρχής γενομένης, βέβαια, από την ταινία «Γλυκιά Συμμορία» του Νίκου Νικολαΐδη, που παραμένει σημείο αναφοράς σε οποιαδήποτε κουβέ­ντα με τον Τάκη Σπυριδάκη. Και δεν έχει κανένα πρόβλημα, αν του το ζητήσεις, να γυρίσει πί­σω τον χρόνο και να μιλήσει για εκείνες τις εποχές. Παρόλο που αυτήν την περίοδο το βλέμμα του έχει καρφωθεί πεισματικά στο μέλλον, το οποίο σχεδιάζει με φόρα μικρού παιδιού.

Διασκεδάζετε με την αναγνωρισιμότητα που σας έφερε η διαφήμιση;

Δεν είμαι εξοικειωμένος με όλο αυτό. Ακόμα και καλά λόγια που μου λένε, νιώθω άβολα. Από συστολή, όχι από σνομπισμό.

Πλέον η διαφήμιση φτιάχνει λαϊκά είδωλα εν μια νυκτί. Το είδαμε φέτος και με τον «αγαπούλα» και με τον «ομορφάντρα».

Νομίζω ότι η επιτυχία αυτών των διαφημίσεων οφείλεται στο ότι έπιασαν την ατμόσφαιρα μιας εποχής με κωμικό τρόπο και ο κόσμος τις βλέπει περισσότερο σαν αυτοτελή επεισόδια ενός σίριαλ.

Αποδείξατε πάντως ότι μια διαφήμιση μπορεί να είναι ένας ρόλος.

Με αυτήν τη λογική το αντιμετώπισα. Δεν πήγα να κάνω ένα διαφημιστικό, αλ­λά έναν ρόλο. Κακά τα ψέματα, για τα χρήματα, κι όχι για την τέχνη. Εξ ορισμού δεν μπορεί να κρίνεται με όρους τέχνης η διαφήμιση. Η τέχνη δεν προσπαθεί να πουλήσει μια κατσαρόλα. Βέβαια, η διαφήμιση γίνεται με όρους τέχνης: υπάρχει σκηνοθέτης, διευθυντής φωτογραφίας κ.ά. Στη συγκεκριμένη, συμμετείχαμε άν­θρωποι που ξέρουν σινεμά.

Σας πειράζει που η μεγάλη αναγνωρισιμότητα ήρθε ξαφνικά με μία διαφήμιση, ενώ έχετε γράψει πολλά χιλιόμετρα στον χώρο του σινεμά;

Για να είμαι ειλικρινής, αισθάνομαι μια ελαφριά πίκρα. Την αφήνω όμως πίσω μου γιατί το διαφημιστικό αυτό έγινε αφορμή για να ρίξουν μια ματιά κάποιοι άν­θρωποι σε αυτά που έχω κάνει. Όσο κι αν αυτό συμβαίνει ανορθόδοξα, από άλλο «δρόμο» δηλαδή, δεν με χαλάει. Ανακινήθηκε λίγο το παρελθόν μου. Και επίσης, ταρακούνησε μέσα μου πράγματα που είχα ξεχάσει. Πριμοδότησε την ενέργεια που χρειαζόμουν για να κάνω δικά μου σχέδια, μια καινούργια ταινία. Μου έδωσε την ενέργεια να ξανασταθώ στα πόδια μου σε μια εποχή που ήμουν αρκετά πεσμέ­νος ψυχολογικά. Δεν είναι μικρό πράγμα αυτό.

Δηλαδή σας ξαναρίχνει στην αρένα;

Κάπως έτσι. Δεν τα είχα παρατήσει, αλλά τώρα έχω πάρει φόρα. Όταν έχεις μια ατμόσφαιρα γύρω σου που σε ρουφάει κάτω, δεν μπορείς από μόνος σου να την καβαλήσεις και να πας επάνω.

Δέχεστε περισσότερες προτάσεις για δουλειά;

Κάτι κινείται, αλλά γενικά δεν γίνονται πολλά αυτήν την εποχή. Έτσι, έχω στραφεί σε δικά μου σχέδια. Ή τουλάχιστον εμένα δεν μου έχει έρθει στα χέρια κάτι που να αξίζει τον κόπο να το συζητάμε.

Ναι, αλλά εσείς ανέκαθεν ήσασταν «δύσκολος» στις επιλογές σας.

Δεν ισχύει αυτό. Εντάξει, δεν μπορούσα να παίζω οτιδήποτε. Δεν μπορώ να πω όμως ότι δεν έβαλα νερό στο κρασί μου. Απλώς «έπαιξε» μια εποχή lifestyle, όπως την ονομάζουν κάποιοι – είμαι επιφυλακτικός με τους όρους –, όπου δεν χωρούσαν ηθοποιοί σαν εμένα. Δεν «παίζανε» με τις δικές μας φάτσες. Νομίζω ότι η κρί­ση τουλάχιστον θα μας κάνει να ξεχάσουμε αυτήν την εποχή. Ειδικά στον χώρο της τέχνης, θεωρώ ότι ήρθε ο καιρός να δούμε τα πράγματα με διαφορετικό μάτι και να τα κάνουμε με διαφορετικό τρόπο.

Σήμερα είναι δύσκολο να κάνεις τέχνη στην Ελλάδα;

Πάντα ήταν. Γιατί οι συνθήκες δουλειάς στην Ελλάδα είναι βλάχικες. Πιο εύκολα δουλεύεις στο Χόλιγουντ παρά στην Ελλάδα. Αν το «έχεις» κιόλας. Εδώ είναι πιο δύσκολο να επιβιώσει ένας καλλιτέχνης.

Έχετε ζήσει ωραίες και «άγριες» εποχές. Γυρνούσατε στα Εξάρχεια, κάνατε παρέα με αντισυμβατικούς ανθρώπους, έχετε παίξει σε ταινίες πρωτοποριακές. Τι θυμάστε από εκείνα τα χρόνια και τι σας λείπει;

Πιστεύω ότι αυτό τα ταξίδι δεν έχει τελειώσει. Ακόμα μεγαλώνω παράλληλα με τα παιδιά μου. Έχω τις κεραίες ανοιχτές, αλλά είμαι μέσα στον κόσμο. Γενικά, πάντως, έχουμε την τάση μεγαλώνοντας να εξωραΐζουμε τα πράγματα και να λέμε «εκείνη η εποχή ήταν καλύτερη». Κάθε εποχή έχει τις ομορφιές της. Όλα αυτά που αναφέ­ρατε λοιπόν, οι εμπειρίες μου, πρόσθεσαν στην τέχνη μου και στην ποιότητά μου ως άνθρωπος.

Ο αντισυμβατικός Τάκης έβρισκε αέρα να αναπνεύσει όσο μεγάλωνε;

Όχι ιδιαίτερα. Αλλά είναι φυσικό επακόλουθο. Όταν έχεις κάνει εξ ορισμού κάποι­ες επιλογές προς μία κατεύθυνση, θα βρεις έναν τρόπο να ζεις από αυτό. Φυσικά ήταν περιορισμένοι οι χώροι, «Γλυκιές συμμορίες» δεν γίνονταν κάθε μέρα, δεν υπήρχαν σενάρια ενδιαφέροντα στον ελληνικό κινηματογράφο ή, όσα υπήρχαν, δεν απευθύνθηκαν σ’ εμένα. Όσον αφορά το θέατρο, δεν μου έγιναν προτάσεις που να αξίζουν. Και εγώ δεν μπορώ να παίζω έξι μήνες κάτι που δεν γουστάρω. Κάποιες καλές δουλειές που προέκυψαν, τις απέρριψα γιατί ήθελα να κάνω ταινία. Δεν μπορώ να κάνω δύο δουλειές μαζί και είμαι και λίγο τεμπέλης.

Σήμερα μπορεί κανείς να ζήσει ροκ εν ρολ;

Εγώ δεν ήμουν ποτέ ροκ εν ρολ. Ήμουν… τζαζ. Δεν καταλαβαίνω όμως τι εννοεί κάποιος όταν λέει «ζω ροκ».

Ίσως είναι μια ταμπέλα που έχουμε φορέσει περισσότερο εμείς, λέγοντας, για παρά­δειγμα, και για να αναφέρουμε δύο παλιούς σας φίλους, ότι ο Παύλος Σιδηρόπουλος ή η Κατερίνα Γώγου ήταν ροκ.

Ο Σιδηρόπουλος είχε έναν τρόπο ζωής πολύ ενδιαφέροντα για κάποιους – είναι ένας φίλος που λείπει, γνωριζόμασταν από τον Πειραιά. Δεν τον αμφισβητώ ως καλλιτέχνη, αλλά ως τρόπος ζωής ήμαστε μακριά. Δεν ξέρω τι εννοούσε όταν έλε­γε «ζω ροκ». Η «Γλυκιά συμμορία» δεν είναι ροκ ταινία. Θέτει κάποια ερωτήματα εξουσίας και έχει ήρωες ανθρώπους με αντιεξουσιαστική διάθεση, που αρνούνται να μπούνε σε ένα συγκεκριμένο σύστημα – δίκαια ή άδικα – και αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις. Γιατί να είναι ροκ αυτό; Πάντα φοβόμουν τους περιορισμούς και τις ταμπέλες. Την εποχή που μεγάλωσα ήταν έντονη αυτή η διάθεση. Ήταν μια αυ­στηρά πολιτικοποιημένη περίοδος με τον κακό τρόπο – αν ήταν με τον καλό, δεν θα άφηνε όλο αυτό το ρημάδι πίσω της. Ήταν μόδα το να είσαι πολιτικοποιημένος. Δεν είχε όμως ουσία.

Σήμερα βλέπετε πολιτικούς που μπορούν να ξεσηκώσουν με ένα σύνθημα;

Όχι. Και αυτοί που υπήρξαν, ήταν καραγκιόζηδες. Το λέγαμε από τότε και μας κοίταγαν με περίεργο μάτι. Ξέραμε ποιος ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, δεν το μάθαμε τώρα. Αυτήν τη στιγμή το πρόβλημα δεν είναι ο όγκος του κρατικού μηχανισμού, αλλά ότι είναι κάθετα και οριζόντια διεφθαρμένος. Είμαι εξοργισμένος. Δεν με ενδιέφερε ποτέ το σύστημα των δύο κομμάτων, αλλά ο χώρος της Αρι­στεράς, που είναι όμως ένα μεγάλο μπουρδέλο. Είμαι θυμωμένος με τη συνεχή αντιφατικότητά της και την έλλειψη προτάσεων. Είναι συνυπεύθυνη για αυτό που συμβαίνει. Ποιος αμφιβάλλει ότι μια συντονισμένη Αριστερά με όραμα θα έπαιρνε «περίπατο» αυτές τις εκλογές;

Έχετε κοινά οράματα με τα παιδιά σας που ανήκουν σε μια άλλη γενιά;

Από την πρώτη στιγμή που τα αντίκρισα σε ένα «πιρέξ» έως σήμερα, μου έκαναν μεγάλο καλό ως καλλιτέχνη και ως άτομο. «Ταξιδεύω» συνεχώς και μεγαλώνω μαζί τους. Αυτό που θεωρώ καθήκον μου είναι να τα προφυλάξω από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και να τα βοηθήσω να ανακαλύψουν τι θέλουν να κάνουν στη ζωή τους. Και μένα αυτό με έσωσε, ότι έκανα αυτό που ήθελα.

Αν σήμερα ήσαστε συνομήλικος με τα παιδιά σας, θα κάνατε πιστεύετε παρέα ή το χάσμα γενεών είναι τεράστιο;

Κάνουμε παρέα. Με βρίζουν κιόλας για διάφορα πράγματα. Αλλά όταν είσαι έφηβος, τι άλλο μπορείς να κάνεις; Η δουλειά τους είναι να πηγαίνουν μπροστά και η δική μου πι­θανόν να τους τραβάω λίγο πίσω. Να μη βιάζονται. Είναι ενδιαφέρων ο ρόλος του γονιού γιατί πολλές φορές λες πράγματα που δεν τα πιστεύεις για να κρατάς τα μπόσικα.

Να πούμε δύο λόγια για την ταινία που ετοιμάζετε;

Η υπόθεση είναι η εξής: άνθρωποι που προέρχονται από μια χώρα κατεστραμμένη, που δεν μιλούν την ίδια γλώσσα και δεν έχουν τον ίδιο πολιτισμό, συγκεντρώ­νονται σε ένα παλιό ορυχείο. Μπαίνουν σε ένα σαπιοκάραβο μ’ έναν κατ’ όνομα καπετάνιο – που ξέρει να βουλιάζει πλοία, αλλά και να τα πηγαίνει – με σκοπό όχι να βρούνε τον παράδεισο, αλλά να φύγουν από μια ισοπεδωμένη γη. Είμαι κοντά στο να κλείσει το μπάτζετ της ταινίας με Βέλγους παραγωγούς, με τους οποίους συνεργάστηκα σε ντοκιμαντέρ που έκανα για τη γραμμική Β. Ψάχνω, βέβαια, και άλλα χρήματα.

Στα 54 σας νιώθετε ότι υπάρχει ακόμα ο έφηβος μέσα σας που σας σηκώνει από τον καναπέ σας;

Πέρασα ένα μεγάλο διάστημα της ζωής μου σαν υπνοβάτης επειδή ακριβώς δεν γινόταν αυτό που ήθελα. Δεν θέλω να ξαναπέσω στο ίδιο λούκι. Και για να μην ξανασυμβεί κάτι τέτοιο, πρέπει να αισθάνεσαι σαν έφηβος. Είμαι σε μια τέτοια φάση. Ξαναβρήκα το χαμόγελό μου ως άνθρωπος. Ξαναβρήκα τον ύπνο μου, αλλά και τον βηματισμό μου σε αυτό που αγαπώ πιο πολύ στη ζωή, που είναι η τέχνη του κινηματογράφου.