Συνέντευξη στη Δώρα Αμαραντίδου

Οι μουσικές επιλογές, η φωνή και η παρουσία του Γιάννη Κότσιρα, εκπέμπουν έμφυτη ευγένεια. Αν και η φωνή του ηχεί σε χαμηλούς τόνους, όταν μιλάει, επιλέγει τη γλώσσα της αλήθειας και λέει τα πράγματα με το όνομά τους, είτε πρόκειται για αυτά που τον θίγουν ως καλλιτέχνη είτε ως πολίτη αυτού του τόπου. Κουβεντιάσαμε μαζί του σε ένα από τα διαλείμματα που έχει κατά τις δύο παράλληλες περιοδείες του.

Συνέντευξη στη Δώρα Αμαραντίδου

Οι μουσικές επιλογές, η φωνή και η παρουσία του Γιάννη Κότσιρα, εκπέμπουν έμφυτη ευγένεια. Αν και η φωνή του ηχεί σε χαμηλούς τόνους, όταν μιλάει, επιλέγει τη γλώσσα της αλήθειας και λέει τα πράγματα με το όνομά τους, είτε πρόκειται για αυτά που τον θίγουν ως καλλιτέχνη είτε ως πολίτη αυτού του τόπου. Κουβεντιάσαμε μαζί του σε ένα από τα διαλείμματα που έχει κατά τις δύο παράλληλες περιοδείες του. Φέτος το καλοκαίρι δίνει μουσικές παραστάσεις με την ορχήστρα Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Βόλου, με τίτλο «Η Σμύρνη του έρωτα», ερμηνεύοντας σμυρναίικα της δεκαετίας του ’20 και του ’30. Παράλληλα έχει βγει… «On the road». Έτσι βάφτισε τις συναυλίες στις οποίες παίζει με την μπάντα του τραγούδια δικά του, αλλά και άλλων, ακόμα και λιγότερο γνωστά με κοινωνικοπολιτικές αναφορές. Δεν εθελοτυφλεί, όμως, μπροστά στην πραγματικότητα. «Είναι δύσκολο καλοκαίρι. Έχουν αλλάξει οι συνθήκες της δουλειάς μας αλλά και η διάθεση με την οποία έρχεται το κοινό στις συναυλίες…».

Τι εννοείτε όταν λέτε ότι έχουν αλλάξει οι συνθήκες δουλειάς σε επίπεδο συναυλιών;

Από το 1996 που μπήκα στην ιστορία των συναυλιών, μαζί με κάποιους άλλους συναδέλφους μου έχουμε κάνει τεράστιες προσπάθειες ώστε να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες. Αναφέρομαι στις άριστες συνθήκες ασφάλειας του κοινού και στην ασφάλιση των μουσικών παραστάσεων σε περίπτωση ακύρωσής τους. Αυτήν την περίοδο, εν ονόματι της κρίσης, δεν μπορούν να καλυφθούν πια ούτε οι ασφαλιστικές δαπάνες, ούτε η τεχνική υποδομή που χρειάζεται για να γίνει με αρτιότητα μια μουσική βραδιά. Ο κόπος που κάναμε όλα αυτά τα χρόνια, πάει χαμένος.

Τα έξοδα ασφάλειας μιας συναυλίας δεν μπορούν να καλυφθούν από κανέναν;

Από κανέναν, ούτε από τους δήμους, ούτε από τους ιδιώτες που διοργανώνουν συναυλίες. Όλοι παραμένουν στα απολύτως αναγκαία έξοδα, που κι αυτά προσπαθούν να τα μειώσουν. Αυτή η κατάσταση θεωρείται φυσιολογική στις μέρες μας, αλλά είναι άδικη για τη μουσική. Η δικιά μας δουλειά μπορεί να προάγει το πνεύμα και τον πολιτισμό. Σε δύσκολες καταστάσεις, όμως, αντιμετωπίζεται σαν τις πατάτες που οι δήμοι μοιράζουν δωρεάν. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα με τη μουσική.

Ωστόσο, ακόμα και σ το χάος, οι τραγουδιστές που είναι να ξεχωρίσουν, θα ξεχωρίσουν.

Φυσικά. Όσοι έχουν κρατήσει αξιοπρεπή στάση απέναντι στον πολιτισμό, θα ξεχωρίζουν και θα βρίσκουν τρόπους επιβίωσης. Μπορεί να διακριθούν με μικρότερες δυνάμεις, αφού έχουν τελειώσει οι μεγάλες συναυλίες των 10.000 ή 5.000 εισιτηρίων, αλλά θα τα καταφέρουν. Είμαστε μια ομάδα καλλιτεχνών οι οποίοι δεν στηριχθήκαμε ποτέ στις επιδοτήσεις, ούτε στην τηλεόραση, ούτε στην πολιτική, για να αναδειχθούμε. Μας στήριξε η αγάπη του κόσμου για τη δουλειά μας. Επομένως, εάν αυτοί οι άνθρωποι κρατήσαμε μια συνεπή στάση όλα αυτά τα χρόνια, και πάλι δεν έχουμε ανάγκη ούτε τους πολιτικούς, ούτε τις επιδοτήσεις από τους δήμους. Γιατί το στήριγμά μας παραμένει ο κόσμος. Απλώς σιγά – σιγά οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να υποστηρίξουν οικονομικά τους καλλιτέχνες, ακόμα και αν θέλουν. Αυτό είναι το άσχημο και το δυστυχές για όλους.

Το πιο βασικό στήριγμα για μια επιτυχημένη μουσική πορεία είναι τα καλά τραγούδια. Βλέπετε να υπάρχει ρεύμα σ τη δημιουργία τους;

Είναι άκαιρο να πούμε αυτήν τη στιγμή ότι υπάρχει πολύ καλό υλικό γιατί επικρατεί ο θυμός. Εάν γράψεις τώρα ένα τραγούδι με κοινωνικές διαστάσεις, το πιθανότερο είναι ότι θα αγγίξεις τα όρια του λαϊκισμού. Έχω ακούσει τέτοια κομμάτια που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, τα οποία γράφτηκαν είτε εν βρασμώ, είτε με τη λογική της εκμετάλλευσης των γεγονότων τη στιγμή που συμβαίνουν. Τα καλά τραγούδια που θα αναφέρονται σε αυτό που τώρα βιώνουμε, θα βγουν εν καιρώ. Θα πρέπει να ωριμάσουν οι κοινωνικές συνθήκες για να γραφτούν τραγούδια με διαχρονική αξία, που να δίνουν δύναμη και έμπνευση στον ακροατή.

Μιλήστε μου για τη διάθεση του κόσμου. Φέτος έρχεται στις συναυλίες πιο μαγκωμένος;

Το κοινό έρχεται στις συναυλίες σκεπτικό και προβληματισμένο, διότι ο καθένας έχει πάρα πολλά προβλήματα στο μυαλό του. Εκεί έγκειται και η παραπάνω δυσκολία ενός καλλιτέχνη να μπορέσει για δύο ώρες να αλλάξει αυτήν την ψυχολογία. Το βασικό για μένα είναι ότι ακόμα έρχεται κόσμος στις συναυλίες μου… Αυτό για αρχή είναι κάτι σημαντικό!

Σε ποιο τραγούδι ο κόσμος σάς εκπλήσσει με τη θετική του αντίδραση;

Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται η «Φάμπρικα», σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου και στίχους Γιώργου Σκούρτη. Είχα κάνει μια επανεκτέλεση πριν από 10 χρόνια, με διάθεση βιομηχανικού ροκ, όπως λέει και ο Ορέστης Πλακίδης, που έκανε την ενορχήστρωση. Αυτό το τραγούδι έχει πάρει μια τεράστια σημασία για το σήμερα, και τελικά μια νέα υπόσταση. Τόσα χρόνια που το λέω, πρώτη φορά βλέπω να υπάρχει αυτή η θερμή ανταπόκριση του κόσμου. Όταν το τραγουδώ ανοίγει το πρόσωπο όλων, σαν να ακούνε κάτι διαφορετικό, το οποίο μιλάει για αυτό που ζούμε, κι ας είναι γραμμένο το 1 974. Αναφέρεται στους μετανάστες και είναι πραγματικά συγκινητικός ο τρόπος με τον οποίο ο κόσμος – και κυρίως η νεολαία – αντιδρά στο άκουσμά του.

Ο τρόπος αντίδρασης των νέων στη «Φάμπρικα» δεν μοιάζει ανεξήγητος…

Βεβαίως, αφού σήμερα, όπως όταν γράφτηκε αυτό το τραγούδι, πάρα πολλοί νέοι αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας Έλληνες, αναγκάζονται να μεταναστεύσουν και να δουλεύουν – όσοι έχουν δουλειά – νυχθημερόν, για να μπορέσουν να επιβιώσουν.

Με την ορχήστρα Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Βόλου ερμηνεύετε στις συναυλίες σας σμυρναίικα του ’20 και του ’30. Ποιο μπορεί να είναι το σημείο αναφοράς τους στο σήμερα;

Αυτά τα τραγούδια θυμίζουν τη χαμένη μας αξιοπρέπεια. Όλη αυτή η σπουδαιότητα του ελληνικού πολιτισμού που είχαν καταγράψει Μικρασιάτες συνθέτες και μουσικοί, πριν από 90 χρόνια, έχει καταπατηθεί για πολλά ή λίγα χρήματα. Αυτή η παράσταση, λοιπόν, ανυψώνει το ηθικό και υπενθυμίζει για ποιους λόγους αυτή η χώρα ήταν κάποτε υπερήφανη και ίσως να μπορεί να ξαναγίνει. Ίσως κάποτε μπορέσουμε να ανακτήσουμε τη χαμένη υπερηφάνεια μας, χωρίς έπαρση.

Γιατί νομίζετε ότι αρκετοί Έλληνες σταμάτησαν να δουλεύουν με αξιοπρέπεια ο καθένας στο αντικείμενο εργασίας του;

Τα τελευταία χρόνια χάθηκε η σχέση αλληλεγγύης που υπήρχε μεταξύ των Ελλήνων. Αυτό οδήγησε σε έναν «ωχαδελφισμό» και εγωκεντρισμό. Μιλώντας για τον χώρο της μουσικής, αυτή η διαδικασία οδήγησε πολλούς συνθέτες και στιχουργούς να μη γράφουν τραγούδια έχοντας κατά νου τη διαχρονικότητα και την ειλικρίνεια, αλλά το πόσα χρήματα θα βγάλουν. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα της μουσικής αλλά συναντάται και σε όλους τους επαγγελματικούς χώρους στην Ελλάδα. Σοβαρά κρούσματα διαφθοράς διαπιστώνονται κατά την αγοραπωλησία οικοπέδων και σπιτιών αλλά και στη δουλειά δημόσιων και ιδιωτικών υπαλλήλων. Δηλαδή, ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε κι ό,τι αρπάξει ο κώλ… μας. Σε κάποιες περιπτώσεις έχουν δίκιο και οι ξένοι να μας βλέπουν με δυσπιστία.

Εσείς προσωπικά από πού αντλείτε δύναμη για δημιουργικότητα;

Ο κόσμος μού δίνει συνέχεια δύναμη. Σε μια τόσο ζόρικη κατάσταση, όπου και να δίνω συναυλία υπάρχει αθρόα προσέλευση, κάτι που είναι τιμητικό αλλά και πολύ δύσκολο να συμβεί. Ως άνθρωπος έχω την ανάγκη να μιλάω μέσα από τη μουσική και νιώθω τυχερός που ο κόσμος μού δίνει ακόμα τη δυνατότητα να το κάνω.

Τι ετοιμάζετε για τη χειμερινή περίοδο;

Είναι σαν να με ρωτάτε τι θα συμβεί σε πέντε μήνες στην Ελλάδα! Δεν ξέρω! Γράφω καινούργια τραγούδια, σχεδιάζω διάφορα για τον χειμώνα, αλλά η κατάσταση είναι τόσο ασταθής, που δεν μπορώ να κάνω συγκεκριμένα σχέδια. Πραγματικά νιώθω ότι, ενώ βρίσκομαι στην καλύτερη φάση της καριέρας μου και της ζωής μου, έχω μπροστά μου ένα πολιτικό τείχος το οποίο δεν με αφήνει να κάνω τίποτα. Με κάποιον τρόπο αυτό το τείχος θα πρέπει να πέσει. Και νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι στη δικιά μου ηλικία, των 40 ή 45 ετών, αισθάνονται ακριβώς το ίδιο: Είναι δημιουργικοί, έχουν, και θέλουν, να δώσουν πράγματα, αλλά κάποιο… μαγικό χεράκι, είτε ελληνικό είτε ξένο, δεν τους αφήνει. Είναι πολύ άδικο!

INFO Γιάννης Κότσιρας παρουσιάζει τη μουσική παράσταση «Η Σμύρνη του έρωτα» με την ορχήστρα Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Βόλου, στις 6 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα, στην Τεχνόπολη (Γκάζι).