Της Κωστούλας Τωμαδάκη

Το φετινό καλοκαίρι, στους τηλεοπτικούς δέκτες κυριάρχησε η τρόικα.

Της Κωστούλας Τωμαδάκη

Το φετινό καλοκαίρι, στους τηλεοπτικούς δέκτες κυριάρχησε η τρόικα. Κάποιοι ευτυχώς μπόρεσαν και ξέφυγαν λιγάκι. Περπάτησαν στην άμμο, ξάπλωσαν στον ίσκιο μιας ομπρέλας κι αφέθηκαν στην απόλαυση του αγαπημένου τους βιβλίου. Όπως είναι φυσικό, το «τι διάβασες φέτος το καλοκαίρι» κόντρα στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μπορεί το σκηνικό της κρίσης να υπήρξε ζοφερό για τον χώρο των εκδόσεων τον τελευταίο χρόνο, ωστόσο κάποιοι συγγραφείς αντιστάθηκαν στις υψηλές θερμοκρασίες και κέρδισαν τους αναγνώστες.

 

Κι όμως διαβάζουμε. Το θέμα είναι τι;

Μιλήσαμε με εκδότες και βιβλιοπωλεία. Κάναμε και τη βόλτα μας στην παραλία και καδράραμε τις προτιμήσεις των αναγνωστών.

«Η ποιοτική λογοτεχνία χαρακτηρίζει τα βιβλία του “Κέδρου” που διαβάστηκαν περισ­σότερο κατά την καλοκαιρινή περίοδο» επισημαίνει ο εκδότης Ευάγγελος Παπαθανασόπουλος. «Από την ξένη λογοτεχνία ξεχωρίζει η επίτομη “Τριλογία του Βερολίνου” του Φίλιπ Κερ, που θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του νουάρ. Επίσης οι “Τίτλοι τέλους” του πρωτοεμφανιζόμενου Τομ Ράχμαν, μυθιστόρημα με ήρωες τους εργαζό­μενους μιας ευρωπαϊκής εφημερίδας ,και το ατμοσφαιρικό αστυνομικό μυθιστόρημα “Οι κυνηγοί των Χάιλαντς” του Πίτερ Μέι, από τα πλέον ανερχόμενα ονόματα του είδους. Από την ελληνική λογοτεχνία ξεχωρίζουν το νέο μυθιστόρημα του Δημήτρη Σωτάκη “Ο θάνατος των ανθρώπων”, που αναφέρεται στα αόρατα νήματα που κατευθύνουν τη ροή της ζωής μας, καθώς και το πολιτικό-αστυνομικό μυθιστόρημα του Γιάννη Γρηγοράκη “Η καταιγίδα έρχεται, συνέχισε να τρέχεις”. Θα πρέπει επίσης να σταθώ σε δυο πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς: στη Ναταλία Δαδίδου, που στο βιβλίο της “Abacus”, ένα παιχνίδι απληστίας, εξερευνά τους μηχανισμούς που πυροδότησαν την οικονομική κρίση, και στο αυτοβιογραφικό “ΠάσΠορτ – μια αληθινή περιπέτεια” της Ελεονώρας Σουρλάγκα, που πραγματεύεται το πώς μια ιατρική διάγνωση, ενώ αρχικά σε οδηγεί σε απόγνωση, προσφέρει τελικά επίγνωση και μπορεί να σου αλλάξει για πάντα τη ζωή.»

Είναι αλήθεια, άραγε, ότι σε περιόδους κρίσης αναζητάμε κάτι σταθερό; Και πόσο η επικαιρότητα μας ακολουθεί στην παραλία;

«Σε αυτό το κλίμα, οι αναγνώστες στρέφονται περισσότερο προς συγγραφείς ευρύτατα αναγνωρισμένους, καθώς και σε βιβλία που αποτελούν “σίγουρη λύση” στην ψυχα­γωγία τους, χωρίς να πειραματιστούν όσο παλιότερα» υποστηρίζει ο Νίκος Ψυχογιός, εμπορικός διευθυντής των εκδόσεων «Ψυχογιός». «Αυτό κάνει ονόματα όπως η Λένα Μαντά, η Χρυσηίδα Δημουλίδου, ο Δημήτρης Στεφανάκης, καθώς και ο Χαρούκι Μουρακάμι, όχι μόνο να διατη ρούν τις πωλήσεις τους αλλά και να τις αυξάνουν. Η νέα μας σειρά αστυνομικής λογοτεχνίας, με καταξιωμένους συγγραφείς όπως ο Χένινγκ Μάνκελ και η Κάριν Σλότερ, βρήκε επίσης μεγάλη ανταπόκριση και, τέλος, βιβλία επικαιρότητας όπως το “Κατανοώντας την κρίση στην Ελλάδα” των Μητσόπουλου και Πελαγίδη», μας ενημερώνει, διαπιστώνοντας, βάσει της εξαμηνιαίας έρευνας που διεξήγαγε η Metron Analysis για τον εκδοτικό οίκο, ότι οι Έλληνες αναγνώστες συνεχί­ζουν να διαβάζουν όσο και την καλοκαιρινή περίοδο του 2011.

 

Οι σαδομαζοχιστικές φαντασιώσεις μιας νοικοκυράς

Και ξαφνικά… την είδα! Ήταν λίγο κάτω από τα τριάντα. Η φωνή της είχε κάτι το συνω­μοτικό και τα μάτια της μια αγνή απορία καθώς με ρωτούσε «Εσύ δεν το διάβασες;». Το σαδομαζοχιστικό βιβλίο της Λονδρέζας πρώην νοικοκυράς Ε. Λ. Τζέιμς με τις ιλιγγιώ­δεις πωλήσεις έγινε φετίχ σε παραλίες και καράβια.

«Το απόλυτο φετινό καλοκαιρινό μπεστ σέλερ ήταν βέβαια το γνωστό “50 αποχρώσεις του γκρι” (στα ελληνικά από τις εκδόσεις “Πατάκη” ο πρώτος τόμος και στα αγγλικά οι 3 τόμοι!), που πραγματικά χάλασε κόσμο και διαβάσαμε ότι ξεπέρασε σε πωλήσεις τον “Χάρι Πότερ”», θα μας πει η Σοφίκα Ελευθερουδάκη των γνωστών βιβλιοπωλείων. Η Άννα Πατάκη, των εκδόσεων «Πατάκη», μας δίνει τις δικές της εκτιμήσεις και για τα υπόλοιπα βιβλία: «Μετά τη μεγάλη επιτυχία τού “50 αποχρώσεις του γκρι”, ακολουθούν το Όσκαρ Ουάιλντ, 99 μαθήματα σοφίας για μια ευτυχισμένη ζωή” από τον Άλαν Πέρσυ, οι “Μνήμες της Κωνσταντινούπολης” του Τούρκου Αχμέτ Ουμίτ, ο “Χορός του γλά-ρου” του Αντρέα Καμιλλέρι με ήρωα τον πολυαγαπημένο και στην Ελλάδα Ιταλό επιθε­ωρητή Μονταλμπάνο και, βέβαια, ένα βιβλίο που διαβάζεται από νέους κάθε ηλικίας, η “Κληρονομιά”, το τελευταίο βιβλίο της τετραλογίας του Κρίστοφερ Παολίνι. Είδαμε, επί­σης, με χαρά σημαντικά βιβλία που εκδόθηκαν στην αρχή της άνοιξης να σημειώνουν εκ νέου μεγάλες πωλήσεις στο μέσο του καλοκαιριού, το “Σενάριο γάμου”, του Τζέφρυ Ευγενίδη, το “Ο κόσμος στα μέτρα του” του Χρήστου Χωμενίδη, το «Για την αγάπη της γεωμετρίας» της Σώτης Τριανταφύλλου, από τους λίγο παλιότερους τίτλους».

 

Φραπές παρέα με τη Χίσλοπ

Η παρέα πάνω – κάτω στα σαράντα. Οι γυναίκες λιάζονται. Μια πλάτη καίγεται στην άμ­μο. Δίπλα στον φραπέ με τα λιωμένα παγάκια, το βιβλίο της Χίσλοπ «χορεύει» στον ρυθμό της θαλασσινής αύρας. Ο σελιδοδείκτης σταμάτησε στη σελίδα 32. «Αναζητούμε τη συντροφιά ενός βιβλίου όχι μόνο για να ψυχαγωγηθούμε, αλλά και για να κατανοήσουμε τον κόσμο» υποστηρίζει ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, διευθύνων σύμβουλος των εκδόσεων «Διόπτρα».

«Οι αναγνώστες μας προτίμησαν στις διακοπές τους δύο κοινωνικά μυθιστορήματα που έχουν έντονο ελληνικό χρώμα: το “Αλάτι Κόκκινο” του Δημήτρη Αλεξίου και το “Νήμα” της Βικτώρια Χίσλοπ. Οι οπαδοί των αστυνομικών βιβλίων υποδέχτηκαν θερμά το δεύτερο βιβλίο του Τζον Βέρντον “Κράτα τα μάτια σου κλειστά”, το “Στίγμα” της Τσέβυ Στίβενς και το αγωνιώδες “Στις στάχτες” της Ρόζαμουντ Λούπτον. Πολλά καλά λόγια ακούστηκαν και για το οικολογικό θρίλερ “21 .12” του Ντάστιν Τόμασον, ενώ διαχρονική αξία για τους αναγνώστες μας έχει ο “Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον” του Ρίτσαρντ Μπαχ».

 

Τα θανάσιμα μυστικά του συζυγικού βίου

Το πλοίο της γραμμής φάνηκε στο βάθος. Η γυναίκα που καθόταν στο διπλανό τραπέζι νόμιζες ότι ξέφυγε από ταινία του Φελίνι. Έπινε γουλιά – γουλιά το μαρτίνι εσπρέσο της και απολάμβανε το βιβλίο της. «Κάτι ρομαντικό», σκέφτηκα, για να διαψευστώ σχεδόν αμέσως. Τα ακροδάχτυλα της γυναίκας γλίστρησαν πάνω στο «Κορίτσι που εξαφανί­στηκε». Ποιος είπε ότι τα αστυνομικά μυθιστορήματα χάνουν τη γοητεία τους κάτω από το άπλετο ελληνικό φως;

«Η Αμερικανίδα Τζίλιαν Φλιν, η σημαντικότερη νέα φωνή της αστυνομικής λογοτεχνίας, κάνει θραύση με το νέο της βιβλίο τόσο στην Αμερική, όπου είναι το Νο 1, όσο και στην Ελλάδα. “Το κορίτσι που εξαφανίστηκε”, όπως τιτλοφορείται το βιβλίο της, είναι ένα ανατριχιαστικό θρίλερ για τα θανάσιμα μυστικά του συζυγικού βίου. To ιλιγγιώ­δες θρίλερ “Κυνηγοί κεφαλών” του μπεστσελερίστα Τζο Νέσμπο, που μεταφέρθηκε πρόσφατα και στη μεγάλη οθόνη, ένας ατέλειωτος συνδυασμός δράσης και σασπένς που κόβει την ανάσα, κέρδισε επίσης το αναγνωστικό κοινό» μας λέει από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» ο εκδότης Νώντας Παπαγεωργίου, επισημαίνοντας ταυτόχρονα την εκδοτική επιτυχία του βιβλίου του Γιάννη Καλπούζου «Άγιοι και δαίμονες» και το βρα­βευμένο με Booker «Ένα κάποιο τέλος» του Τζούλιαν Μπαρνς. Έχω την αίσθηση ότι, λόγω της κρίσης, ο εκδοτικός κόσμος στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό έχει ρίξει το βάρος του σε «σταθερές» και πραγματικά καλά βιβλία. Έτσι, εξαιρετικό και πολύ καλά πωλούμενο είναι επίσης «Η χήρα του Πειραιά» της Φιλομήλας Λαπατά («Καστανιώτης»), το «Σενάριο γάμου» του Ευγενίδη («Πατάκης»), το «1Q84» του Μουρακάμι (αγγλικά), «Για τ’ όνειρο πώς να μιλήσω» της Ελένης Πριοβόλου («Καστανιώτης»). Πολύ καλά πήγε «Το τουρκάκι» του Μετίν Αρντίτί από τις εκδόσεις «Καλέντη», «Ο έμπορος των καταραμένων βιβλίων» του Μαρτσέλο Σιμόνι των εκδόσεων «Αιώρα», «Κυνηγοί κεφαλών» του Νέσμπο, το «Νήμα» της Χίσλοπ… Ταυτόχρονα, παραμένει αμείωτο το ενδιαφέρον των αναγνωστών σε μη λογοτεχνικούς τίτλους τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά, όπως το «Time out» του Στέλιου Ράμφου αλλά και άλλα βιβλία σχετικά με ιστορία, π.χ. « Η Ιστορία της Μεσογείου» του Τζον Τζούλιους Νόργουιτς από τις εκδόσεις «Γκοβόστη».

Μερικοί ήρωες ξεπέρασαν τους συγγραφείς τους. Οι ζωές τους διασταυρώθηκαν με τις δικές μας σε αμμουδιές και καλντερίμια.

«Κατά κανόνα, οι άνθρωποι δεν συλλέγουν βιβλία», θα γράψει ο Άγγλος συγγραφέας Άρνολντ Μπένετ, «αφήνουν τα βιβλία να τους συλλέξουν».