Τα τελευταία χρόνια, η κουλτούρα της χορτοφαγικής(vegetarian) ή φυτοφαγικής(vegan) διατροφής έχει μαγνητίσει μεγάλη μερίδα των ανθρώπων εκείνων που θέλουν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο. Υπέρμαχοι των δικαιωμάτων των ζώων, αντι-καπιταλιστές, ειρηνιστές, γιόγκις και κάθε λογής αρνητές του κατεστημένου, έχουν αφαιρέσει το κρέας και κάθε ζωικό προϊόν από τη διατροφή τους, φτάνοντας μερικές φορές να απορρίπτουν και φυτικές τροφές, όπως το αβοκάντο ή τα αμύγδαλα, διότι όπως υποστηρίζουν, η παραγωγή τους βασίζεται στην εκμετάλλευση των μελισσών.

Κανείς δεν αμφιβάλει πως οι συνθήκες στις οποίες εκτρέφονται οι αγελάδες, τα γουρούνια και οι κότες έχουν χαρακτηριστικά ανήθικα και απάνθρωπα. Ζώα που μεγαλώνουν στοιβαγμένα μέσα σε τεράστιες εγκαταστάσεις, γεμάτα φάρμακα και αυξητικές ορμόνες, που δε βλέπουν ποτέ το φως του ήλιου, εκτρέφονται προς κατανάλωση με έναν τρόπο που σίγουρα δεν καταπολεμά την παγκόσμια πείνα, αλλά σίγουρα ελαχιστοποιεί το κόστος παραγωγής και καλύπτει τις μάλλον κατασκευασμένες ανάγκες της Δύσης για καθημερινή κρεατοφαγία.

Το κατά πόσο μια τροφή που στερείται ζωικής πρωτεΐνης είναι ευεργετική ή όχι για την υγεία είναι αντικείμενο πολλών ερευνών και ξεφεύγουν από το περιεχόμενο αυτού του άρθρου. Ας σταθούμε λίγο στον αντίκτυπο που έχει η κρεατοφαγία στο περιβάλλον, ή μάλλον στον αντίκτυπο που θα είχε μια καθολική αποχή από το κρέας.

Υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν πως η μαζική ζωική εκτροφή είναι ένας μεγάλος επιβαρυντικός παράγοντας για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν κοιτάξουμε καλύτερα τα ποσοστά για τους τομείς που ευθύνονται για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, θα δούμε πως η αγροτική και ζωική παραγωγή ευθύνεται για το 10% του συνόλου των εκπομπών, ενώ η βιομηχανία, η καύση ορυκτών για ενέργεια και θέρμανση και οι μεταφορές έχουν ένα μερίδιο 70% συνολικά. Ομοίως και για το μεθάνιο, όπου η ζωική πέψη ευθύνεται για ένα μεγάλο ποσοστό των εκπομπών μεθανίου στις ανεπτυγμένες χώρες (υπολογίζεται στο 25%), η παραγωγή ενέργειας όμως είναι και πάλι ο βασικός ένοχος. Επομένως, το επιχείρημα πως αν εκλείψει η ζωική παραγωγή, η τρύπα του όζοντος θα εξαφανιστεί, είναι μάλλον ανεπαρκές.

Έστω τώρα πως ο κόσμος αρχίζει να τρέφεται μόνο με φυτικές τροφές. Αυτό σημαίνει πως όλο και περισσότερα φυτικά προϊόντα θα ήταν απαραίτητα για να μας συντηρήσουν, τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποικιλία. Οι λαοί των βόριων χωρών με τους παγωμένους χειμώνες, θα πρέπει να εισάγουν τα περισσότερα τρόφιμά τους από νοτιότερες χώρες, όπου οι συνθήκες είναι ευνοϊκότερες για την καλλιέργεια ποιοτικών τροφών σε αφθονία. Το ενεργειακό κόστος αυτής της πρακτικής θα ήταν περιβαλλοντικά δυσβάσταχτο, όπως και στην περίπτωση της θερμοκηπιακής παραγωγής. Τα θερμοκήπια απαιτούν υλικά κατασκευής συχνά μη ανακυκλώσιμα και έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε ηλεκτρικό φως, θέρμανση και φυσικά σε έδαφος. Ακόμα και στην περίπτωση της υδροπονίας, μεγάλες εκτάσεις γης θα έπρεπε να καλυφτούν από κλειστού τύπου εγκαταστάσεις, οι οποίες θα μείωναν την αισθητική αξία του τοπίου και θα μετέβαλαν το φυσικό οικοσύστημα, ακόμα και αν βρίσκονταν σε άγονες εκτάσεις.

Η ανάγκη για ποσότητα θα οδηγούσε σε ακόμα πιο επιβαρυντικές επεμβάσεις στις καλλιέργειες, με φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα και λιπάσματα. Η ανάγκη για ποικιλία θα σήμαινε ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες όλο και περισσότερα στρέμματα δάσους θα εκχερσώνονταν για να χρησιμοποιηθούν για καλλιέργειες. Και η μονοκαλλιέργεια θα οδηγούσε αργά ή γρήγορα σε υποβάθμιση των εδαφών και ανάγκη για νέα χωράφια, όπως συμβαίνει ήδη σε κάποιο βαθμό. Ακόμα, πολλά από τα καλλιεργούμενα φυτά που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση, χρησιμοποιούνται και ως ζωοτροφές. Στην περίπτωση αυτή, στα ζώα δίνονται προϊόντα τα οποία, λόγω εμφάνισης ή κατώτερης ποιότητας, είναι ακατάλληλα για το τραπέζι μας. Ακόμα όμως και αν μπορούσαν να καταναλωθούν από τον άνθρωπο, η επεξεργασία και μεταποίησή τους θα σήμαινε και κάποιο ενεργειακό κόστος. Και ας μην ξεχνάμε και το κόστος παραγωγής συμπληρωμάτων διατροφής, καθώς αναπόφευκτα πολύς κόσμος θα εμφάνιζε ανεπάρκεια σιδήρου και βιταμίνης Β12. Κάποιοι θα πουν πως κάτι τέτοιο ισοσταθμίζεται από τους λιγότερους θανάτους που προκαλούνται από την υπερβολική κατανάλωση κρέατος, όμως είναι πολύ πιθανό πως ο περισσότερος κόσμος θα έτρωγε με λάθος τρόπο και τα ποσοστά παχυσαρκίας μάλλον θα αυξάνονταν.

Όσο για τη μοίρα των εκτρεφόμενων ζώων, θεωρητικά αυτά θα αφεθούν ελεύθερα στα λιβάδια για να ζουν και να αναπαράγονται ελεύθερα. Σίγουρα, ο πλανήτης δε θα γεμίσει μα αλανιάρες κότες και βόσκουσες χαρούμενες αγελάδες, όμως η ανάγκη σίτισης τόσου μεγάλου αρχικά όγκου ζώων είναι ένα ερώτημα χωρίς απάντηση. Επίσης, το γεγονός ότι οι ράτσες που εκτρέφονται δεν είναι γηγενείς αλλά προσεκτικά επιλεγμένες βάσει των παραγωγικών χαρακτηριστικών τους, θα σήμαινε το θάνατο πολλών εξ αυτών, λόγω έλλειψης αντοχής σε ασθένειες και περιβαλλοντικές συνθήκες.

Όλα αυτά βεβαίως είναι υποθετικά και υπάρχουν στοιχεία που τα επιβεβαιώνουν και τα αντικρούουν. Με μια γρήγορη αναζήτηση στο ίντερνετ, υπάρχουν αμέτρητα άρθρα που υποστηρίζουν τις διαφορετικές απόψεις, ανάλογα με τις πεποιθήσεις του κάθε αρθρογράφου. Ας μην ξεχνάμε κιόλας πως πίσω από τη χορτοφαγική διατροφή έχει στηθεί μια αρκετά επικερδής βιομηχανία, που στηρίζει τις διατροφικές επιλογές όσων μπορούν οικονομικά να τη στηρίξουν.

Καθώς είμαστε ένα είδος που εξελίχθηκε για να τρώει τόσο φυτικά όσο και ζωικά προϊόντα, η πιο σωστή επιλογή θα ήταν να καταναλώνουμε ζώα που εκτρέφονται με τρόπο ηθικό, τόσο προς αυτά όσο και προς το περιβάλλον, σε μικρότερες ποσότητες από ότι έχουμε συνηθίσει τις τελευταίες δεκαετίες. Εξάλλου, είναι αποδεδειγμένη η μεγάλη σημασία της βόσκησης στη σωστή δομή του εδάφους, την ενσωμάτωση του μεθανίου σε αυτό και την ανάπτυξη των μικρότερων μορφών ζωής, πράγματα που το συνεχές όργωμα επιδεινώνει και καταστρέφει.

Ο καθένας φυσικά μπορεί να επιλέξει να τρώει ό,τι και όπως θέλει. Ας μείνουμε όμως μακριά από φανατισμούς και ας προσέχουμε την υγεία μας, χωρίς να φτάνουμε σε ιδεολογικές ακρότητες που βλάπτουν εμάς και τα παιδιά μας.