Οι αριθμοί είναι ψυχροί και λένε την αλήθεια. Στο Αιγαίο τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά και αυτά τα παλιά συνθηματάκια που υποστήριζαν ότι «οι ουρανοί είναι δικοί μας» να τα ξεχάσετε. Οι ουρανοί είναι κι αυτοί παγκοσμιοποιημένοι και η δική μας ατυχία είναι ότι ο γείτονας που μας έχει τύχει είναι… δύστροπος με επιθετικές τάσεις. Τόσο που φθάνει μέχρι το Σούνιο με τα πολεμικά του πλοία.

Οι αριθμοί είναι ψυχροί και λένε την αλήθεια. Στο Αιγαίο τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά και αυτά τα παλιά συνθηματάκια που υποστήριζαν ότι «οι ουρανοί είναι δικοί μας» να τα ξεχάσετε. Οι ουρανοί είναι κι αυτοί παγκοσμιοποιημένοι και η δική μας ατυχία είναι ότι ο γείτονας που μας έχει τύχει είναι… δύστροπος με επιθετικές τάσεις. Τόσο που φθάνει μέχρι το Σούνιο με τα πολεμικά του πλοία.

Εκατόν πέντε παραβιάσεις είχαμε στο Αιγαίο τους δύο πρώτους μήνες του 2010 και μόνο… μία εμπλοκή! Μοιάζει εξωπραγματική η αναλογία. Τα στοιχεία είναι κάτι παραπάνω από επίσημα, αφού προέρχονται από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και αποδεικνύουν ότι στο Αιγαίο κάτι φαίνεται να αλλάζει, αλλά προς το παρόν από τη μία πλευρά του, την ελληνική.

Οι εμπλοκές ελληνικών και τούρκικων μαχητικών αεροσκαφών στο Αιγαίο ήταν πάντα ανάλογες του αριθμού των παραβιάσεων. Κι αυτό γιατί εμπλοκή γινόταν όταν τα τούρκικα αεροσκάφη αντιδρούσαν στη διαδικασία αναγνώρισης – αναχαίτισης από τα ελληνικά μαχητικά, που πλησίαζαν σε απόσταση μέχρι και 1.500 πόδια για να καταγράψουν τα διακριτικά τους και τον οπλισμό που έφεραν.

Αμυντική… διολίσθηση

Τους τελευταίους 18 μήνες ο αριθμός των εμπλοκών στο Αιγαίο άρχισε να μειώνεται σταθερά, για να φθάσουμε στο πρώτο δίμηνο του 2010 να έχουμε μόλις μία εμπλοκή σε 105 περιπτώσεις παραβιάσεων!

Η διολίσθηση των ελληνικών αντιστάσεων για θέματα του Αιγαίου είχε ξεκινήσει πολύ πριν. Μην ξεχνάμε: όταν η Νουδούλα ανέλαβε τα ηνία της εξουσίας, ο πρώτος υπουργός Άμυνας του Καραμανλή, ο απόστρατος αεροπόρος Σπήλιος Σπηλιωτόπουλος, είχε δώσει συνέντευξη σε τούρκικη εφημερίδα και είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να συζητήσουμε το εύρος τους εθνικού εναέριου χώρου με την Τουρκία. Τον Σπήλιο διαδέχτηκε ο Β. Μεϊμαράκης, ο οποίος μπορεί να μην έλεγε πολλά για τα θέματα του Αιγαίου, ωστόσο στην πράξη από τη δική του θητεία και μετά άρχισε η «λάιτ» αντιμετώπιση των… απέναντι, ειδικά μετά τον θάνατο του σμηναγού Κ. Ηλιάκη στην Κάρπαθο, που κάποιοι άρχισαν να χρησιμοποιούν ως άλλοθι για την ανάγκη αλλαγής εναέριας στρατηγικής στο Αιγαίο.

Το επιτελείο του Β. Μεϊμαράκη δεν μπόρεσε να δικαιολογήσει για μεγάλο διάστημα ως συμπτωματική την κάθετη πτώση του αριθμού των εμπλοκών, την ίδια στιγμή που οι αριθμοί των παραβιάσεων και των υπερπτήσεων ήταν αυξημένοι. Το νέο δόγμα μιας πιο ήπιας αλλά και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των Τούρκων προκάλεσε πολλές αντιδράσεις σε πιλότους που υπηρετούν στην πρώτη γραμμή αναχαίτισης στο Αιγαίο. Οι κατευθύνσεις που τους δίνονταν από τους ανωτέρους τους για αποφυγή προσέγγισης τούρκικων μαχητικών αεροσκαφών σε αποστάσεις μικρότερες των τεσσάρων μιλίων ήταν λογικό να ενοχλήσουν τους πιλότους των μαχητικών, πολλοί από τους οποίους ακόμη έχουν κολλημένο στα παρμπρίζ των αυτοκινήτων τους το αυτοκόλλητο με το παλιό σλόγκαν της Π.Α. που αναφέραμε στην αρχή: «Οι ουρανοί είναι δικοί μας…».

Ο Βαγγέλης Βενιζέλος, που διαδέχτηκε τον Μεϊμαράκη, έφερε μαζί του το δόγμα της «στρατηγικής ψυχραιμίας», το οποίο ταιριάζει γάντι στη νέα τακτική αναχαιτίσεων. Οι υπερβολές δεν έλειψαν, όπως εκείνη η ακατανόητη… παύση πτήσεων στο Αιγαίο όσο διαρκούσε το Μπαϊράμι, αλλά σε γενικές γραμμές στο ανατολικό Αιγαίο η αποφυγή της έντασης είναι πλέον κανόνας, τουλάχιστον σ’ ό,τι αφορά την ελληνική πλευρά. Όλο το 2009 καταγράφηκαν από τα ελληνικά ραντάρ 3.078 τούρκικα μαχητικά αεροσκάφη που πραγματοποίησαν 1.678 παραβιάσεις. Οι εμπλοκές ήταν 51.

Η νέα τακτική

Επιτελείς της Πολεμικής Αεροπορίας, οι οποίοι εμπλέκονται με την καθημερινότητα της αντιμετώπισης των τούρκικων παραβιάσεων επισημαίνουν πάντως ότι μπορεί η νέα τακτική να μοιάζει λιγότερο «αποφασιστική», είναι όμως εξίσου σημαντική με τις αερομαχίες που τόσα χρόνια συνηθίσαμε να αποκαλούμε με τον αμερικάνικο όρο «dog fight» (σκυλοκαβγάς), ο οποίος και απέδιδε τη σκληρότητα και τους κινδύνους της εναέριας μάχης.

Η τεχνολογία των μαχητικών αεροσκαφών δίνει τη δυνατότητα αναγνώρισης των «άγνωστων στόχων» στο Αιγαίο από πολύ μεγάλες αποστάσεις. Το «σύστημα αναγνώρισης φίλιου ή εχθρικού ίχνους» (IFF), που διαθέτουν όλα τα μαχητικά αεροσκάφη – άρα και τα τούρκικα –, εκπέμπει έναν κωδικό μέσω του οποίου μπορεί να γίνει η ταυτοποίησή του. «Ουσιαστικά απογειώνουμε αεροπλάνα για να… μετράμε τα τούρκικα, αφού πλέον με τα ηλεκτρονικά μέσα που διαθέτουμε γνωρίζουμε και από ποιο αεροδρόμιο έχει απογειωθεί το καθένα», λένε όσοι υποστηρίζουν τις αναχαιτίσεις «στρατηγικής ψυχραιμίας» στο Αιγαίο.

Από την άλλη, οι υποστηρικτές της παλιάς «σκληρής» αντιμετώπισης επιμένουν ότι τα τεχνολογικά μέσα υπήρχαν εδώ και πολλά χρόνια, αλλά η διαδικασία των σκληρών αερομαχιών και εμπλοκών είχε περισσότερο πολιτικό παρά στρατιωτικό στόχο. Με λίγα λόγια, λένε πως τώρα το ζήτημα είναι ότι κάτι αλλάζει στην πολιτική μας κι όλα τ’ άλλα περί τεχνολογίας είναι παραμύθια.

Γαϊτανάκι προκλήσεων

Το ίδιο διάστημα που η ελληνική πλευρά επέλεξε σταθερά την πολιτική αποφυγής έντασης, η Τουρκία πρόσθεσε στην γκάμα των προκλήσεών της τις υπερπτήσεις μαχητικών αεροσκαφών της σε κατοικημένα ελληνικά νησιά, τη συστηματική παρενόχληση αεροσκαφών της ευρωπαϊκής δύναμης για τη λαθρομετανάστευση Frontex και… βάφτισε τούρκικο τον εναέριο χώρο ακόμη και δυτικά από το Φαρμακονήσι. Κι όχι μόνο αυτά…

Το 2010 άρχισε νέο γαϊτανάκι προκλήσεων, αυτή τη φορά στη θάλασσα. Πολεμικά πλοία των Τούρκων αποπλέουν είτε από βάσεις των μικρασιατικών παραλίων είτε από το… πουθενά και σκάνε μύτη… στο Σούνιο! Οι Τούρκοι επικαλούνται το γνωστό παραμύθι της «αβλαβούς» διέλευσης για να μην μπορεί κανείς να τους πει τίποτα. Μόνο που ξεχνάνε ότι ένας από τους κανόνες της αβλαβούς διελεύσεως είναι να έχεις κάποιο προορισμό κι όχι να σουλατσάρεις ασκόπως, κόστα – κόστα, από τα παράλια του γείτονά σου. Η τελευταία περίπτωση της κορβέτας που μας ήρθε στο Σούνιο είναι ενδεικτική: το πλοίο βρισκόταν σε αποστολή στον Λίβανο και έπρεπε να επιστρέψει στη βάση του στο Αξάζ! Ε, λοιπόν επέστρεψε… μέσω Σουνίου!!!