Ανταύγειες σε χρυσά μάτια / Τα κρυστάλλινα σύνορα / Η τεχνική του πραξικοπήματος / Ο ρώσος μαθηματικός Γκρίσα Πέρελμαν

Κάρσον ΜακΚάλερς

Ανταύγειες σε χρυσά μάτια

Μετάφραση: Κωνσταντίνα Τριανταφυλλοπούλου

Επίμετρο: Τένεσι Ουίλιαμς

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σελ. 178

Ένα στρατόπεδο στα σύνορα της Τζόρτζια με την Αλαμπάμα στον αμερικανικό Νότο, είναι ο νοσηρός τόπος που θα εξελιχθεί η «σκοτεινή» ανθρώπινη ιστορία της ΜακΚάλερς. Η βαριά ατμόσφαιρα, που κρατά την καταγωγή της από την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου, των φυλετικών διακρίσεων και των προκαταλήψεων, θα σκιάσει τις ζωές των ηρώων της. Μια τραγωδία με αρχαιοελληνικά χαρακτηριστικά θα κορυφωθεί μέσα από τις ζωές δυο παντρεμένων αξιωματικών και των συζύγων τους, ενός υπηρέτη κι ενός αλόγου που εμπλέκεται στην ανθρώπινη αυτή κατάσταση! Μέσα στην ασφάλεια των τακτοποιημένων στρατιωτικών οικογενειών κι αυτή του περιχαρακωμένου στρατοπέδου, τίποτα δεν προμηνύει αυτή τη θύελλα των σχέσεων που ξεσηκώνεται μέσα στις ψυχές και τα σώματα των ανθρώπων, θύελλα που καλύπτεται πίσω από την κοινωνική σύμβαση και τους τρομερούς κανόνες μιας κοινωνίας που υπαγορεύει τις προκαθορισμένες συμβάσεις, μέσα στις οποίες ασφυκτιούν οι πραγματικές ζωές. Το έργο αυτό εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1941, προξενώντας αντιδράσεις που αναφέρονταν κατά κύριο λόγο στον σκοτεινό ψυχισμό της συγγραφέως. Έτσι κι αλλιώς, το θέμα που θίγει το μυθιστόρημα είναι τολμηρό, μιας και διερευνά τη θέση μας απέναντι στο αντικείμενο του πόθου μας. Αναλύει συμπεριφορές απρόβλεπτες και δυσεπίλυτες στην πολυπλοκότητά τους και στον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνονται. Η ανομολόγητη ομοφυλοφιλία εκφράζεται μέσα από μια ιδιαίτερα τολμηρή και μπερδεμένη κατάσταση, όπου η απόσταση των κρυφών επιθυμιών των ηρώων του έργου είναι ταυτόχρονα τόσο κοντινή και τόσο μακρινή από αυτό που υποδύονται, ώστε οι εσωτερικές εντάσεις να μην έχουν προηγούμενο. Η ΜακΚάλερς χειρίζεται λεπτές ανθρώπινες ισορροπίες, όπου η παραμικρή απόκλιση είναι ικανή να φέρει την καταστροφή, να αποκαλύψει την πιο ανθρώπινη και απαγορευμένη αλήθεια, αυτή του πόθου που υπάρχει ερήμην κάθε κοινωνικού καθωσπρεπισμού, ανατρέποντας τις σταθερές, ιδιωτικές και δημόσιες.

Κάρλος Φουέντες

Τα κρυστάλλινα σύνορα

Μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου

Εκδόσεις Καστανιώτης

Σελ. 272

Αυτό που τους ενώνει είναι το μίσος, το πιο αποδοτικό ανθρώπινο συναίσθημα. Τους ενώνει επί ξυρού ακμής, σε μια συνοριακή γραμμή όπου οι ζωές συνωστίζονται πολύβουες, η καθεμιά για λογαριασμό της, ένας ολόκληρος κόσμος σ’ ένα τόπο όπου η ταυτότητα είναι αυτό που θέλεις να απολέσεις και να αποκτήσεις όσο τίποτε άλλο. Ο Φουέντες είναι ένας συγγραφέας που έχει το χάρισμα της γνώσης και του ταλέντου, ένας κοσμοπολίτης διανοούμενος που γνωρίζει το αμέτρητο εύρος μιας συνοριακής γραμμής, εκείνου του βήματος που σε περνά στην απέναντι όχθη, στην άλλη πλευρά της ζωής, που παραμονεύει ανάμεσα στο όνειρο και τον εφιάλτη. Τα «Κρυστάλλινα σύνορα» αποτελούνται από εννιά εύθραυστες ιστορίες, οι οποίες δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά το 1955, αλλά διαβάζονται σήμερα σαν να γράφτηκαν στις μέρες μας, λες κι ο κόσμος δεν αλλάζει. Την αποτυχημένη απόπειρα της ωραίας πρωτευουσιάνας Μιτσελίνα Λαβόρντε να τα βρει με τον γιο ενός «Τσάρου των συνόρων» διαδέχεται ο «Πόνος». Σ’ αυτόν, ο Χουλάν Σαμόρα, που κατάφερε να σπουδάσει γιατρός ώστε να κατευνάζει τον πόνο του άλλου, πονάει από τον έρωτα και τις ταξικές διαφορές. Στη «Λεηλασία», ο μαέστρος της γαστρονομίας Διονίσιο Βάκχος Ρανχέλ δεν γεφυρώνει τις πολιτισμικές διαφορές που τον χωρίζουν από τις ΗΠΑ. Στη «Γραμμή της λήθης», ο φτωχός αριστερός αδελφός ενός ανθρώπου του πλούτου στο αναπηρικό του καροτσάκι βυθίζεται στις σκέψεις του, στα σύνορα που χωρίζουν τις ΗΠΑ με το Μεξικό. Η ιστορία μιας καλόγριας γίνεται η ιστορία της άγριας εκμετάλλευσης του Μεξικού, στο διήγημα η «Μαλίντσιν στις μακίλας». Στο διήγημα που χάρισε τον τίτλο στη συλλογή, ένας μεξικανός εργάτης ερωτεύεται πίσω από μια τζαμαρία μια φοβερή ξανθιά. Ένας οδηγός τουριστών γνωρίζει μια ξεναγό στο «Στοίχημα» και τέλος όλα τα πρόσωπα των ιστοριών που προηγήθηκαν συναντιούνται, έτσι ώστε τα ξεχωριστά διηγήματα να συνθέσουν μια μυθιστορηματική αφήγηση.

Curzio Malaparte

Η τεχνική του πραξικοπήματος

Η βίαιη κατάληψη της εξουσίας

Μετάφραση: Αθανάσιος Παπάς

Εκδόσεις Ιωλκός

Σελ. 222

Ιταλός διανοούμενος και δημοσιογράφος, δίχως σταθερότητα στις ιδεολογικές του τοποθετήσεις, ο Κούρτσιο Μαλαπάρτε υπήρξε άνθρωπος αντιφατικός, δίχως έρμα, που προσαρμοζόταν στις πιο απίθανες και ασύμβατες καταστάσεις. Διακρίθηκε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με το τέλος του οποίου άρχισε τη μακρόχρονη δημοσιογραφική του καριέρα, μεγάλο μέρος της οποίας το πέρασε υπό τη σκέπη του Ιταλικού Φασιστικού Κόμματος που υπήρξε ενεργό μέλος, εκδίδοντας μια σειρά περιοδικών, διευθύνοντας δυο εθνικές εφημερίδες και αρθρογραφώντας σε διάφορες άλλες. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 πήρε αποστάσεις από τον φασισμό και εξορίστηκε. Η πολύχρονη εμπειρία του ως ανταποκριτή και διπλωμάτη της Ιταλίας τον ανέδειξε σε έναν βαθύ γνώστη της Ευρώπης, αλλά και των ηγετών της εποχής του. Άνθρωπος με πολύπλευρη δράση, δίχως δεσμεύσεις, πέρασε στο άλλο άκρο της ιδεολογίας κι έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της χώρας του, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Παράλληλα ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία, τη γραφή θεατρικών έργων και τη σκηνοθεσία. Η «Τεχνική του πραξικοπήματος» δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1931, χαρίζοντας στον συγγραφέα πανευρωπαϊκή φήμη. Το σημαντικό αυτό κείμενο αποτελεί την πιο «ψυχρή» καταγραφή των επαναστατικών και αντεπαναστατικών κινημάτων της Ευρώπης, στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Πρόκειται για μια αναλυτική όσο και ακριβέστατη, με όλη τη σημασία της λέξης, ανατομία των πιο σημαντικών στιγμών του περασμένου αιώνα. Το πολιτικό αυτό ανάγνωσμα είναι γραμμένο με τη συνδρομή κάθε δυνατού ύφους, από τη δημοσιογραφία ως την ιστορική έρευνα, την τέχνη του λιβέλου και αυτή της δοκιμιακής γραφής, διατηρώντας τη γοητεία της μυθιστορηματικής διαχείρισης του θέματος. Πέρα από τα σημαντικά γεγονότα, ο Μαλαπάρτε φιλοτεχνεί άψογα τα πορτρέτα των μεγάλων πρωταγωνιστών του 20ού αιώνα, όπως αυτό του Μουσολίνι, του Χίτλερ, του Στάλιν του Τρότσκι και του Λένιν.

Masha Gessen

Ο ρώσος μαθηματικός Γκρίσα Πέρελμαν

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Σίμος

Εκδόσεις Τραυλός

Σελ. 336

Πρόκειται για την ιστορία μιας μαθηματικής ιδιοφυΐας! Ο Γκριγκόρι (Γκρίσα) Πέρελμαν κατέπληξε την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα με το επίτευγμα της λύσης ενός άλυτου μέχρι πρότινος μαθηματικού προβλήματος, εντελώς αποκομμένος από το περιβάλλον των συναδέλφων του, αλλά και αρνούμενος ό,τι έχει θεοποιήσει ο σημερινός, υπό παρακμή, δυτικός πολιτισμός: το χρήμα. Ο Πέρελμαν αρνήθηκε το χρηματικό βραβείο του ενός εκατομμυρίου δολαρίων που κέρδισε για την επίλυση του μαθηματικού γρίφου, όντας ένας πάμπτωχος άνθρωπος, ο οποίος ζει με την πενιχρή… ρωσική σύνταξη της μητέρας του! Το βιβλίο αυτό προσεγγίζει τη σπάνια προσωπικότητα ενός ανθρώπου ο οποίος διαβιεί πέρα από τα ανθρώπινα, τουλάχιστον όπως αυτά έχουν οριστεί από τις εν διαλύσει κοινωνίες μας. Όλα άρχισαν όταν, τον Μάιο του 2000, το Ινστιτούτο Μαθηματικών Clay της Βοστόνης όρισε τα επτά σημαντικότερα άλυτα προβλήματα των Μαθηματικών και αθλοθέτησε το ποσό του ενός εκατομμυρίου δολαρίων γα το κάθε ένα. Δυο χρόνια αργότερα, στην Αγία Πετρούπολη, την αγαπημένη πόλη του Ντοστογιέφσκι, σαν μια σύγχρονη μυθιστορηματική εκδοχή, ο Γκρίσα Πέρελμαν «ανεβάζει» στο Διαδίκτυο την απόδειξή του για την «Εικασία του Πουανκαρέ». Ένα από τα εφτά άλυτα μαθηματικά προβλήματα είχε λυθεί με αδιανόητες μεθόδους! Τον Αύγουστο του 2006, στη Μαδρίτη, η κοινότητα των μαθηματικών αναμένει με ιδιαίτερη αγωνία τον Γκρίσα, για να παραλάβει το Μετάλλιο Φιλντς, που είναι ισοδύναμο με το Βραβείο Νόμπελ. Ο απίθανος Ρώσος παραμένει κλειστός στο φτωχικό δυάρι του, μαζί με τη μητέρα του, αδιαφορώντας όχι μόνο για την ύψιστη αυτή διάκριση αλλά και για το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό του βραβείου! Τον Οκτώβριο του 2009, στην Αγία Πετρούπολη, ο Γκρίσα απαντά στον πρόεδρο της επιτροπής του Ινστιτούτου Clay που ζήτησε να τον δει: «Η συνάντησή μας δεν έχει κανένα νόημα». Τη σκοτεινή πραγματικότητα αυτού του ρώσου ιδιοφυούς μαθηματικού προσπαθεί να φωτίσει αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον ανάγνωσμα.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]