Ο Γιώργος Παπανδρέου ξεκινά το πρωθυπουργικό του ταξίδι με ένα υπουργικό σχήμα που δίνει αμέ­σως το μήνυμα ότι αναλαμβάνει πλήρως την ευθύ­νη για την πορεία της κυβέρνησης, χωρίς να κρύ­βεται πίσω από υπουργούς και με διάταξη τέτοια, ώστε όλα να είναι κάτω από τον πλήρη έλεγχό του.

Ο Γιώργος Παπανδρέου ξεκινά το πρωθυπουργικό του ταξίδι με ένα υπουργικό σχήμα που δίνει αμέ­σως το μήνυμα ότι αναλαμβάνει πλήρως την ευθύ­νη για την πορεία της κυβέρνησης, χωρίς να κρύ­βεται πίσω από υπουργούς και με διάταξη τέτοια, ώστε όλα να είναι κάτω από τον πλήρη έλεγχό του.

Παπανδρεϊκό στο έπακρο το νέο Υπουργικό Συμ­βούλιο με μόλις δύο εσωκομματικούς αντιπάλους (Βενιζέλο και Λοβέρδο) τοποθετημένους έτσι ώστε να μην υπάρξει καμία δυνατότητα παρέκκλισης.

Γενικά ο τρόπος που σχηματίστηκε δίνει την αίσθη­ση του άγχους να μην «τραβήξει» κανείς περπατη­σιά και βέβαια αναδεικνύει στο έπακρο ότι όποιος φυσάει τον χυλό καίγεται και στο γιαούρτι.

Απ’ ό,τι φαίνεται κανείς δεν μπορεί να νιώθει πολύ σίγουρος στο πόστο του, αφού ο Γιώργος Παπαν­δρέου δεν δείχνει διατεθειμένος να διστάσει αν κάποιος κάνει το οποιοδήποτε παράπτωμα.

Πολλά είναι τα ερωτήματα για τον τρόπο άσκησης των αρμοδιοτήτων του Θόδωρου Πάγκαλου, που είναι υπεύθυνος για τους κύκλους Εξωτερικών – Άμυνας και Οικονομίας, όπως και η συνεργασία του με τον Βαγγέλη Βενιζέλο, αλλά και η σχέση του τελευταίου με τον Πάνο Μπεγλίτη.

Ερωτήματα προκύπτουν και από το πόσο πολιτικά «ψημένη» είναι η νέα υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη να διοικήσει ένα τόσο σημαντικό υπουργείο, να συγκρουστεί με συμφέροντα για την προώθηση φιλοπεριβαλλοντικών πολιτικών, αλλά και με τον μάλλον «ζοφερό» χώρο της Ενέργειας.

Τέλος, συνεργάτες του πρωθυπουργού έλεγαν χτες για την ανάγκη ύπαρξης πάγκου και αναζωογόνη­σης της Βουλής και ο ίδιος ο Παπανδρέου τόνισε ότι θα καλέσει προσωπικά ηγετικά στελέχη που έμειναν εκτός κυβέρνησης να προεδρεύσουν στις κοινοβουλευτικές επιτροπές. Έτσι στελέχη όπως η Βάσω Παπανδρέου, ο Κώστας Σκανδαλίδης και η Μαρία Δαμανάκη αναμένεται να βολιδοσκοπηθούν σχετικά, ενώ ο Χρήστος Παπουτσής και ο Πέτρος Ευθυμίου ως κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι είναι μόνιμα σε… προθέρμανση μήπως παίξουν στην κυβερνητική ομάδα.

Στα χνάρια του Ανδρέα λοιπόν επιχειρεί να κινηθεί ο Γιώργος Παπανδρέου, αφού διαβαίνοντας την πόρτα του Μα­ξίμου φρόντισε να δημιουργήσει ένα ισχυρό πρωθυπουργικό γραφείο απέναντι σ’ ένα απολύτως ελεγχόμενο Yπουργικό Συμβούλιο.

Αν η παθογένεια του πολιτικού συστήματος ήταν μέχρι πρότινος οι υπουργικές «βαρονίες» που αντιμετώπισαν και ο Κώστας Σημίτης και ο Κώστας Καραμανλής, ακόμη και ο Ανδρέας Παπανδρέου μετά το 1985, το ερώτημα είναι αν περάσαμε στην άλλη όχθη, όπου ο ασφυκτικός κεντρικός έλεγχος αφήνει ελάχιστα περιθώρια δημιουργίας, πρωτοβουλίας αλλά και κινήσεων στην πλειονότητα των υπουργών.

Από το πρωθυπουργικό κράτος περάσαμε στο υπερπρωθυπουργικό και το μεγάλο στοίχημα είναι αν με αυτόν τον τρόπο ο νέος πρωθυπουργός θα υπερκεράσει έλλειψη συντονισμού, υπουργι­κούς αυτοσχεδιασμούς, ατυχείς επιλογές, τραγι­κά λάθη και άγονες ενδοκυβερνητικές αντιπαρα­θέσεις προς όφελος της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας του κυβερνητικού έργου.

 

Άνετη κηδεμονία

Το Yπουργικό Συμβούλιο που παρουσίασε προ­χθές ο Γιώργος Παπανδρέου κατατρύχεται από την αγωνία της επιτυχίας, αλλά και τη σιγουριά της άνετης κηδεμονίας. Στα πολύ δύσκολα πό­στα μπήκαν οι έμπειροι και δοκιμασμένοι, ενώ οι καινούργιοι δείχνει να «καλύπτονται» από το πρωθυπουργικό γραφείο. Και κανείς υπουργός δεν… έμεινε μόνος του. Έχει από κοντά έναν υφυπουργό με άμεση σχεδόν αναφορά στον Γιώργο Παπανδρέου.

Οι περισσότεροι υπουργοί εισέρχονται με το «καλημέρα σας» σε κυβερνητικό πόστο με μη­δαμινή σχεδόν πείρα διοίκησης, θυμίζοντας σε πολλούς τους υπουργούς του 1981, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου σύστηνε στην κοινωνία το πολιτικό του προσωπικό.

Ο Γιώργος Παπανδρέου ήθελε να δώσει   προφίλ νεανικότητας στην κυβέρνηση που παρουσίασε επιφυλάσσοντας σε όλους μεγάλες εκπλήξεις, όπως η επιλογή της Τίνας Μπιρμπί­λη ως υπουργού Περιβάλλοντος με την τοπο­θέτηση ως υφυπουργού του πανεπιστημιακού καθηγητή Γιάννη Μανιάτη.

 

Tο κυβερνητικό σχήμα

Η «α λα Σαρκοζί» κίνησή του σίγουρα είναι υψη­λού ρίσκου, όχι επειδή αμφισβητεί κάποιος a priori τις ικανότητες των νέων και κάποιων άγου­ρων πολιτικά στελεχών που έπεσαν στα βαθιά, όσο γιατί γνωρίζουν πολύ καλά τον δυσκίνητο, δύσβατο, αρτηριοσκληρωτικό και ναρκοθε­τημένο δημόσιο τομέα, όπου ο υπουργός δεν αρκεί να συντονίζει, να κατευθύνει και να προ­σανατολίζει, αλλά πρέπει να ασκεί ουσιαστική διοίκηση και έλεγχο, ενώ το γραφείο του πρέπει να κάνει και τη λάντζα.

Το κυβερνητικό σχήμα που ορκίστηκε χθες μπορεί να είναι το μικρότερο που έχει εμφα­νιστεί τα τελευταία χρόνια, αλλά σίγουρα δεν είναι μικρό. Προς το μεσαίο φέρνει, με 37 συνο­λικά στελέχη και μάλιστα έναν αντιπρόεδρο και δύο υφυπουργούς να ορκίζονται ως συνεργάτες του πρωθυπουργού και με αποστολή την ευό­δωση τ ου κυβερνητικού έργου.

Ενδιαφέρον στοιχείο της κυβέρνησης δεν είναι η αναμενόμενη εμπιστοσύνη που έδειξε ο Γι­ώργος Παπανδρέου στα στελέχη που στήριξαν την καθημερινότητά του τα πέτρινα χρόνια της αντιπολίτευσης, όπως ο Γιώργος Παπακων­σταντίνου, ο Γιάννης Ραγκούσης, η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, η Λούκα Κατσέλη, ο Δημήτρης Ρέππας και ο Χάρης Καστανίδης, όσο τα δίδυμα και τρίδυμα που έφτιαξε σε χώ­ρους τους οποίους ο ίδιος δεν είναι ίσως τόσο σε θέση να ελέγξει εκ του σύνεγγυς.

• Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, για παράδειγμα, έχει ενδιαφέρον πώς θα κινηθεί ως η «γέμιση» στο σά­ντουιτς του Θόδωρου Πάγκαλου, αντιπρόεδρου με εντολή συντονισμού του ΚΥΣΕΑ και της Οικο­νομίας, και του Πάνου Μπεγλίτη, αναπληρωτή Άμυνας, που μάλιστα θα αναλάβει και τον κρισι­μότερο τομέα των στρατιωτικών εξοπλισμών.
• Αν κανείς αναλογιστεί ότι το χαρτοφυλάκιο της διπλωματίας το έχει αναλάβει ο ίδιος ο Πα­πανδρέου, αυτό σημαίνει ότι και στο επίπεδο της αμυντικής διπλωματίας οι κινήσεις του είναι μάλλον περιορισμένες και ο ίδιος θα πρέπει να οπλιστεί με πολλή υπομονή.
• Αναρωτιούνται πολλοί: Αν η διά βίου μάθηση (έρευνα και κατάρτιση) πέρασε στα χέρια της υπουργού Παιδείας Άννας Διαμαντοπούλου (και μάλλον στην προσωπική φίλη και συνερ­γάτιδα – υφυπουργό Εύη Χριστοφιλοπούλου) και το συμμάζεμα των ασφαλιστικών ταμείων στον έμπειρο Γιώργο Κουτρουμάνη, τι αλήθεια απέμεινε στον Ανδρέα Λοβέρδο εκτός από το να υποδέχεται τους ανέργους του Λαναρά και να επι­χειρεί να διασώσει ημιναυαγισμένες επιχειρήσεις;
• Η ευχέρεια που δόθηκε στην Άννα Διαμαντο­πούλου να επιλέξει την πολιτική της φίλη Εύη Χριστοφιλοπούλου μοιάζει με πολιτική εύνοια, αφού οι περισσότεροι – πλην ίσως του έμπειρου Δημήτρη Ρέππα και του πρώτου τη τάξει Γιάννη Ραγκούση – δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα. Έχει όμως δίπλα της τον προσωπικό φίλο και παλιό συνεργάτη του Γιώργου Παπανδρέου στο ίδιο υπουργείο Γιάννη Πανάρετο, που όμως είναι «κόκκινο πανί» για τους πανεπιστημιακούς.
• Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης πέφτει για μια ακόμα φορά στα βαθιά και μάλιστα σε μια περίοδο που τα σώματα ασφαλείας μοιάζουν διαλυμένα, ενώ στοίχημα αποτελεί το ζήτημα της πολιτικής προστασίας που ανέλαβε ο συγκοινωνιολόγος – περιβαλλοντολόγος Σπύρος Βούγιας.
• Εμπειρία, γνώση και δυναμισμό εμπνέει το υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύ­ων, όπου ο Δημήτρης Ρέππας με τον Γιάννη Μαγκριώτη και τον Νίκο Σηφουνάκη μοιάζει να μπορούν να συνεργαστούν αρμονικά και δη­μιουργικά.
• Παράξενο μοιάζει το δίδυμο του υπουργεί­ου Υγείας, όπου η Μαριλίζα Ξενογιαννακο­πούλου θα έχει ως υφυπουργό ένα από τα πιο προβεβλημένα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, τη Φώφη Γεννηματά, που ήλπιζε σε πιο εντυπωσιακό κυ­βερνητικό ντεμπούτο μετά και τα αλλεπάλληλα προβλήματα των τελευταίων χρόνων. Ωστόσο και οι δύο κυρίες είναι γνωστές για τον κομματι­κό πατριωτισμό και το ήθος τους κι έτσι αναμέ­νεται να ριχτούν με τα μούτρα στη δουλειά.
• Το δίδυμο Κατερίνας Μπατζελή – Μιχάλη Καρχιμάκη μοιάζει ταιριαστό και η Κρήτη εκπροσωπείται διπλά στην κυβέρνηση, αφού απροσδόκητα μπήκε στο Οικονομίας και Αντα­γωνιστικότητας ο πρώην ευρωβουλευτής και   νυν βουλευτής Ηρακλείου Σταύρος Αρναου­τάκης με αντικείμενο τα ευρωπαϊκά κονδύλια.

• Καθαρό μοιάζει το τοπίο για τον υπερυπουργό Δικαιοσύνης (και Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) Χάρη Καστανίδη, με τον χαμη­λών τόνων Αχαιό Απόστολο Κατσιφάρα και στο Πολιτισμού – Τουρισμού με τον Παύλο Γερου­λάνο και την Άντζελα Γκερέκου (από τις λίγες που κράτησαν τον αντιπολιτευτικό τους τομέα).
• Γιάννης Ραγκούσης – Ντίνος Ρόβλιας και Θεοδώρα Τζάκρη στο Εσωτερικών και Γιώργος Παπακωνσταντίνου – Φίλιππος Σαχινίδης στο Οικονομικών μοιάζουν σαν έτοιμοι από καιρό να αναλάβουν τους ρόλους και μάλλον θα έχουν καλή συνεργασία.

 

Λείπει η Ήπειρος

Ισορροπημένη μοιάζει και η γεωγραφική κατανο­μή των υπουργείων, αν και δύο περιοχές μάλλον είναι παραπονούμενες: Η Θεσσαλία και η Ήπει­ρος. Ο κάμπος, που «καταπρασίνισε», εκπροσω­πείται μόνο από τον Φ. Σαχινίδη. Μια σειρά στελε­χών, όπως για παράδειγμα ο Κώστας Καρτάλης, καθηγητής Περιβάλλοντος και ο πολύ στενός συνεργάτης του Γ. Παπανδρέου Βαγγέλης Πα­παχρήστος μένουν στον πάγκο ελπίζοντας σε  μια επόμενη ευκαιρία.

Στον πάγκο, στο όνομα της φρέσκιας εικόνας, έμειναν και ηγετικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ με αυ­τόνομο ρόλο, φυσιογνωμία και πολιτικό προφίλ, όπως ο Κώστας Σκανδαλίδης, η Βάσω Παπαν­δρέου και ο Γιώργος Φλωρίδης.

Μάλιστα το αντίβαρο της αντιπροεδρίας Πάγκαλου δημιούργησε ερωτήματα, αν και στο πρόσωπό τους φαίνεται να συμπυκνώθηκε το κυβερνητικό παρελθόν, αφού είναι τα μόνα ίσως στελέχη – μαζί με Πάγκαλο, Βενιζέλο και Κακλαμάνη – που μεσουράνησαν πολιτικά και συνεχίζουν ακάθεκτοι.

Έκπληξη προκάλεσε και η απουσία από το σχήμα του Χρήστου Παπουτσή, που στήριξε ενεργά και δυναμικά σε κάθε φάση τον Γιώργο Παπανδρέου. Θα είναι γραμματέας της Κοινο­βουλευτικής Ομάδας και θα παίρνει μέρος στον πρωινό καφέ, όπως θέλουν οι πληροφορίες, αποτελώντας ενδεχομένως τη χρυσή εφεδρεία.

Αίσθηση προκάλεσε και η απουσία του Θανά­ση Τσούρα, που μαζί με τον Μιλτιάδη Παπαϊ­ωάννου επανήλθαν στη Βουλή και όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν στενοί συνεργάτες του Γιώργου Παπανδρέου.

Πολλοί δεν αναζητούν άλλες προθέσεις σ’ αυτές τις απουσίες όσο τον «φρέσκο αέρα» που ήθελε ο πρωθυπουργός να πνέει στην κυβέρνη­σή του. Και για όσους αρέσκονται στη στατιστι­κή, από τα 36 μέλη του Yπουργικού Συμβουλίου μόνο τα 10 έχουν κυβερνητική πείρα (Παπανδρέ­ου – Πάγκαλος – Βενιζέλος πρωταθλητές), ενώ οι 26 αναλαμβάνουν για πρώτη φορά ”υπουργικό θώκο, παρ’ ότι κάποιοι έχουν χρηματίσει γενικοί γραμματείς ή σύμβουλοι υπουργών (Χριστοφι­λοπούλου, Ξενογιαννακοπούλου κ.ά.).