Aνρί ντε Τουλούζ – Λωτρέκ. Ένας ζωγράφος – μύθος, ο οποίος στα έργα του κατάφερε να απεικονίσει με έναν τρόπο μαγικό τη νυχτερινή ζωή του Παρισιού του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα.

Ο ίδιος, περιθωριοποιημένος εξαιτίας ενός προβλήματος της υγείας του, υπήρξε αντισυμβατικός καλλιτέχνης. Κατόρθωσε να σημαδέψει τον καλλιτεχνικό χώρο αποτυπώνοντας στο έργο του τα σκοτεινά σημεία ενός «φανταχτερού» κόσμου, ενός κόσμου κακόφημου αλλά και εντυπωσιακού.

Ένας αριστοκράτης από ιστορικό τζάκι που δεν έγινε ποτέ αποδεκτός στα σαλόνια της υψηλής κοινωνίας. Ένα «φρικιό» που βρήκε καταφύγιο στους παρακμιακούς οίκους ανοχής και διέξοδο στο ποτό και τα κακόφημα καπηλειά. Ένας καλλιτέχνης που ερωτεύτηκε την Μπελ Επόκ εποχή του Παρισιού, αποτυπώνοντάς την με θαυμασμό και προσήλωση στον καμβά του.

Έχοντας έρθει σε πραγματική επαφή με την καινοτομία, ο Aνρί ντε Τουλούζ – Λωτρέκ γνώρισε τον Βαν Γκογκ. Εκείνος που, ωστόσο, τον επηρέασε περισσότερο απ’ όλους, κυρίως στη θεματολογία του, ήταν ο Ντεγκά. Αυτό που επιθυμούσε πάνω απ’ όλα ήταν η τέχνη να αποτελεί αντανάκλαση της πραγματικής ζωής.

Έτσι, οι πίνακες του Τουλούζ – Λωτρέκ προσέφεραν μία «ειλικρινή ματιά» στην αθέατη ζωή των γυναικών που δούλευαν στους παριζιάνικους οίκους ανοχής κατά τις δεκαετίες του 1880 και 1890. Ίσως ο Λωτρέκ τις πλήρωνε για να ποζάρουν ή να επιθυμούσε να τις δει «σε δράση». Ωστόσο, παρατηρώντας κανείς τα έργα του, αντιλαμβάνεται πως υπάρχει κάτι πολύ πιο βαθύ.

«Οι πραγματικοί λόγοι για αυτή τη συμπεριφορά δεν ήταν ανήθικοι. O Λωτρέκ ήταν πολύ περήφανος για να παραδοθεί στη μοίρα του. Ήταν ένα φρικιό με αριστοκρατική καταγωγή, ένας ευγενής αποκομμένος από τον κύκλο του εξαιτίας της τερατώδους εμφάνισής του. Βρήκε μία συγγένεια μεταξύ της δικής του κατάστασης και της ηθικής εξαθλίωσης των ιερόδουλων» είχε σχολιάσει γι’ αυτόν ο Εντουάρ Βιγιάρ, ζωγράφος και σύγχρονός του.

Ο πίνακας «Στο Κρεβάτι, Φιλί», που φιλοτεχνήθηκε το 1892 από τον Λωτρέκ, απεικονίζει με παραστατικό και αισθησιακό τρόπο τις σχέσεις των γυναικών που δούλευαν εκεί. Οι δύο ιερόδουλες έχουν χαθεί σε ένα παθιασμένο φιλί στο κρεβάτι τους. Ο καλλιτέχνης έχει χρησιμοποιήσει έξοχα αποχρώσεις του κόκκινου και του κίτρινου, οι οποίες σβήνονται μέσα από γκρι, πράσινους και μπλε τόνους, προσδίδοντας μία αύρα γαλήνια και ταυτόχρονα αισθησιακή.

Στους οίκους ανοχής της εποχής εκείνης πολλές γυναίκες αναγκάζονταν να μοιράζονται τα κρεβάτια τους, καθώς δεν υπήρχαν αρκετά για όλες. Έτσι, δεν ήταν λίγες οι φορές που οι ίδιες ανέπτυσσαν ερωτικές σχέσεις μεταξύ τους. Κάποιοι πιθανολογούν πως αιτία των ομοφυλοφιλικών αυτών σχέσεων ήταν η αποτυχία να βρουν αγάπη και θαλπωρή σε ανδρικές αγκαλιές. Ωστόσο, υπήρχαν σε κάθε περίπτωση και αρκετές ανοιχτά λεσβίες πριν καν εισέλθουν στο επάγγελμα.

Ο καλλιτέχνης είχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει με τα ίδια του τα μάτια τις λεσβιακές αυτές σχέσεις και μαγεμένος τις μετέφερε στον καμβά του.

Παρά το γεγονός ότι η τέχνη του αγαπήθηκε από τους σύγχρονούς του, τα έργα του που απεικόνιζαν ερωτικές περιπτύξεις γυναικών δεν έγιναν αποδεκτά από αυτούς. «Το φιλί του διαβόλου» («Le Baiser du diable») ήταν η φράση με την οποία είχε σχολιάσει ένας ανώνυμος συντάκτης στην εφημερίδα «Le Journal» τις ζωγραφιές αυτές.

Ο Ανρί ντε Τουλούζ – Λωτρέκ υπήρξε μία εμβληματική προσωπικότητα του Μετα-Ιμπρεσιονισμού και της Αρτ Νουβώ. Έχοντας γνωρίσει από κοντά τη φανταχτερή αλλά και περιθωριακή παριζιάνικη ζωή στα τέλη του 19ου αιώνα, μας χάρισε μία εκπληκτική συλλογή από φαντασμαγορικές αφίσες των καμπαρέ της εποχής και συναρπαστικά έργα τέχνης, ενώ έγινε ευρέως γνωστός για τις αφίσες που φιλοτέχνησε για το διάσημο καμπαρέ Μουλέν Ρουζ (Moulin Rouge).

Ανρί ντε Τουλούζ – Λωτρέκ

Γεννημένος με μία σπάνια γενετική ανωμαλία, τα πόδια του Ανρί ντε Τουλούζ – Λωτρέκ σταμάτησαν να μεγαλώνουν κανονικά, ενώ το υπόλοιπο σώμα του είχε φυσιολογική ανάπτυξη, με αποτέλεσμα να φθάνει σε ύψος μόλις το 1,5 μέτρο. Καθώς οι γονείς του ήταν πρώτα ξαδέρφια, είναι πολύ πιθανό η κατάστασή του να οφείλεται σε αιμομιξία. Έχοντας παρουσιαστικό νάνου, ο Λωτρέκ γρήγορα απομακρύνθηκε από τα πολυτελή πάρτι στα μεγάλα σαλόνια, αλλά και τις δημοφιλείς σπορ ενασχολήσεις που πραγματοποιούσε η τάξη του κι έτσι βρήκε διέξοδο στη ζωγραφική.

Έζησε και μεγαλούργησε κυρίως στη Μονμάρτη, που τότε αποτελούσε το κέντρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά και μία δεύτερη πατρίδα για τους εκκεντρικούς και τους περιθωριακούς. Ζώντας σε αυτήν την μποέμ συνοικία, επισκεπτόταν συχνά οίκους ανοχής και καμπαρέ, αναπτύσσοντας μάλιστα φιλικές σχέσεις με τα κορίτσια που δούλευαν εκεί.

Ζωγράφιζε τις γυναίκες αυτές την ώρα που έπιναν καφέ, καθώς περίμεναν πελάτες, την ώρα που κουτσομπόλευαν ή στέκονταν στη σειρά για τις ιατρικές τους εξετάσεις. Σκοπός του ήταν να αποτυπώσει στον καμβά του μία διαφορετική πλευρά τους, πέρα από την πορνεία. Μια πλευρά που οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούσαν. Έχοντας ζήσει όλα αυτά, ο Λωτρέκ έγινε ένας ένθερμος υποστηρικτής της διαφορετικότητας.

Στη ζωή του γνώρισε πολλές φορές φορές τον χλευασμό εξαιτίας της εμφάνισής του. Μόνη του διαφυγή έγινε το αλκοόλ. Κι ενώ βυθιζόταν όλο και περισσότερο στο ποτό, ο ζωγράφος επισκεπτόταν συχνά ιερόδουλες. Ύστερα από λίγα χρόνια νόσησε από σύφιλη.

Τον Φεβρουάριο του 1899 κατέρρευσε από τον χρόνιο αλκοολισμό και τις παρενέργειες της σύφιλης. Η οικογένειά του τον έκλεισε στο σανατόριο Folie Saint – James. Εκεί, ο Λωτρέκ δημιούργησε πάνω από 39 έργα. Λίγα χρόνια αργότερα, επέστρεψε στο στούντιο στο Παρίσι, ωστόσο η υγεία του ήταν ήδη πολύ επιβαρυμένη.

Άφησε την τελευταία του πνοή στις 9 Σεπτεμβρίου του 1901, σε ηλικία 36 ετών. Μετά τον θάνατό του η μητέρα του, κόμισσα Αντέλ ντε Τουλούζ – Λωτρέκ και ο έμπορος τέχνης Maurice Joyant συνέχισαν να προωθούν το έργο του. Μάλιστα, η μητέρα του βοήθησε πολύ και στη χρηματοδότηση ενός μουσείου, που δημιουργήθηκε στο Αλμπί, το μέρος όπου γεννήθηκε. Αυτό το μουσείο Τουλούζ – Λωτρέκ έχει τη μεγαλύτερη συλλογή έργων του.