Δεν ειπώθηκε όλη η αλήθεια στον ελληνικό λαό για τα πρόσφατα γεγονότα στην Εβρο και δεν υπάρχει συγκροτημένο σχέδιο απάντησης στις τουρκικές προκλήσεις από την κυβέρνηση, που χειρίζεται τα κρίσιμα θέματα χωρίς πυξίδα και χωρίς στρατηγική, τονίζει στη συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Κατρούγκαλος.

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών θεωρεί ότι ο φράχτης στον Εβρο δεν αποτελεί μέσο λύσης του προσφυγικού, ενώ για τη Συμφωνία των Πρεσπών υπογραμμίζει πως η κυβέρνηση απέτυχε απολύτως να αξιοποιήσει την προωθητική της δύναμη. Για την κρίση του κορονοϊού σημειώνει πως κατέρρευσαν με πάταγο τα νεοφιλελεύθερα δόγματα του ελάχιστου κράτους και θυμίζει πως ο πρωθυπουργός, ως υπουργός στο παρελθόν, είχε προχωρήσει στην απόλυση ή στη διαθεσιμότητα εκατοντάδων γιατρών και νοσηλευτών.

• Τι αποκομίσατε από τη συζήτηση στην επιτροπή της Βουλής για τα πρόσφατα γεγονότα στον Εβρο και πώς εκτιμάτε την αντίδραση της κυβέρνησης;

Τα γεγονότα του Εβρου δεν αποτελούν μεμονωμένο γεγονός, αλλά εντάσσονται στην κλιμακούμενη επιθετικότητα της Αγκυρας. Και καθ’ υποτροπήν, όπως με το «Ορούκ Ρέις» που «το είχε πάρει ο άνεμος», η κυβέρνηση και περιέπεσε σε αντιφάσεις και παλινωδίες και έστειλε το λάθος μήνυμα στην άλλη πλευρά.

Πιστεύει κανείς ότι για ένα «μη γεγονός», για fake news, υποβάλαμε δύο διαβήματα; Η ότι υποβάλαμε διάβημα για «κινητικότητα» των Τούρκων στο δικό τους έδαφος; Το ότι δεν δίνονται στη Βουλή οι σχετικές ρηματικές ανακοινώσεις αποτελεί πλήρη ομολογία για το ότι δεν ειπώθηκε όλη η αλήθεια στον ελληνικό λαό.

• Ο κ. Τσαβούσογλου δήλωσε πρόσφατα πως όταν λήξει η κρίση του κορονοϊού οι πρόσφυγες θα επιστρέψουν στον Εβρο, ενώ αναμένουμε μέσα στον Ιούλιο και την αποστολή τουρκικού ερευνητικού σκάφους νοτίως της Κρήτης σε θαλάσσια περιοχή που ορίζεται από το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. Υπάρχει κάποιο συγκροτημένο σχέδιο απάντησης στις τουρκικές προκλήσεις;

Δυστυχώς, δεν υπάρχει. Κινούμαστε κατόπιν εορτής, αντιδρώντας όταν έχει εκδηλωθεί ήδη η επόμενη κίνηση της τουρκικής προκλητικότητας. Και παράλληλα δεν υπάρχουν δίαυλοι διαλόγου και επικοινωνίας με την άλλη πλευρά. Η κυβέρνηση χειρίζεται τα κρίσιμα θέματα χωρίς πυξίδα, χωρίς στρατηγική. Πρέπει να επιστρέψουμε στην ενεργητική εξωτερική πολιτική των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, που προωθούσε ταυτόχρονα μια θετική ατζέντα διαλόγου αλλά και την ενεργή αντίδραση απέναντι στις παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας.

Η κυβέρνηση πρέπει να επιδιώξει άμεση συμμετοχή της χώρας μας στον ευρωτουρκικό διάλογο και να γίνουν οι κόκκινες γραμμές μας κόκκινες γραμμές της Ευρώπης. Να ζητήσει να αποφασιστούν συμπληρωματικές κυρώσεις απέναντι σε νέα εργαλειοποίηση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ή σε έμπρακτη αμφισβήτηση της υφαλοκρηπίδας μας. Σε μια στιγμή που η οικονομία της βρίσκεται σε κρίση, η Τουρκία θα λάβει ιδιαίτερα υπόψη το ενδεχόμενο παρόμοιων κυρώσεων. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εισπράττει σοβαρό κόστος σε κάθε νέα επιθετική της κίνηση.

• Ο φράχτης στον Εβρο αποτελεί μέτρο αποτροπής της τουρκικής προκλητικότητας;

Να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα: Πρώτα πρώτα να είναι σαφές ότι ο φράχτης δεν αποτελεί μέσο λύσης του προσφυγικού. Μόνο ευρωπαϊκή λύση επιδέχεται το μεγάλο αυτό ζήτημα, εκτός της λογικής να γίνει η χώρα μας ασπίδα στο «φρούριο Ευρώπη» και αποθήκη ψυχών, χωρίς ΜΑΤ στα νησιά και αυτοδικίες.

Απαιτεί αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου, επιμερισμό των ευθυνών και των βαρών διαχείρισης των ροών, ώστε να μην επιβαρύνονται μόνο οι χώρες πρώτης εισόδου, μετεγκατάσταση των προσφύγων από την Ελλάδα σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Βέβαια έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα νέο γεγονός, την εργαλειοποίηση του προσφυγικού από την Τουρκία, ως υβριδική επιθετική ενέργεια. Και πάλι δεν πρέπει να έχουμε την αυταπάτη ότι ο φράχτης από μόνος του θα λύσει το πρόβλημα. Σε κάθε περίπτωση, εφόσον η κυβέρνηση αποφάσισε να τον επεκτείνει, θα πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα η κατασκευή του να πάρει υπόψη τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας και ιδίως να εξασφαλίζεται ασφαλής δίοδος για όσους επιθυμούν να καταθέσουν αίτηση ασύλου.

Η οριοθέτησή του επίσης είναι σημαντικό θέμα, για να μην υπονομεύσει δικαιώματα της χώρας μας de facto. Θεωρώ, για παράδειγμα, αδιανόητο να γίνει σε άλλο σημείο από το αρχικά προγραμματισμένο λόγω των αντιδράσεων της άλλης πλευράς. Επίσης, αν γίνει σε σημείο που θα απέχει αρκετά από τα σύνορα, αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα ως προς την αντιμετώπιση, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όσων θα βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος μεν, αλλά μεταξύ του φράχτη και των συνόρων.

• Η κρίση του κορονοϊού ανέτρεψε ξαφνικά τις ζωές μας. Πώς αποτιμάτε την κυβερνητική αντίδραση στο υγειονομικό επίπεδο και την αναγκαστική επιστροφή στο δημόσιο σύστημα υγείας;

Οπως συνέβη και στην οικονομική κρίση, και τώρα κατέρρευσαν με πάταγο τα νεοφιλελεύθερα δόγματα του ελάχιστου κράτους και της δυνατότητας της αγοράς να δίνει τις άριστες λύσεις. Οπως όμως και τότε, έτσι και σήμερα τα πρωτοφανή μεγέθη χρήματος που διακινήθηκαν δεν σηματοδότησαν επιστροφή σε κεϊνσιανές λογικές και έμπρακτη αμφισβήτηση της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας.

Οι πολυεθνικές για λίγο μόνο βάζουν στην άκρη την Αϊν Ραντ, μέχρι να ενθυλακώσουν το δημόσιο χρήμα των bail out ή των επιχορηγήσεων. Αμέσως μετά επιστρέφουν στις παλαιές τακτικές συμπίεσης των μισθών και ελαστικοποίησης της εργασίας. Και στην Ελλάδα οι έπαινοι του κ. Μητσοτάκη προς το ΕΣΥ αντιφάσκουν με τη μη πρόσληψη μόνιμου προσωπικού σε αυτό, αντίθετα με τον σχετικό προγραμματισμό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Δεν ξεχνάμε άλλωστε ότι ο πρωθυπουργός, ως υπουργός, είχε προχωρήσει στην απόλυση ή στη διαθεσιμότητα εκατοντάδων γιατρών και νοσηλευτών.

• Πώς κρίνετε την κυβερνητική αντίδραση στον τομέα της οικονομίας; Ο Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ «Μένουμε Ορθιοι». Σε τι διαφέρει από το σχέδιο της κυβέρνησης;

Οσο η μέρα με τη νύχτα. Δεν είναι απλώς ανεπαρκείς οι κυβερνητικές εξαγγελίες, δεν είναι μόνο αντιφατικές (τα 24 δισ. που εξήγγειλε ο κ. Μητσοτάκης δεν προκύπτουν από το άθροισμα των μέτρων, ενώ άλλα, πολύ κατώτερα ποσά, ανακοινώνει επίσημα η κυβέρνηση στην Ε.Ε.).

Η κατεύθυνσή τους, ειδικά στον τομέα της εργασίας, θα επιφέρει μια συνολική αναδιάθρωση της οικονομίας σε βάρος των εργαζόμενων και των μικρομεσαίων, μια οικονομική «ανοσία της αγέλης», που είναι το άλλο όνομα για τον κοινωνικό δαρβινισμό στις μέρες μας. Εμείς από την αρχή και τώρα με το «Μένουμε Ορθιοι 2» προτείναμε ένα συνεκτικό, κοστολογημένο και εμπροσθοβαρές μείγμα μέτρων. Επιδιώκουμε να προστατεύσουμε μισθούς, σχέσεις εργασίας και δικαιώματα.

Προτείνουμε ένα Βασικό Εισόδημα Εκτακτης Ανάγκης για όλους και ιδίως τους πιο ευάλωτους. Θεωρούμε ότι οι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν άμεσα με την παροχή μιας μη επιστρεπτέας ενίσχυσης, με όρο τη διατήρηση των θέσεων εργασίας. Πώς θα επιστρέψουν χρήματα οι επιχειρήσεις αυτές μετά από λίγους μήνες, ενώ όλοι ξέρουμε ότι η ύφεση θα είναι βαθιά;

• Η κρίση του κορονοϊού αποτελεί και μια πρόκληση για την Ευρώπη. Είναι η γαλλογερμανική συμφωνία ελπίδα για μια Ευρωπη της αλληλεγγύης;

Υπάρχουν θετικά στοιχεία στην πρόταση, όπως η αποδοχή για πρώτη φορά στοιχείων αμοιβαιοποίησης του κινδύνου, όπως και η πρόβλεψη ότι το νέο Ταμείο Ανάκαμψης θα δίνει κυρίως επιχορηγήσεις και όχι δάνεια. Από την άλλη μεριά το σύνολο των κονδυλίων που κινητοποιούνται είναι λιγότερα από το 1,2 τρισ. με το οποίο θα ενισχύσει την οικονομίας της η Γερμανία.

Αρα την επαύριο της κρίσης το χάσμα κεντρικών και περιφερειακών χωρών στην Ε.Ε. θα διευρυνθεί. Επιπλέον στον βαθμό που δεν εγκαταλείπεται αλλά απλώς αναστέλλεται η νεοφιλελεύθερη εμμονή στη λιτότητα και τον περιορισμό των ελλειμμάτων, τα νέα δάνεια μπορεί να αποτελέσουν εκ νέου βρόχο στις αδύναμες και υπερχρεωμένες οικονομίες, όπως η ελληνική, όταν θα εφαρμοστεί εκ νέου το Σύμφωνο Σταθερότητας.

• Στα Βαλκάνια πάντως, σε μια περιοχή που η Ελλάδα επαίρεται ότι είναι ηγέτιδα δύναμη, δεν αντιληφθήκαμε καμία πρωτοβουλία στήριξης των αδύναμων γειτόνων μας. Αντίθετα η Τουρκία παρείχε σημαντική βοήθεια, ιδίως στα Δυτικά Βαλκάνια. Μήπως χάσαμε κι εδώ ακόμα μια ευκαιρία;

Είναι όπως τα λέτε. Η κυβέρνηση απέτυχε απολύτως να αξιοποιήσει την προωθητική δύναμη της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η αδράνειά της επεκτείνεται άλλωστε και σε μη οικονομικούς τομείς εφαρμογής της συμφωνίας, όπως στα σχολικά βιβλία. Ενώ εμείς είχαμε εξασφαλίσει, με ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων, την εφαρμογή των προβλέψεών της για εξάλειψη κάθε στοιχείου ιστορικού αναθεωρητισμού από τον Σεπτέμβριο του 2019, η κυβέρνηση δεν συγκάλεσε ούτε μία φορά τη σχετική Επιτροπή.

• Την ώρα που η χώρα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις και η κυβέρνηση δείχνει να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει φαινόμενα εσωστρέφειας. Πώς θα προχωρήσει το εγχείρημα της προοδευτικής συμμαχίας;

Δεν θα συμφωνούσα με την κρίση για την εσωστρέφεια. Το πρόγραμμα «Μένουμε Ορθιοι» θεωρώ ότι ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας πειστικά και εξωστρεφώς στο βασικό ζήτημα των ημερών. Είναι βεβαίως αλήθεια ότι η πανδημία ανέστειλε τις προσυνεδριακές μας διεργασίες.

Ο εσωκομματικός διάλογος όμως συνεχίζεται, ενίοτε με τις εντάσεις που περιμένει κανείς από ένα δημοκρατικό κόμμα της Αριστεράς όπου οι διαφορές δεν μπαίνουν κάτω από το χαλί. Κανείς όμως δεν αμφισβητεί το εγχείρημα της προοδευτικής συμμαχίας, που αποτελεί μονόδρομο για την προοδευτική εναλλακτική διακυβέρνηση της χώρας μας και γενικότερα στην Ευρώπη.