Το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη πολλές φορές έχει συγκριθεί με τον νομό περί δημοσίων συναθροίσεων του 1971 κι όχι άδικα. Πέρα από τις τρομακτκές ομοιότητες που παρουσιάζει με τον νόμο του 1971 της χούντας, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης δεν είναι η πρώτη φορά που προσπαθεί να επαναφέρει αυτές τις διατάξεις.

Όπως έγραψε κάποτε σε ρεπορτάζ της η “Ελευθεροτυπία“, από το 2001 έχουν συνταχθεί τρία διαφορετικά νομοσχέδια με τον ίδιο τίτλο: «Ελευθερία συναθροίσεων και συγκεντρώσεων». Τα τρία αυτά σχέδια φέρουν τη σφραγίδα τριών διαφορετικών υπουργών, του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, του Βύρωνα Πολύδωρα και του Προκόπη Παυλόπουλου. Η δικαιολογητική βάση και των τριών είναι η διατύπωση του άρθρου 11 του Συντάγματος, το οποίο επιτρέπει απαγόρευση των υπαίθριων συναθροίσεων «με αιτιολογημένη απόφαση της αστυνομικής αρχής, γενικά, αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, σε ορισμένη δε περιοχή αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, όπως νόμος ορίζει».

Αυτός ο νόμος που «ορίζει» τα της εφαρμογής του συνταγματικού άρθρου 11 είναι ο σχεδιαζόμενος. Μέχρι σήμερα για να καλυφθεί αυτό το κενό γίνεται κατά περίπτωση χρήση άρθρων του Ποινικού Κώδικα (167 «Αντίσταση», 170 «Στάση», 171 «Θρασύτητα κατά της αρχής»), ρυθμίσεων του Π.Δ. 141/1991 και κυρίως του Ν.Δ. 794/1971 («Περί δημοσίων συναθροίσεων»), του Β.Δ. 168/1972 («Περί καθορισμού των χώρων πόλεων τινών εις τους οποίους απαγορεύεται η πραγματοποίησις δημοσίων συναθροίσεων εν υπαίθρω και η διέλευσις κινουμένων τοιούτων») και του Β.Δ. 269/1972 («Κανονισμός διαλύσεως δημοσίων συναθροίσεων»).

Τα τρία τελευταία είναι δημιουργήματα της χούντας, αλλά αυτό δεν εμποδίζει κανέναν να τα επικαλείται, παρά τις σοβαρές αντιρρήσεις που έχουν εκφραστεί από νομικούς σχολιαστές ως προς τη συνταγματικότητά τους. Οπως διαπιστώνουμε με τη μελέτη των νέων σχεδίων, τα στελέχη του υπουργείου Δημόσιας Τάξης και της ΕΛ.ΑΣ. που ανέλαβαν να τα εκπονήσουν εμπνέονται σε μεγάλο βαθμό απ’ αυτά.

ΣΧΕΔΙΟ 1 (2001)

Το νομοσχέδιο που συντάχθηκε το 2001 επί υπουργού Δημόσιας Τάξης Μιχάλη Χρυσοχοΐδη και υπουργού Δικαιοσύνης Μιχάλη Σταθόπουλου (κυβέρνηση ΝΔ), είναι το μόνο από τα τρία που έχει δει το φως της δημοσιότητας. Το περιεχόμενό του αποκάλυψε ο «Ριζοσπάστης» (9.3.2001) και μετά το θόρυβο που προκάλεσε το δημοσίευμα, ο σχεδιασμός δεν προχώρησε. Το πνεύμα του νομοσχεδίου είναι σαφώς επηρεασμένο από την περίοδο του «ελλείμματος» ασφάλειας που προηγήθηκε των αντιτρομοκρατικών θριάμβων του καλοκαιριού του 2002 και συνδέεται βεβαίως με τους σχετικούς προβληματισμούς ενόψει της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Στην κατασταλτική κατεύθυνση του σχεδίου αξιοποιήθηκε και η σχετική γνωμοδότηση (7/1999) του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Από το κείμενο γίνεται σαφής η προσπάθεια να περιγραφεί η συνταγματική απαγόρευση της αστυνομικής παρέμβασης στις συγκεντρώσεις, ενώ καταγράφονται με πολλά λόγια αυτά που το Σύνταγμα αναφέρει μονολεκτικά. Στα πρώτα άρθρα γίνεται διάκριση μεταξύ δημοσίων συναθροίσεων στο ύπαιθρο και σε κλειστό χώρο (όπως ορίζει το Σύνταγμα, το οποίο ρητά απαγορεύει την παρουσία της αστυνομίας σε μη υπαίθριες συγκεντρώσεις), αλλά αμέσως μετά η διάκριση παρακάμπτεται. Το σχέδιο επιβάλλει την ύπαρξη «διοργανωτή» και «επικεφαλής» σε κάθε δημόσια συνάθροιση. Ο διοργανωτής οφείλει να αναγγείλει εγγράφως στην αστυνομική αρχή το αργότερο 24 ώρες πριν την πραγματοποίηση της συνάθροισης «τον ακριβή τόπο, το χρόνο και το σκοπό της συνάθροισης», ενώ ο επικεφαλής οφείλει «να συνεργάζεται με την Αστυνομία».

Στο άρθρο 4 επαναλαμβάνεται (με μείωση της απόστασης) η πρόβλεψη των χουντικών διαταγμάτων για απαγόρευση συγκεντρώσεων έξω από τη Βουλή, τις πρεσβείες κ.λπ: «Δεν επιτρέπεται η πραγματοποίηση συναθροίσεων-συγκεντρώσεων εντός ζώνης ακτίνας 100 μέτρων πέριξ των κτιρίων του Προεδρικού Μεγάρου, του Μεγάρου Μαξίμου, της Βουλής των Ελλήνων και των διπλωματικών αποστολών ξένων χωρών». Οσο για την κυκλοφορία, «οι συναθροίσεις και οι διαδηλώσεις-πορείες πρέπει να διεξάγονται με τρόπο που να μη διαταράσσεται ή να διαταράσσεται μόνο στο μέτρο του απολύτως αναγκαίου η κυκλοφορία. Σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται η κατάληψη ολόκληρου του οδοστρώματος και η πλήρης διακοπή της κυκλοφορίας των οχημάτων».

Στο σχέδιο υπάρχει και μια πρώτη εκδοχή για την απαγόρευση της κουκούλας: «(Οι μετέχοντες σε δημόσια συνάθροιση) απαγορεύεται να καλύπτουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το πρόσωπό τους ή να φέρουν ενδυμασία που προορίζεται για την παρεμπόδιση της αναγνώρισής τους ή άλλα σύμβολα που προσβάλλουν το δημοκρατικό πολίτευμα ή διεγείρουν τη βία».

Οσο για τον τρόπο διάλυσης των συγκεντρώσεων, το σχέδιο Χρυσοχοΐδη προβλέπει τα ακόλουθα: «Ο εκπρόσωπος της αστυνομικής αρχής, μετά από γνώμη του εισαγγελικού λειτουργού, ο οποίος παρίσταται, διατάσσει τη διάλυση της συνάθροισης κάνοντας χρήση κατά την κρίση του, μετά από εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών, κάθε πρόσφορου για το σκοπό αυτό μέσου, όπως η βίαιη απώθηση, η ρίψη ύδατος από ειδικά προς τούτο οχήματα, η χρήση αστυνομικής ράβδου και η χρήση χημικών μέσων».

Το σχέδιο προβλέπει ποινικές κυρώσεις για όποιον δεν συμμορφώνεται στις διατάξεις του (φυλάκιση τουλάχιστον 3 μηνών) και όποιον «ευρισκόμενος μέσα ή πλησίον συνάθροισης ή συγκέντρωσης ρίπτει αντικείμενα από τα οποία προκαλείται ή δύναται να προκληθεί κίνδυνος ζωής ή σωματική βλάβη ή φθορά πραγμάτων» (φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών).

ΣΧΕΔΙΟ 2 (2007)

Το δεύτερο νομοσχέδιο, το οποίο συντάχθηκε επί υπουργού Δημόσιας Τάξης Βύρωνα Πολύδωρα και υπουργού Δικαιοσύνης Αναστάση Παπαληγούρα το 2007 (κυβέρνηση ΝΔ), επαναλαμβάνει τα άρθρα του σχεδίου του 2001 με ορισμένες σοβαρές προσθήκες.

Στο άρθρο 4 σχετικοποιείται η απαγόρευση συγκεντρώσεων έξω από τα δημόσια κτίρια (Βουλή, Μαξίμου, πρεσβείες) με την προσθήκη της φράσης «εκτός εάν τούτο επιτραπεί ρητά με απόφαση της αρμόδιας Αστυνομικής Αρχής, ύστερα από γραπτή αίτηση του διοργανωτή της συνάθροισης, στην οποία προσδιορίζονται οι λόγοι για τους οποίους είναι αναγκαία η πραγματοποίηση εντός της ανωτέρω ζώνης».

Βελτιώνεται και η διατύπωση που αναφέρεται στην παντελή απαγόρευση κατάληψης του οδοστρώματος, με την προσθήκη ότι αυτό αναφέρεται σε «συναθροίσεις στις οποίες μετέχουν λιγότερα των 500 ατόμων».

Πέρα από αυτά τα δύο σημεία, το σχέδιο του 2007 είναι πολύ σκληρότερο από το σχέδιο του 2001. Πρώτη φορά δίνεται το δικαίωμα στην αστυνομία «να κάνει χρήση κατάλληλων τεχνικών μέσων καταγραφής εικόνας και ήχου για τη βεβαίωση της τέλεσης των αδικημάτων και τη σύλληψη των δραστών ύστερα από σχετική εντολή του αρμόδιου εισαγγελέα».

Στα μέσα διάλυσης των συγκεντρώσεων προστίθεται «η χρήση έγχρωμων βολών, η ρίψη έγχρωμου ύδατος για τη διευκόλυνση των συλλήψεων» και η χρήση αστυνομικών σκύλων. Μάλιστα για πρώτη φορά γίνεται επίσημα λόγος για πλαστικές σφαίρες. «Ειδικότερα για τη διάλυση συναθροίσεων κατά τις οποίες λαμβάνουν χώρα σοβαρές αξιόποινες πράξεις, όπως εμπρησμοί και φθορές ξένης ιδιοκτησίας ή επιθέσεις κατά προσώπων που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με ηπιότερα μέσα, η Αστυνομία κάνει χρήση όπλων με πλαστικές βολίδες». Ο κ. Πολύδωρας είχε επιχειρηματολογήσει εκτενώς για τα θαυματουργά αυτά νέα μέσα της ΕΛ.ΑΣ., τα οποία, μάλιστα, είχε ήδη προμηθευτεί το υπουργείο, χωρίς να περιμένει καμιά θεσμική κατοχύρωση.

Εκεί που η σκλήρυνση του νέου σχέδιου γίνεται εμφανής είναι στις προβλεπόμενες ποινικές κυρώσεις. Στο άρθρο 10 ορίζεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους για όποιον «με σκοπό να παρεμποδίσει ή να ματαιώσει την πραγματοποίηση συνάθροισης ή συγκέντρωσης διαταράσσει αυτές με βία ή απειλή βίας ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο ή καταλαμβάνεται να φέρει αντικείμενα δυνάμενα να προκαλέσουν σωματικές βλάβες ή φθορά πραγμάτων». Με την ίδια ποινή τιμωρείται και όποιος «παρεμποδίζει ή διακόπτει την οδική κυκλοφορία στις εθνικές οδούς ή σταθμεύει αγροτικά μηχανήματα στις ανωτέρω οδούς».

Η ελάχιστη ποινή φυλάκισης για όποιον «ευρισκόμενος μέσα ή πλησίον συνάθροισης ρίπτει αντικείμενα» τετραπλασιάζεται (από 6 μήνες γίνεται δύο χρόνια), ενώ «κατά παρέκκλιση από τις οικείες διατάξεις του Π.Κ., σε περίπτωση καταδίκης δεν χωρεί μετατροπή ή αναστολή της ποινής και η τυχόν άσκηση έφεσης δεν αναστέλλει την εκτέλεση της απόφασης».

Στο σχέδιο Πολύδωρα έχουν προστεθεί και τρία άρθρα που ενισχύουν τον ιδιώνυμο χαρακτήρα των αδικημάτων που περιγράφονται σ’ αυτό. Με το πρώτο άρθρο προβλέπεται η άμεση δέσμευση περιουσιακών στοιχείων των κατηγορουμένων για τα σχετικά αδικήματα κατά τη διάρκεια της τακτικής ανάκρισης. Με το δεύτερο άρθρο το Δημόσιο μπορεί «να αξιώσει ενώπιον των αρμοδίων πολιτικών δικαστηρίων από τον αμετακλήτως καταδικασθέντα σε ποινή τουλάχιστον τριών μηνών κάθε περιουσία που αυτός έχει αποκτήσει». Το δικαίωμα αυτό του Δημοσίου δεν υπόκειται σε παραγραφή. Προβλέπεται, μάλιστα, και άσκηση της ίδιας αξίωσης του Δημοσίου κατά των συγγενών του καταδικασμένου.

Υπάρχει, τέλος, και άρθρο «προστασίας μαρτύρων», το οποίο επαναλαμβάνει όσα προβλέπει ο τρομονόμος, δηλαδή η κατάθεση «προστατευόμενων» μαρτύρων με χρήση ηλεκτρονικών μέτρων και η «μη αναγραφή στην έκθεση εξέτασης του ονόματος, του τόπου γέννησης, κατοικίας και εργασίας, του επαγγέλματος και της ηλικίας του».

ΣΧΕΔΙΟ 3 (2009)

Το τρίτο σχέδιο εκπονήθηκε το 2009 επί υπουργών Δημόσιας Τάξης Προκόπη Παυλόπουλου και Δικαιοσύνης Νικόλαου Δένδια (κυβέρνηση ΝΔ). Είναι σημαδεμένο από την κριτική που υπέστη ο κ. Παυλόπουλος για τη στάση της ΕΛ.ΑΣ. το Δεκέμβρη του 2008 και αποτελεί μια ακόμα σκληρότερη εκδοχή. Ηδη από τα πρώτα άρθρα γίνεται σαφής αυτή η σκλήρυνση. Ο «επικεφαλής» της συνάθροισης είναι υποχρεωμένος «όταν οι μετέχοντες στη συνάθροιση εκτρέπονται να τους καλεί να συμμορφωθούν και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης να απομακρύνεται ο ίδιος από τη συνάθροιση και να ενημερώνει την αστυνομία».

Η απαγόρευση στους διαδηλωτές να φέρουν όπλα γίνεται με εξαντλητική περιγραφή: «(απαγορεύεται να φέρουν) εκρηκτικές ή εύφλεκτες ύλες, χημικές ουσίες, πυροτεχνήματα, γάντια με άμμο, κάθε είδος μεταλλικής συσκευασίας (;), πιστόλια κρότου, υποδήματα με εξωτερικό μεταλλικό έλασμα, περικνημίδες, προστατευτικά αγκώνα, μηχανισμούς εκτόξευσης αντικειμένων και γενικά εξοπλισμό και αντικείμενα που είναι πρόσφορα για επίθεση φθοράς ή άμυνα, έστω κι αν τα αντικείμενα αυτά σχετίζονται με την επαγγελματική δραστηριότητα του μετέχοντος στη συνάθροιση».

Στη διάταξη περί κουκούλας έχει προστεθεί και η απαγόρευση «πρόσθετης περούκας και γενειάδας». Στα μέσα διάλυσης των συναθροίσεων καταγράφονται καινούριες εμπνεύσεις και αυστηρότερες διατυπώσεις των παλιότερων: «Βίαιη απώθηση, ρίψη ύδατος από ειδικά προς τούτο οχήματα, ρίψη έγχρωμου ύδατος για τη διευκόλυνση των συλλήψεων, χρήση της αστυνομικής ράβδου και αστυνομικών σκύλων, χημικών μέσων, μηχανοκίνητων οχημάτων για την απομάκρυνση οδοφραγμάτων και συρματοπλέγματος». Προβλέπεται ακόμα ότι «για τη διάλυση συναθροίσεων κατά τις οποίες λαμβάνουν χώρα σοβαρές αξιόποινες πράξεις» η αστυνομία «δύναται να κάνει χρήση μη θανατηφόρων όπλων, όπως συσκευών εκτόξευσης ελαστικών μπαλών (σ.σ.: ευφημισμός για τις πλαστικές σφαίρες) και χρωμοσφαιρών καθώς και χειροβομβίδων εκτόνωσης ελαστικών τεμαχίων».

Στην ποινική αντιμετώπιση των παραβατών έχει διπλασιαστεί ο προβλεπόμενος χρόνος φυλάκισης, ενώ έχουν προστεθεί και νέα αδικήματα. Με τις νέες διατάξεις τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών «όποιος μετέχει σε παράνομη συνάθροιση», ενώ με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο χρόνων «όποιος παραμένει σε πλήθος που προβαίνει σε αξιόποινες πράξεις» και «όποιος προφορικώς ή εγγράφως ή τηλεφωνικώς ή μέσω Διαδικτύου προσκαλεί σε συνάθροιση και προκαλεί ή διεγείρει σε διάπραξη κακουργήματος ή πλημμελήματος».

Και βέβαια, «κατά παρέκκλιση από τις οικείες διατάξεις, «οι παραβάσεις του παρόντος νόμου εκδικάζονται πάντα με την αυτόφωρη διαδικασία», ενώ σε περίπτωση καταδίκης «δεν χωρά μετατροπή ή αναστολή της ποινής», ακόμα και στην περίπτωση έφεσης.

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο του 2020

Μεταξύ άλλων, το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη που ψηφίστηκε προβλέπει ποινικές και αστικές ευθύνες σε όσους προκαλούν επεισόδια και στους οργανωτές συναθροίσεων, ιδρύεται «Διεύθυνση Πρόληψης της Βίας» και «Κέντρο Αριστείας», προβλέπεται ποινή φυλάκισης ενός έτους για όσους συμμετέχουν σε συγκέντρωση που έχει απαγορευτεί από την αστυνομία ή το λιμενικό και δύο ετών για όσους παρεισφρέουν σε διαδηλώσεις και προβαίνουν σε βίαιες ενέργειες, αλλά και αστικές κυρώσεις σε βάρος των οργανωτών για αποκατάσταση των ζημιών.

Με το νέο σχέδιο νόμου, καθιερώνεται η έγκαιρη γνωστοποίηση μιας δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης και ο ρόλος του οργανωτή, στον οποίο δίνεται ιδιαίτερη σημασία, καθώς θεωρείται υπεύθυνος για την ομαλή πραγματοποίηση μιας συνάθροισης και υπόλογος για τυχόν ζημιές, καθορίζονται οι λόγοι απαγόρευσης δημοσίων συναθροίσεων, περιορισμών, αλλά και η διάλυση τους από την αστυνομία υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

«Σε κάθε περίπτωση, ο οργανωτής αποτελεί τον σύνδεσμο συναθροιζομένων και πολιτείας, το πρόσωπο δηλαδή που εκφράζει τις απόψεις των πρώτων, αλλά είναι ταυτόχρονα και αυτός που δέχεται να αναλάβει τυχόν ευθύνες που αναλογούν σε αυτούς έναντι της πολιτείας, αλλά και των τρίτων», επισημαίνεται από το υπουργείο.

Ταυτόχρονα, συστήνεται στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αυτοτελής Υπηρεσία με τίτλο «Διεύθυνση Πρόληψης της Βίας», υπαγόμενη απευθείας στον υπουργό, η οποία, τονίζεται ότι , συνιστά εφεξής, τον κεντρικό φορέα σχεδιασμού και υλοποίησης της «Εθνικής Στρατηγικής Πρόληψης της Βίας».

Όπως αναφέρεται, το σχέδιο νόμου «καλύπτει ένα αναμφίβολα υπαρκτό κενό στην προστασία των ατομικών και κοινωνικών ελευθεριών υπό το ισχύον Σύνταγμα, και επιχειρεί να διαμορφώσει ένα σύγχρονο νομικό πλαίσιο για την άσκηση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι και ειδικότερα τη διενέργεια δημοσίων συναθροίσεων».

Παράλληλα με το σχέδιο νόμου ξεκαθαρίζονται οι αρμοδιότητες υπηρεσιών του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη όπως η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Τάξης και η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής, ενώ δημιουργείται «Κέντρο Αριστείας» για την επιβράβευση των παιδιών του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ και μετονομάζεται το Ίδρυμα «Εξοχές Ελληνικής Αστυνομίας» του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, σε «Ίδρυμα Μέριμνας και Αριστείας Ελληνικής Αστυνομίας».

Διαβάστε εδώ αναλυτικά το περιεχόμενο του νέου νομοσχεδίου

Το νομοσχέδιο της χούντας του 1971

Μπορείτε να δείτε εδώ αναλυτικά το νομοσχέδιο της χούντας του 1971 για τις δημόσιες συναθροίσεις και να συγκρίνετε ελεύθερα:

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΝ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 794 ΦΕΚ Α 1/1.1.1971

Περί δημοσίων συναθροίσεων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ I

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΩΝ

Άρθρον 1

Ελευθερία των δημοσίων συναθροίσεων.

1. Οι `Ελληνες έχουν το δικαίωμα όπως, υπό τους όρους του παρόντος, συνέρχονται ησύχως και αόπλως.

2. Ως δημοσία συνάθροισις κατά την έννοια του παρόντος, θεωρείται η εκ των προτέρων διοργανουμένη και σκοπούσα εις την από κοινού εκδήλωσιν του φρονήματος ή της γνώμης των μετεχόντων, ή εις την παρακολούθησιν διαλέξεων ή εις την προβολήν κοινών αυτών αιτημάτων.

3. Δεν υπόκεινται εις τους όρους του παρόντος, διεπόμεναι υπό των ειδικών περί αυτών διατάξεων, αι δημόσιαι συναθροίσεις, αι πραγματοποιούμεναι αποκλειστικώς πρός τέλεσιν θρησκευτικών τελετών ή πρός συμμετοχήν εις την θείαν λατρείαν ή πρός εκπλήρωσιν εμπορικών ή ψυχαγωγικών εν γένει σκοπών ή πρός παρακολούθησιν δημοσίων θεαμάτων ή αθλητικών ή άλλων εν γένει αγώνων.

4. Αι διατάξεις του παρόντος δεν εφαρμόζονται επί των τυχαίως και άνευ προπαρασκευής πραγματοποιουμένων συγκετρώσεων, η απαγόρευσις και η διάλυσις των οποίων ενεργείται κατά την ελευθέραν κρίσιν της αστυνομικής αρχής, ως και επί των ιδιωτικών συναθροίσεων, η οργάνωσις και πραγματοποίησις των οποίων εις ουδένα καθ` εαυτήν υπόκειται περιορισμόν.

Άρθρον 2

Στέρησις του δικαιώματος διοργανώσεως δημοσίας συναθροίσεως.

Στερούνται του δικαιώματος διοργανώσεως και πραγματοποιήσεως δημοσίας συναθροίσεως:

α) Οι στερηθέντες του δικαιώματος της ελευθερίας της συναθροίσεως δι` αποφάσεως του Συνταγματικού Δικαστηρίου κατά το άρθρον 24 παράγραφος 2 του Συντάγματος, εφ` όσον διαρκεί η στέρησις αύτη.

β) Οι Βουλευταί κόμματος διαλυθέντος δι` αποφάσεως του Συνταγματικού Δικαστηρίου, κατά το άρθρον 58 παράγραφος 5 του Συντάγματος, εφ` όσον στερούνται της εκλογιμότητος.

γ) Τα κόμματα, ως τοιαύτα, των οποίων το καταστατικό δεν ενεκρίθη υπό του Συνταγματκού Δικαστηρίου, κατά το άρθρο 58 παράγραφος 2 του Συντάγματος.

δ) Τα νομικά πρόσωπα ή αι υφ` οιανδήποτε μορφήν ενώσεις προσώπων, των οποίων ο πρόεδρος ή μέλος τι της διοικήσεως ή οπωσδήποτε εκπρόσωπος τούτων εμπίπτει εις τινα των περιπτώσεων των εδαφ. α` και β` του παρόντος άρθρου.

ε) Πας, όστις ως αντικείμενον της δημοσίας συναθροίσεως εξαγγέλει, διά της κατά το επόμενον άρθρον γνωστοποιήσεως, την προαγωγήν των σκοπών διαλυθέντος κόμματος κατά το άρθρον 58 παρ. 5 του Συντάγματος ή οιασδήποτε υποκαταστάτου αυτού οργανώσεως ή οργανώσεως επιδιωκούσης ομοίους σκοπούς.

Άρθρον 3

Οργάνωσις δημοσίων συναθροίσεων.

1. Ο διοργανώνων δημοσίαν συνάθροισιν είναι και πρόεδρος αυτής. Εάν ο διοργανώνων είναι νομικόν πρόσωπον ή ένωσις προσώπων υφ` οιανδήποτε μορφήν, πρόεδρος της συναθροίσεως θεωρείται πάντοτε ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου ή το ασκούν καθήκοντα προέδρου όργανον διοικήσεως του νομικού προσώπου ή της ενώσεως, ή εν ελλείψει τοιούτου ο κατά την παρ. 5 περ. α` του παρόντος άρθρου οριζόμενος πρόεδρος.

2. Ο πρόεδρος της δημοσίας συναθροίσεως δικαιούται να ορίζει και ειδικήν οργανωτικήν επτροπήν της συναθροίσεως. Τα μέλη της επιτροπής ταύτης, ως και οι ορισθέντες ομιληταί της συναθροίσεως, δέον να μη εμπίπτουν εις τινα των περιπτώσεων των εδαφίων α` και β` του προηγουμένου άρθρου.

3. Ο πρόεδρος της δημοσίας συναθροίσεως, τα μέλη της ορισθείσης τυχόν υπ` αυτού οργανωτικής επιτροπής, ως και οι ομιληταί της συναθροίσεως, υπέχουν πάσας τας κατά το παρόν Νομοθετικόν Διάταγμα υποχρεώσεις και ευθύνας. Προκειμένου περί δημοσίας συναθροίσεως διοργανουμένης υπό νομικού προσώπου ή ενώσεως προσώπων τας υποχρεώσεις και ευθύνας ταύτας υπέχουν ομοίως και τα συμπράξαντα μέλη των διοικητικών αυτών συμβουλίων.
4. Ο πρόεδρος της δημοσίας συναθροίσεως υποχρεούται να γνωστοποιήση εγγράφως ταύτην εις την αστυνομικήν αρχήν του τόπου, εν τω οποίω η συνάθροισις μέλλει να πραγματοποιηθή, τεσσαράκοντα οκτώ τουλάχιστον ώρας πρό της ώρας της πραγματοποιήσεώς της.

5. Η έγγραφος γνωστοποίησις της δημοσίας συναθροίσεως επιδίδεται εις την αρμοδίαν αστυνομικήν αρχήν επί αποδείξει βεβαιούση την ημερομηνίαν και ώραν επιδόσεως και δέον να περιλαμβάνη:

α) Το ονοματεπώνυμον και την διεύθυνσιν του προέδρου της συναθροίσεως και πάντων των κατά την παράγραφον 3 υπευθύνων προσώπων.

β) Την ημερομηνίαν και ώραν της συναθροίσεως.

• Τον ακριβή τόπον, εις ον η συνάθροισις μέλλει να πραγματοποιηθή ή εν περιπτώσει κινουμένης συναθροίσεως (πορείας) την αφετηρίαν, το τέρμα και την διαδρομήν, την οποίαν αύτη θα ακολουθήση, και

δ) Τον ειδικόν σκοπόν της συναθροίσεως.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ II

ΟΡΟΙ ΤΗΡΗΤΕΟΙ ΚΑΤΑ ΤΑΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ

Άρθρον 4

Γενικοί όροι

1. Εις τας κατά την έννοιαν του παρόντος δημοσίας συναθροίσεις δύναται πάντοτε να παρίσταται η Αστυνομία. Τα προς τούτο ορισθέντα αστυνομικά όργανα δέον, όπως μη μετέχουν ενεργώς της συναθροίσεως, απέχοντα οιασδήποτε ενεργείας ή εκδηλώσεως, δικαιούνται δε να παρέμβουν μόνον πρός καταστολήν διαπιστωθείσης τυχόν υπ` αυτών παραβάσεως των κειμένων νόμων ή κατόπιν δεδικαιολογημένης αιτήσεως του προέδρου της συναθροίσεως.

2. Η αστυνομική αρχή δύναται να διατάξη την απομάκρυνσιν εκ της δημοσίας συναθροίσεως παντός παρακωλύοντος ή διαταράσσοντος καθ` οιονδήποτε τρόπον την ομαλήν διεξαγωγήν αυτής. Προκειμένου περί συναθροίσεως σκοπούσης εις την προβολήν κοινών αιτημάτων των μετεχόντων, δύναται, η αστυνομική αρχή, να διατάξη την απομάκρυνσιν παντός προσώπου ασχέτου ή ξένου πρός τον υπό της συναθροίσεως επιδιωκόμενον σκοπόν, η συμμετοχή του οποίου δύναται να προκαλέση διατάραξιν της τάξεως.

3. Ουδεμία δημοσία συνάθροισις επιτρέπεται να πραγματοποιήται κατά τας ώρας της κοινής ησυχίας, ουδέ να παρατείνεται πέραν της 23ης ώρας.

4. Απαγορεύται η υπό των μετεχόντων της συναθροίσεως χρησιμοποίησις στολών, σημάτων ή άλλων διακριτικών σημείων διαλυθέντων κομμάτων ή δηλωτικών των αρχών αυτών.
5. Ο πρόεδρος της δημοσίας συναθροίσεως και τα μέλη της ορισθείσης τυχόν οργανωτικής επιτροπής οφείλουν να παρίστανται καθ` όλην την διάρκειαν της συναθροίσεως. Ο πρόεδρος και τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής υποχρεούνται να μεριμνούν διά την κανονικήν διεξαγωγήν της συναναθροίσεως, ως και διά την τήρησιν των διατάξεων του παρόντος και των κειμένων νόμων, λαμβάνοντες πρός τούτο παν πρόσφορον μέτρον και δικαιούμενοι να επικαλώνται την παρέμβασιν της Αστυνομίας. Δικαιούνται πρός τούτοις να διακόψουν την συνάθροισιν και να επαναλάβουν ταύτην εντός πάντοτε του ορισθέντος χρόνου αυτής ή και να κηρύξουν την λήξιν ταύτης ανά πάσαν στιγμήν.

6. Οι ορισθέντες ομιληταί, εν τη δημοσία συναθροίσει, οφείλουν να μη προκαλούν διά των λόγων των την επιχείρησιν πράξεων αξιοποίνων, στασιαστικών και εν γένει πράξεων βιαιότητος. Εις τους αυτούς όρους υπόκεινται και τα χρησιμοποιούμενα παντός είδους συνθήματα.

Άρθρον 5

Ειδικοί όροι επί δημοσίων συναθροίσεων εν κλειστώ χώρω

1. Γνωστοποιηθείσης, κατά το άρθρον 3 παράγραφοι 4 και 5 του παρόντος, δημοσίας συναθροίσεως εν κλειστώ χώρω, η αστυνομική αρχή δύναται να ορίση τον κατά την κρίσιν της αναγκαιούντα αριθμόν αστυνομικών οργάνων, ίνα παραστούν εν τω χώρω τούτω. Τα αστυνομικά ταύτα όργανα έχουν τα εν παραγράφοις 1 και 2 του προηγουμένου άρθρου δικαιώματα και υποχρεώσεις.

2. Επί δημοσίων συναθροίσεων εν κλειστώ χώρω απαγορεύεται η τοποθέτησις μεγαφώνων πρός μετάδοσιν των εν τη συναθροίσει ομιλιών εκτός του χώρου αυτής, ως και οιαδήποτε εκτός του χώρου τούτου συγκέντρωσις. Τα εντός του κλειστού χώρου της συναθροίσεως μεγάφωνα δέον να είναι ακουστά μόνον εντός του χώρου τούτου.
3. Επιφυλασσομένης της διατάξεως της παραγράφου 9 του επομένου άρθρου, ως δημοσία συνάθροισις εν κλειστώ χώρω λογίζεται διά την εφαρμογήν του παρόντος και η πραγματοποιουμένη εις ασκεπή χώρον, εφ` όσον ούτος είναι πανταχόθεν μονίμως περιπεφραγμένος εις ύψος δύο τουλάχιστον μέτρων και κατά την διάρκειαν της συναθροίσεως είναι προσιτός μόνον εξ εισόδων εκ των προτέρων καθωρισμένων.

Άρθρον 6

Ειδικοί όροι επί δημοσίων συναθροίσεων εν υπαίθρω.

1. Γνωστοποιηθείσης κατά το άρθρον 3 παράγραφοι 4 και 5 του παρόντος δημοσίας συναθροίσεως εν υπαίθρω, η αστυνομική αρχή δύναται να απαγορεύση ταύτην, εάν ήθελε κρίνει, μετ` έρευναν, ότι εκ της πραγματοποιήσεως αυτής επίκειται κίνδυνος διά την δημοσίαν τάξιν και ασφάλειαν, μη δυνάμενος να αποτραπή δι` ηπιωτέρων αστυνομικών μέτρων.

2. Αρμοδία διά την απαγόρευσιν δημοσίας συναθροίσεως εν υπαίθρω είναι η αστυνομική αρχή του τόπου, εν ω αύτη μέλλει να πραγματοποιηθή.

3. Η απόφασις περί απαγορεύσεως δημοσίας συναθροίσεως εν υπαίθρω δέον να περιέχει τους λόγους τους δικαιολογούντας, κατά την κρίσιν του εκδόντος ταύτην, τον επικείμενον κίνδυνον της δημοσίας τάξεως και ασφαλείας και την αδυναμίαν αποτροπής αυτού δι` άλλων ηπιωτέρων της απαγορεύσεως μέτρων.

4. Αντί της πλήρους απαγορεύσεως δύναται, δι` ητιολογημένης αποφάσεως της αρμοδίας αστυνομικής διά την απαγόρευσιν αρχής, να επιτραπή η συνάθροισις υπό όρους, ως η μετάθεσις του χρόνου ή του τόπου της συναθροίσεως ή υπό άλλους ειδικούς περιορισμούς πέραν των υπό του παρόντος οριζομένων.

5. Η απόφασις, η απαγορεύουσα την δημοσίαν συνάθροισιν εν υπαίθρω ή η επιτρέπουσα ταύτην υπό όρους, δέον να κοινοποιήται εις τον πρόεδρον της συναθροίσεως οκτώ τουλάχιστον ώρας πρό της ορισθείσης διά την πραγματοποίησιν της συναθροίσεως. Μη κοινοποιηθείσης αντιθέτου τινός αποφάσεως εντός της προθεσμίας ταύτης, η δημοσία εν υπαίθρω συνάθροισις λογίζεται ως μη απαγορευθείσα.

6. Απαγορεύεται η πραγματοποίησις δημοσίας εν υπαίθρω συναθροίσεως ως και η διέλευσις κινουμένης τοιαύτης (πορείας) εντός ακτίνος διακοσίων τουλάχιστον μέτρων από της κατοικίας του Ανωτάτου `Αρχοντος, ως και από κτιρίων, εις τα οποία εδρεύουν η Βουλή, το Υπουργικόν Συμβούλιον και το Στεγαστικόν Δικαστήριον. Διά Β` Διαταγμάτων, εκδιδομένων προτάσει του Υπουργού Δημοσίας Τάξεως, δύνανται να καθοριστούν το δι` εκάστην πόλιν μήκος της ακτίνος, εντός της οποίας απαγορεύεται η πραγματοποίησις ή η διέλευσις δημοσίας συναθροίσεως, αι κεντρικαί οδοί και πλατείαι εκάστης πόλεως, εις τας οποίας ισχύει η απαγόρευσις αύτη, ως και πάσα αναγκαία, διά την εφαρμογήν της διατάξεως ταύτης, λεπτομέρεια. Τα Β. Διατάγματα ταύτα εκδίδονται, τροποποιούνται ή ανακαλούνται μόνον εντός του μηνός Ιανουαρίου εκάστου έτους.

7. Επί κινουμένων δημοσίων εν υπαίθρω συναθροίσεων (πορειών) αι ομιλίαι δέον να γίνωνται εις την αφετηρίαν ή εις το τέρμα αυτών, απαγορευμένης οιασδήποτε στάσεως ή ομιλίας κατά την διάρκειαν της πορείας. Αι κινούμεναι δημόσιαι συναθροίσεις πραγματοποιούνται μόνον πεζή.

8. Η δημοσία εν υπαίθρω συνάθροισις δέον να περιορίζεται εις τον ορισθέντα χώρον αυτής. Μόνον εντός του χώρου τούτου επιτρέπεται η τοποθέτησις μεγαφώνων. Πάσαν πέραν του χώρου τούτου συγκέντρωσις απαγορεύεται.

9. Ως δημοσία συνάθροισις εν υπαίθρω θεωρείται, διά την εφαρμογήν του παρόντος, και η πραγματοποιουμένη εις μονίμως περιπεφραγμένον αλλ` ασκεπή χώρον, εφ` όσον το πλήθος, όπερ ούτος ως εκ της εκτάσεως ή της διαρρυθμίσεως του, δύναται να περιλάβη, υπερβαίνει τας δέκα χιλιάδας (10.000) προσώπων.

Άρθρον 7

Λόγοι δι`ους επιτρέπεται η διάλυσις δημοσίων συναθροίσεων.

1. Η αστυνομική αρχή δύναται να διαλύση δημοσίαν, κατά το παρόν Νομοθετικόν Διάταγμα, συνάθροισιν εις τας ακολούθους και μόνον περιπτώσεις:

α) Εάν ο διοργανώσας την δημοσίαν συνάθροισιν, ή μέλος της οργανωτικής αυτής επιτροπής ή τις των ορισθέντων ομιλητών, εμπίπτη εις τινα των περιπτώσεων των διατάξεων του άρθρου 2 του παρόντος.

β) Εάν η δημοσία συνάθροισις δεν εγνωστοποιήθη προσηκόντως, κατά τα οριζόμενα εν παραγράφοις 4 και 5 του άρθρου 3 του παρόντος, ή εάν πραγματοποιήται κατά παράβασιν ουσιωδών όρων της γενομένης γνωστοποιήσεως.

γ) Εάν η δημοσία εν υπαίθρω συνάθροισις πραγματοποιήται, καίτοι απαγορευθείσα κατά τα οριζόμενα εν παραγράφοις 1 έως 5 του άρθρου 6 του παρόντος.

δ) Εάν η δημοσία συνάθροισις διεξάγεται κατά παράβασιν όρου τινός εκ των οριζομένων εν άρθροις 4, 5 και 6 παράγραφοι 6 έως 9 του παρόντος και

ε) Εάν η δημοσία συνάθροισις εξελίσσεται εις βιαίαν ή εκ της συνεχίσεως αυτής προκαλήται άμεσος κίνδυνος της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητος των μετεχόντων ή εάν οι μετέχοντες ταύτης εκτρέπωνται εις αξιοποίνους πράξεις.

2. Εις την περίπτωσιν του εδαφίου δ` της προηγουμένης παραγράφου η αστυνομική αρχή οφείλει πρό πάσης ενεργείας να ζητήση από τον πρόεδρον της συναθροίσεως και τα μέλη της οργανωτικής αυτής επιτροπής, όπως αποκαταστήσουν την νόμιμον διεξαγωγήν ή άλλως κηρύξουν την λήξιν ταύτης, μόνον δε εν αρνήσει ή αδυναμία τούτων, δικαιούται να προβή εις την διάλυσιν της συναθροίσεως.

3. Ευθύς, ως η αστυνομική αρχή διατάξη την διάλυσιν δημοσίας συναθροίσεως, οι μετέχοντες ταύτης οφείλουν ν` απομακρυνθούν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ III

ΔΙΑΛΥΣΙΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΩΝ

Άρθρον 8

Μέσα προς διάλυσιν δημοσίων συναθροίσεων.

Κανονισμός καταρτιζόμενος υπό των Αρχηγείων της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων, εγκρινόμενος δε διά Β.Διατάγματος, εκδιδομένου προτάσει των Υπουργών Δικαιοσύνης, Εσωτερικών και Δημοσίας Τάξεως και δημοσιευόμενος διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, θέλει καθορίσει τα της διαδικασίας της διαλύσεως, ως και τας προϋποθέσεις και τας συνθήκας, υπό τας οποίας οι άνδρες της δημοσίας δυνάμεως και τα τυχόν μετ` αυτών συμπράττοντα όργανα, δύνανται, πρός διάλυσιν δημοσίων συναθροίσεων να ποιήσωνται χρήσιν των όπλων άνευ ουδεμιάς διά τας συνεπείας ευθύνης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ IV

ΠΟΙΝΙΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρον 9

Ποινική ευθύνη των διοργανωτών και ομιλητών δημοσίας συναθροίσεως.

1. Τα εν παραγράφω 3 του άρθρου 3 του παρόντος αναφερόμενα πρόσωπα τιμωρούνται διά φυλακίσεως τουλάχιστον τριών μηνών και χρηματικής ποινής:

α) εάν η δημοσία συνάθροισις πραγματοποιήται άνευ προηγουμένης γνωστοποιήσεως ή κατά τρόπον διαφέροντα ουσιωδώς του εν τη γνωστοποιήση διαλαμβανομένου,

• εάν πραγματοποιήται δημοσία συνάθροισις εν υπαίθρω απαγορευθείσα και
• εάν συνεχίζεται, οιαδήποτε δημοσία συνάθροισις, καίτοι διετάχθει η διάλυσις της υπό της Αστυνομίας.

2. Τα αυτά εν τη προηγουμένη παραγράφω πρόσωπα τιμωρούνται διά φυλακίσεως τουλάχιστον ενός μηνός και χρηματικής ποινής:

α) εάν, διαρκούσης της δημοσίας συναθροίσεως, δεν εκπληρούν τας εν παραγράφω 4 του άρθρου 4 του παρόντος υποχρεώσεις των,

β) εάν αρνούνται να συμμορφωθούν πρός την κατά την παράγραφον 2 του άρθρου 7 πρόσκλησιν της Αστυνομίας και

γ) εάν η δημοσία εν υπαίθρω συνάθροισις τελήται κατά παράβασιν των οριζομένων εν παραγράφοις 6 έως 9 του άρθρου 6 του παρόντος.

3. Η εν δημοσία συναθροίσει ομιληταί παραβαίνοντες τα εν παραγράφω 5 του άρθρου 4 του παρόντος ειδικάς υποχρεώσεις των τιμωρούνται διά φυλακίσεως τουλάχιστον ενός μηνός και χρηματικής ποινής.

Άρθρον 10

Ποινική ευθύνη των διαταρασσόντων δημοσίαν συνάθροισιν.

Επιφυλασσομένων των διατάξεων των άρθρων 170, 171, και 189 του Ποινικού Κώδικος, τιμωρείται διά φυλακίσεως μέχρι ενός έτους και χρηματικής ποινής μέχρι δέκα χιλιάδων (10.000) δραχμών:

α) ο, επί σκοπώ παρεμποδίσεως ή διαλύσεως ή ματαιώσεως της πραγματοποιήσεως δημοσίας συναθροίσεως, διαταράσσων ταύτην διά βίας ή απειλής ή καθ` οιονδήποτε άλλον τρόπον,

β) ο προβάλλων, καθ` οιονδήποτε τρόπον, εν δημοσία συναθροίσει συνθήματα ξένα πρός τον σκοπόν αυτής και

γ) ο αρνούμενος να συμμορφωθή πρός τας διαταγάς ή υποδείξεις της Αστυνομικής Αρχής ή του προέδρου ή των μελών της οργανωτικής επιτροπής της συναθροίσεως.

Άρθρον 11

Οπλοφορούντες.

Ο εν δημοσία συναθροίσει φέρων όπλον, ή έτερα αντικείμενα δυνάμενα οπωσδήποτε να προκαλέσουν σωματικάς βλάβας ή φθοράν πραγμάτων, τιμωρείται διά φυλακίσεως τουλάχιστον τριών μηνών και χρηματικής ποινής, εάν η πράξις δεν τιμωρήται βαρύτερον κατ` άλλην τινά ποινικήν διάταξιν.

Άρθρον 12

Πρόσωπα ξένα πρός την δημοσίαν συνάθροισιν.

Εν περιπτώσει καθ` ην ο τελέσας τινά των εν άρθροις 9, 10 και 11 του παρόντος πράξεων είναι πρόσωπον ξένον πρός τους διοργανωτάς ή τους γνωστοποιηθέντας νομίμως σκοπούς της δημοσίας συναθροίσεως ή την κατηγορίαν των συμμετεχόντων εις αυτήν προσώπων, τιμωρείται, ούτος, διά φυλακίσεως τουλάχιστον εξ μηνών και χρηματικής ποινής τουλάχιστον πέντε χιλιάδων (5.000) δραχμών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ V

ΤΕΛΙΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρον 13

Εξουσιοδότησις.

Διά Β. Διαταγμάτων εκδιδομένων προτάσει του Υπουργού Δημοσίας Τάξεως καθορίζονται αι αναγκαίαι διά την εκτέλεσιν του παρόντος λεπτομέρειαι.

Άρθρον 14

Η ισχύς του παρόντος άρχεται από της δημοσιεύσεώς του διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.