Οι 27 κατέληξαν σε συμφωνία επί πακέτου 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας μετά την κρίση της πανδημίας, συνοδευόμενου από έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για την περίοδο 2021-2027 ύψους 1.074 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ακολουθούν τα βασικά σημεία σύμφωνα με το κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής.

Χρηματοδότηση μέσω δανεισμού

Το ταμείο ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ενωσης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ (όλα τα ποσά αναφέρονται σε σταθερές τιμές του 2018, εκτός αν υπάρχει εξαίρεση) θα χρηματοδοτηθεί από δάνειο που θα λάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξ ονόματος της Ενωσης, σε μία άνευ προηγουμένου εξέλιξη.

Η εξουσία αυτή που δίδεται στην Κομισιόν θα είναι «περιορισμένη σε μέγεθος και διάρκεια». Η αποπληρωμή πρέπει να γίνει μέχρι το 2058 το αργότερον».

Δάνεια και επιχορηγήσεις

Συνολικά, 390 δισεκατομμύρια ευρώ θα διανεμηθούν στα κράτη μέλη μέσω επιχορηγήσεων και 360 δισεκατομμύρια μέσω αποπληρωτέων δανείων.

Ο κορμός των πόρων ανασυγκρότησης θα αφιερωθεί στην χρηματοδότηση μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων που θα καταρτισθούν από τα κράτη-μέλη (312,5 δισεκατομμύρια σε επιχορηγήσεις).

Το 70% των προβλεπόμενων επιχορηγήσεων από τα εθνικά προγράμματα ανασυγκρότησης θα διατεθούν την περίοδο 2021-2022, ανάλογα με κριτήρια «ανθεκτικότητας» (πληθυσμός, επίπεδο ανεργίας των τελευταίων 5 ετών).

Το υπόλοιπο 30% θα διατεθεί το 2023 και θα ληφθεί υπ΄όψιν η απώλεια σε ΑΕΠ της περιόδου 2020-2021, που θα αποτελεί ευθεία συνέπεια της κρίσης του κορονοϊού.

Οι υπόλοιποι πόροι οικονομικής ανασυγκρότησης θα αφιερωθούν σε διάφορα προγράμματα που θα τελούν υπό την διαχείριση της ΕΕ, όπως η έρευνα (5 δισεκατομμύρια), η αγροτική ανάπτυξη (7,5 δισεκατομμύρια) ή το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (10 δισεκατομμύρια) που προορίζεται για τις πλέον καθυστερημένες στον τομέα της ενεργειακής μετάβασης περιοχές.

Μηχανισμός εγγυήσεων

Τα εθνικά προγράμματα ανασυγκρότησης θα αξιολογούνται από την Κομισιόν και στην συνέχεια θα επικυρώνονται με ενισχυμένη πλειοψηφία των 27 (55% των χωρών και 65% του πληθυσμού).

Εισάγεται μηχανισμός έκτακτης τροχοπέδησης, ο οποίος επιτρέπει σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη, που θεωρούν ότι οι στόχοι που έχουν τεθεί στα προγράμματα μεταρρυθμίσεων δεν εκπληρώνονται, να ζητήσουν την εξέταση του φακέλου στο πλαίσιο ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής.

Σεβασμός του κράτους δικαίου

Στο κείμενο των συμπερασμάτων τονίζεται «η σημασία της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων» της Ευρωπαϊκής Ενωσης και «του σεβασμού του κράτους δικαίου».

Θα εισαχθεί ένα «καθεστώς αιρεσιμότητας». «Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει μέτρα σε περίπτωση παραβιάσεων», που θα υιοθετούνται με ενισχυμένη πλειοψηφία.

Η Ουγγαρία και η Πολωνία, οι κυβερνήσεις των οποίων είναι υπόλογες απέναντι στις Βρυξέλλες για παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου και του κράτους δικαίου κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για να καλλωπίσουν αυτήν την ρύθμιση.

Δαπάνες για το Κλίμα

Οι δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα; πρέπει να ευθυγραμμιστούν με την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.

Η Ενωση θέτει ως στόχο να αφιερώσει το 30% των δαπανών στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός για την περίοδο 2021-2027, καθώς και το ταμείο ανασυγκρότησης θα πρέπει να υπηρετούν τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας το 2050 και με τους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου μέχρι το 2030.

1.074 δισεκατομμύρια ευρώ

Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός 2021-2027 περιλαμβάνει ειδικό ταμείο 5 δισεκατομμυρίων ευρώ για βοήθεια προς τις χώρες και τους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από το Brexit. Περιλαμβάνει επίσης μέτρα ευελιξίας για την πολιτική της σύγκλισης (υποστήριξη στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές) και την Κοινή Αγροτική Πολιτική, ώστε τα κράτη μέλη να έχουν την δυνατότητα να συνεισφέρουν στην χρηματοδότηση αυτών των δύο ιστορικών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η πολιτική σύγκλισης διαθέτει 330,2 δισεκατομμύρια ευρώ και η ΚΑΠ 336,4 δισεκατομμύρια (258,6 δισεκατομμύρια απευθείας συνεισφοράς και 77,8 δισεκατομμυρίων για την αγροτική ανάπτυξη). Κονδύλια που προορίζονται για την πολιτική σύγκλισης και την ΚΑΠ περιλαμβάνονται και στο πακέτο της οικονομικής ανασυγκρότησης.

Νέοι ίδιοι πόροι

Για την αποπληρωμή του δανείου των 390 δισεκατομμυρίων ευρώ του ταμείου ανασυγκρότησης, η ΕΕ θα αποκτήσει νέες πηγές εσόδων.

Σε πρώτο στάδιο θα θεσπισθεί φόρος για τα μη ανακυκλώσιμα πλαστικά από τις αρχές του 2021.

Η Κομισιόν έχει επιφορτισθεί με την παρουσίαση πρότασης για θέσπιση μηχανισμού προσαρμογής στα σύνορα (ανατιμολόγησης προϊόντων που έχουν παραχθεί μέσω πολύ ρυπογόνων διαδικασιών), καθώς και για την θέσπιση φόρου επί των ψηφιακών κολοσσών. Και τα δύο μέτρα θα πρέπει να εφαρμοσθούν το αργότερον μέχρι τις αρχές του 2023.

Τέλος, ζητείται από την Κομισιόν να εξετάσει νέα μεταρρύθμιση της αγοράς του άνθρακα, χωρίς χρονικό περιορισμό.

Αύξηση των επιστροφών

Παρά την επιμονή πολλών χωρών, ανάμεσά τους και το Παρίσι, οι επιστροφές που χορηγούνται στις χώρες που κρίνουν ότι η συνεισφορά τους στην Ενωση είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με ό,τι λαμβάνουν διατηρούνται και αυξάνονται.

Ανάμεσα στις χώρες που θα επωφεληθούν από την αύξηση των επιστροφών οι τέσσερις που συνέπηξαν μέτωπο αντίστασης κατά του σχεδίου ανασυγκρότησης, η Δανία, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Σουηδία.

Οι επιστροφές για την συνολική τους συμβολή στον προϋπολογισμό 2021-2027 ανέρχεται σε 377 εκατομμύρια (σταθερές τιμές 2020) για την Δανία (αύξηση 91%) 1,92 δισεκατομμύριο για την Ολλανδία (+22%), 565 εκατομμύρια για την Αυστρία (+138%) και 1,07 δισεκατομμύριο για την Σουηδία (+34%).

Η επιστροφή της Γερμανίας , ύψους 3,67 δισεκατομμυρίων ευρώ παρέμεινε σταθερή.

Προτάσεις για την επιτάχυνση της υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων 

Προτάσεις για την επιτάχυνση της εφαρμογής των προγραμμάτων στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης της ΕΕ (Next Generation EU), συνολικού ύψους 750 δισ. ευρώ, θα υποβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έως τον Οκτώβριο, σύμφωνα με το κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής της ΕΕ.

«Με δεδομένη την ανάγκη για την ταχεία ενεργοποίηση της στήριξης για την ανάκαμψη, είναι σημαντικό να δημιουργηθούν οι σωστές συνθήκες για την ταχεία εφαρμογή των επενδυτικών σχεδίων, ιδιαίτερα για τις υποδομές. Η Επιτροπή καλείται να προχωρήσει πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου σε προτάσεις για την επιτάχυνση και τη διευκόλυνση των διαδικασιών στα κράτη μέλη», αναφέρεται στα συμπεράσματα.

Όσον αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στο οποίο θα διατεθεί η μεγάλη πλειονότητα των πόρων του σχεδίου ανάκαμψης (672,5 δισ. ευρώ), στα συμπεράσματα σημειώνεται ότι το 70% των επιχορηγήσεων του, που ανέρχονται συνολικά σε 312,5 δισ. ευρώ, θα δεσμευθούν για το 2021 και το 2022, ενώ το υπόλοιπο 30% θα πρέπει να έχει δεσμευθεί πλήρως έως το τέλος του 2023, με τις πληρωμές να γίνονται έως το τέλος του 2026. Η προχρηματοδότηση για το Ταμείο θα καταβληθεί το 2021 και θα ανέρχεται στο 10%.

Οι χώρες μέλη θα ετοιμάσουν τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, όπου θα παρουσιάζεται η επενδυτική και μεταρρυθμιστική ατζέντα τους για την περίοδο 2021-23, ενώ προβλέπεται η αναθεώρησή τους το 2022 και η αναγκαία προσαρμογή τους, λαμβάνοντας υπόψη την τελική κατανομή των πόρων για το 2023. Τα εθνικά σχέδια θα αξιολογούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντός διμήνου από την υποβολή τους. «Τα κριτήρια της συνέπειας με τις συστάσεις για κάθε χώρα καθώς και της ενίσχυσης του αναπτυξιακού δυναμικού, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας του κράτους μέλους θα πρέπει να έχουν τον υψηλότερο βαθμό αξιολόγησης. Η αποτελεσματική συμβολή στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση θα αποτελεί επίσης προαπαιτούμενο για μία θετική αξιολόγηση», σημειώνεται.

Η αξιολόγηση της Κομισιόν θα εγκρίνεται από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία, ενώ η έγκριση για την καταβολή των πόρων «θα εξαρτάται από την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών ορόσημων και στόχων» και η Κομισιόν θα ζητά σχετικά τη γνώμη της Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Επιτροπής. «Αν, κατ΄ εξαίρεση, μία ή περισσότερες χώρες θεωρήσουν ότι υπάρχουν σοβαρές αποκλίσεις από την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών ορόσημων και στόχων», θα μπορούν να ζητήσουν από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να αναφέρει το θέμα στην επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου. Σε μία τέτοια περίπτωση, η Κομισιόν δεν θα μπορεί να αποφασίσει για την ικανοποιητική εκπλήρωση των ορόσημων και των στόχων και για την έγκριση των πληρωμών, αλλά θα πρέπει να περιμένει την αναλυτική συζήτηση του θέματος από το επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μία διαδικασία που κατά κανόνα δεν θα υπερβαίνει το τρίμηνο από τον χρόνο που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει ζητήσει τη γνώμη της Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Επιτροπής.