Μια μάλλον απαισιόδοξη φωνή είναι αυτή του Δημήτρη Γ. Παναγιωτόπουλου, έτσι όπως περιγράφει τους λόγους, τις αιτίες και τα αποτελέσματα της κρίσης που έπληξε την Ελλάδα από το 2010 ως σήμερα στο βιβλίο του «Killing me softly – Η Ελλάδα στην κρίση» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2020).

 

Ο Παναγιωτόπουλος είναι ιστορικός και είναι ο υπεύθυνος του Κέντρου Τεκμηρίωσης της Ιστορίας της Ελληνικής Γεωργίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Γ.Π.Α.) και ταυτόχρονα διδάσκει Ιστορία του αγροτικού κόσμου και Ιστορία της γεωπονικής επιστήμης στο Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης του Γ.Π.Α.

 

Μέχρι τώρα, τα βιβλία του αφορούσαν το αντικείμενό του, δηλαδή, την ιστορία και εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους και ιδίως του αγροτικού χώρου και του αγροτικού κινήματος στον 19ο και 20ο αιώνα (δικό του είναι το «Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος – Όψεις του αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα»), ωστόσο, αυτή τη φορά η προσέγγισή του είναι περισσότερο του «συμμετέχοντα» στα γεγονότα, παρά του αποστασιοποιημένου ιστορικού.

 

Στο «Killing me softly» (και πόση ειρωνεία, ο τίτλος ενός βιβλίου για την Ελλάδα της κρίσης να προέρχεται από μια ερωτική μπαλάντα της δεκαετίας του ’70…), ο Παναγιωτόπουλος περιγράφει μια χώρα που μοιάζει με καταστροφή που, απλώς, περιμένει να συμβεί.

 

Αδιάφορες ελίτ, εγωιστική μεσαία και μικρομεσαία τάξη, προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα, απουσία αξιοκρατίας, πραγματικής λογοδοσίας και δικλείδων ασφαλείας, απουσία κουλτούρας διαλόγου, είναι μόνο μερικά από τα συμπτώματα που κατά τον συγγραφέα -αν δεν την έφεραν- βάθυναν την κρίση και την έκαναν πολύ πιο δυσεπίλυτη.

 

Όπως σημειώνεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, «αυτό από το οποίο πάσχει η Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, και έγινε φανερό πλέον με την κρίση, είναι το έλλειμα αξιοκρατίας, η απουσία διαφάνειας, η ανυπαρξία δίκαιης και ανάλογης με τα προσόντα προοπτικής εξέλιξης, που έχει ως συνέπεια μια γενικευμένη ψυχική και ψυχολογική ανασφάλεια, η οποία επιτείνεται από τη διάψευση οποιασδήποτε προσδοκίας οικονομικής και κοινωνικής ανέλιξης. Με άλλα λόγια, αυτό που αποκαλούμε απουσία κοινωνικής κινητικότητας και οποιασδήποτε εργασιακής δεοντολογίας και εντέλει έννοιας κοινωνικής δικαιοσύνης».

 

Η απρόσκοπτη λειτουργία του μηχανισμού αυτού της κοινωνικής κινητικότητας, απολύτως αναγκαίου στοιχείου για την διευρυμένη κοινωνική αναπαραγωγή, ήταν αυτό που έδινε «το περίγραμμα» στις ζωές των ανθρώπων από τις αμέσως προηγούμενες γενιές και σήμερα φαντάζει «σχεδόν μυθικό», όπως τονίζει ο συγγραφέας παραθέτοντας ένα απόσπασμα από το τελευταίο βιβλίο του Μισέλ Ουέλμπεκ, «Σεροτονίνη».

 

Άλλωστε, ο -αν και μελαγχολικός- ιστορικός Παναγιωτόπουλος διακρίνει ότι «σε κάθε μεγάλη κρίση οι Έλληνες ξέρουν καλά πώς να χωρίζονται σε στρατόπεδα και να κρύβονται πίσω από αυτά, εκστομίζοντας μεγάλα, στομφώδη λόγια και προβαίνοντας σε ακόμα μικρότερες πράξεις. Καθένας προσπαθεί ταμπουρωμένος πίσω από τη δική του “αλήθεια”, να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα και ταυτόχρονα να κρυφτεί από την ίδια την πραγματικότητα. Έτσι και σε αυτή την κρίση δεν άλλαξε πολύ η συνταγή».

 

Το βιβλίο είναι μικρό, πυκνό και διαβάζεται εύκολα. Αλλά, η οπτική του δύσκολα «καταπίνεται», μάλλον γιατί βρίσκεται πολύ κοντά στα «νεύρα» και τις «συνάψεις» της κρίσης, σίγουρα πάντως προσφέρει πολλές αφορμές για προβληματισμό και γόνιμο αναστοχασμό.