Οι εικόνες με τους δεκάδες πρόσφυγες να κοιμούνται στα πλακάκια και τα παγκάκια της πλατείας Βικτωρίας δεν προέρχονται από το παρελθόν, την πρώτη περίοδο της προσφυγικής κρίσης, αλλά από το μέλλον: Πρόκειται για μια εικόνα που θα μονιμοποιηθεί και θα εμφανιστεί και σε άλλες γειτονιές της Αθήνας και άλλων μεγάλων πόλεων εάν υλοποιηθεί το «τσουνάμι» εξώσεων προσφύγων από κατοικίες και καταυλισμούς, εξώσεις που, για να μην ξεχνιόμαστε, πάνε «χέρι – χέρι» με την διαφαινόμενη άρση του ισχύοντος καθεστώτος προστασίας της πρώτης κατοικίας, το οποίο παρατάθηκε εκτάκτως μέχρι τέλη Ιουλίου λόγω της κρίσης του κορωνοϊού.

Ο διαρκώς ανανεούμενος αριθμός προσφύγων που, εν μέσω πανδημίας, κοιμάται κυριολεκτικά στον δρόμο προέρχεται από δύο πηγές: Η πρώτη αφορά εξώσεις από διαμερίσματα και καταυλισμούς. Η δεύτερη, την αποχώρηση πολλών προσφύγων από τα camps των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, κυρίως της Μόριας, μετά την άρση του γεωγραφικού περιορισμού για όσους πρόσφυγες έχει αναγνωρισθεί ότι δικαιούνται άσυλο, ωστόσο δεν έχουν λάβει ακόμα τα επίσημα έγγραφα.

Όσον αφορά την πρώτη κατηγορία, εν δυνάμει άστεγοι είναι 11.237 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες που έως σήμερα διαμένουν σε διαμερίσματα μέσω του προγράμματος ESTIA, σε ΚΥΤ, δομές φιλοξενίας και μισθωμένα ξενοδοχεία. Σημειώνεται ότι η χρηματοδότηση για τη φιλοξενία των προσφύγων προέρχεται από κονδύλια της ΕΕ μέσω του ΟΗΕ. Στους πρόσφυγες έχουν ήδη αρχίσει να παραδίδονται οι πρώτες εντολές εκκένωσης των διαμερισμάτων. Κάποιες οικογένειες έχουν ήδη βρεθεί στον δρόμο, ωστόσο άλλοι πρόσφυγες αρνήθηκαν να υπογράψουν τις εντολές εκκένωσης και να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Το μεταβατικό πρόγραμμα ESTIAII και το διάδοχο πρόγραμμα HELIOS αφενός αφορούν πολύ μικρότερο αριθμό προσφύγων, αφετέρου θέτουν ανυπέρβλητα γραφειοκρατικά εμπόδια στους πρόσφυγες που θα προσπαθήσουν εκ νέου να διαμείνουν σε κατοικία καθώς πλέον η ευθύνη της εξεύρεσης διαμερίσματος και σύναψης συμβολαίου βαραίνει τους τελευταίους, με ό,τι συνεπάγεται αυτό στο πλαίσιο της άγνοιας της γλώσσας και των διαδικασιών της δημόσιας διοίκησης, της αδυναμίας, λόγω αντιφάσεων στις σχετικές διοικητικές αποφάσεις, εξασφάλισης όλων των απαραίτητων εγγράφων, καθώς και του υφέρποντος ρατσισμού.

Όσον αφορά τους πρόσφυγες που καταφτάνουν από την Μόρια, η αποχώρησή τους από το νησί της Λέσβου αποτελούσε μονόδρομο καθώς πλέον στον καταυλισμό της Μόριας, που σε τίποτα δεν θυμίζει «δομή», ζουν περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι εκ των οποίων στην τεράστια «ζούγκλα» γύρω από το ΚΥΤ. Η πρόσφατη παρατεταμένη απαγόρευση εξόδου από τον καταυλισμό λόγω του κορωνοϊού (οι άδεις εξόδου αφορούσαν περίπου 100 άτομα την ημέρα, μετά από κοπιώδη αναμονή για το πολυπόθητο έγγραφο), με την συνεπαγόμενη αδυναμία προμήθειας ειδών πρώτης ανάγκης από την αγορά του νησιού, κάτι στο οποίο συνέτεινε και η κυβερνητική απόφαση για αναστολή χορήγησης του επιδόματος του ΟΗΕ, πυροδότησε έναν άνευ προηγουμένου κύκλο βίας στη Μόρια με τραυματισμούς, ακόμα και θανάτους από μαχαιρώματα. Έτσι λοιπόν με την άρση της απαγόρευσης μετακίνησης ένας σημαντικός αριθμός προσφύγων έφυγε για τον Πειραιά και από εκεί για την πλατεία Βικτώριας. Η Βικτώρια δεν επελέγη βεβαίως βάσει κάποιου «σχεδίου», αλλά γιατί στην γύρω περιοχή ζουν πολλοί ομοεθνείς των προσφύγων που ταξίδεψαν από τη Μόρια, κυρίως Σύριων, Αφγανών και Ιρακινών, και ως εκ τούτου οι άνθρωποι που κατέφτασαν, ανάμεσά τους έγκυες γυναίκες και μικρά παιδιά, ήλπιζαν να καταφέρονυ να καλύψουν για κάποιο διάστημα κάποιες βασικές ανάγκες, μέχρι να δουν τι μέλλει γενέσθαι.

Το οι πρόσφυγες «να βρουν δουλειά» ή πολύ περισσότερο ο συνδυασμός «να βρουν δουλειά και στέγη», που με ευκολία κατά καιρούς εκστομίζεται από κυβερνητικά χείλη, αφενός αποτελεί έναν αλληλοαποκλειόμενο συνδυασμό (χωρίς δουλειά δεν βρίσκεται στέγη και χωρίς στέγη δεν βρίσκεται δουλειά), αφετέρου, πέραν της πλήρους διάλυσης που επικρατεί στην αγορά εργασίας τόσο για Έλληνες όσο και για μετανάστες, για τους πρόσφυγες προκύπτει ένα επιπλέον εμπόδιο: Για όσους δεν έχουν ήδη λάβει άσυλο, η βεβαίωση του χρήζοντος προστασία που διαθέτουν δεν τους επιτρέπει να εκδώσουν τα απαραίτητα έγγραφα για την νόμιμη πρόσληψή τους. Ή μάλλον, πιο σωστά, στο πλαίσιο ενός γραφειοκρατικού κυκεώνα, de jure υπάρχει η σχετική δυνατότητα, de facto όμως προσκρούσει σε παράγοντες που αφορούν από αρνήσεις ή κωλυσιεργίες της διοίκησης, αντιφάσεις στις σχετικές διατάξεις ή και απροθυμία τυχόν υποψήφιων εργοδοτών να εμπλακούν σε μια αρκετά άγνωστη και ασαφή, από νομικής άποψης, διαδικασία.

Η μεταφορά των προσφύγων που τις προηγούμενες ημέρες βρέθηκαν στη Βικτώρια, στον Ελαιώνα, με αστυνομική επιχείρηση τα ξημερώματα της Τετάρτης, στην πραγματικότητα απλώς έκρυψε, για μια ακόμη φορά, «κάτω από το χαλί», η, για να μιλήσουμε κυριολεκτικά, πίσω από τον θόρυβο των φορτηγών που ανεβοκατεβαίνουν την Ιερά Οδό και ανάμεσα στις δεκάδες αποθήκες της περιοχής, το πρόβλημα της αστεγίας ανθρώπων που άφησαν πίσω τους τον πόλεμο. Για λίγο μόνο.