Το χιούμορ του είναι πάντα δηκτικό και τα έργα του παιχνιδιάρικα. Τώρα, στην καινούργια του δουλειά, πρωταγωνίστρια είναι μια ραπτομηχανή που όμως δεν μηχανορραφεί

Το χιούμορ του είναι πάντα δηκτικό και τα έργα του παιχνιδιάρικα. Τώρα, στην καινούργια του δουλειά, πρωταγωνίστρια είναι μια ραπτομηχανή που όμως δεν μηχανορραφεί

«Τα “Ραπτομηχανικά” δεν έχουν καμίαν απολύτως σχέση με τις μηχανορραφίες». Με την απαραίτητη αυτή διευκρίνιση, υπό τη μορφή υστερόγραφου, στο εισαγωγικό του κείμενο για την έκθεση «Ραπτομηχανικά» (Γκαλερί Καλφαγιάν – Χάρητος 11, Κολωνάκι, 23 Μαρτίου – 8 Μαΐου), ο Τάσος Παυλόπουλος δια της αποφαντικής μεθόδου (υποτίθεται πως) προειδοποιεί τους θεατές των έργων του να αποφύγουν οποιαδήποτε ερμηνεία συνωμοσιολογικού τύπου, να μην αποπειραθούν να του αποδώσουν προθέσεις που (τάχα) δεν έχει. Γι’ αυτό έχει προηγουμένως φροντίσει να καταστήσει πρωταγωνίστρια στο έξοχο παραληρηματικό ονειρικό του αφήγημα (ποιος ισχυρίστηκε ότι ήρθε το «τέλος των μεγάλων αφηγήσεων;») μια… ραπτομηχανή! Συνειδητά αυτοσαρκάζεται όμως! Γιατί η αμέσως προηγούμενη φράση του με την κατακλείδα «…δεν υπάρχει αυτό το πράγμα που λέγεται Τέχνη», σε έναν κατάλογο για έκθεση τέχνης, εσκεμμένα και πανέξυπνα, παιχνιδιάρικα και υποδόρια, αναιρεί κάθε κυριολεξία, κάθε αξιωματική διατύπωση, κάθε απαράβατη αρχή, κάθε μονοσήμαντη προσέγγιση, κάθε δόγμα, κάθε απόλυτη αλήθεια για την Τέχνη. Ακόμα και την ίδια την Τέχνη. Άλλωστε, στο έργο του Τάσου Παυλόπουλου, ενός εκ των σημαντικότερων σύγχρονων ελλήνων εικαστικών της τελευταίας τριακονταετίας, ολόκληρη η ιστορία και θεωρία της Τέχνης είναι παρούσες, για να διαλυθούν εις τα εξ ων συνετέθησαν αλλά και να ξαναχτιστούν, να αποδομηθούν και να επανασυναρμολογηθούν επαναληπτικά, σε ένα αέναο παιχνίδι όπου τίποτα δεν μένει στο απυρόβλητο, τίποτα δεν είναι ιερό και τα πάντα μπορούν να συμβούν. Τότε, ακόμα και οι ραπτομηχανές μηχανορραφούν. Και δεν το παραδέχονται… Άρα, είναι ο Παυλόπουλος μεταμοντέρνος; Όχι, θα τολμούσα να απαντήσω. Ο εκλεκτικισμός του ποτέ δε γίνεται σχετικισμός. Τα έργα του ευτυχώς ποτέ δεν ομολογούν την ήττα της τέχνης, αντίθετα δεν αποδέχονται καν την ήττα. Όλα είναι τέχνη και όλα μπορούν να είναι τέχνη, χωρίς ποτέ η ανιδιοτελής και δημοκρατική αυτή αγάπη για την τέχνη και τον λόγο να εκπίπτει στον ισοπεδωτικό αγνωστικισμό «τότε τι είναι η τέχνη;», αλλά ούτε και στον ηττοπαθή αφορισμό «άρα τίποτα δεν είναι τέχνη». Οι αναφορές του, οι οποίες δηλώνονται ρητά και κατηγορηματικά, οι δάσκαλοί του που τον συντροφεύουν αλλά και τον βασανίζουν, οι εικόνες που ιδιοφυώς ρετουσαρισμένες αναπαράγει, παραπέμπουν πάντα στις μοντερνιστικές πρωτοπορίες, χωρίς ποτέ να γίνονται βραχνάς αλλά υλικό για παιχνίδι. Η συνθηκολόγηση με το υπάρχον για τον Παυλόπουλο δεν υπήρξε ποτέ, ούτε ως σκέψη. Το δηκτικό του χιούμορ, που απορρέει από μια συνεπή προσωπική φιλοσοφία και στάση ζωής, δεν είναι ούτε διδακτικό ούτε μηδενιστικό. Είναι απλώς λυτρωτικό και απελευθερωτικό. Τα έργα του κοσμούν ακριβοθώρητες ιδιωτικές συλλογές και μουσεία, τοίχους φίλων και γνωστών, φιλοξενούνται σε εξώφυλλα περιοδικών αλλά και στο καζανάκι ενός μπαρ στα Εξάρχεια, με την εύγλωττη λεζάντα «Τσίσα!». Στο υπέροχο καρναβάλι εικόνων και κειμένων του Παυλόπουλου, που πάντα συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται ιδανικά η Τζοκόντα-Σοπράνο με πρησμένα πράσινα χείλια και το μνημειώδες L.H.O.O.Q., η κραυγή του Μουνκ, ο χορός του Ματίς, η κρήνη του Ντισάν, το αυτί του Βαν Γκονγκ, το μανιφέστο του Νταντά, τα ρέοντα σύμβολα των σουρεαλιστών δεν γίνονται βαρίδια-φετίχ από τα οποία είτε πρέπει να απαλλαχθείς για να απογειωθεί το αερόστατο είτε πρέπει να τα κουβαλήσεις, με κίνδυνο να τυποποιηθείς και να καταρριφθείς λόγω βάρους. Γίνονται αποσκευές που εξαϋλώνονται χωρίς να εξαφανίζονται, προσωπικά αντικείμενα, χρηστικές αξίες, ζωντανές αναμνήσεις. Τα ιερά τέρατα του μοντερνισμού γίνονται φίλοι από το παρελθόν, που μπορεί να ζουν μακριά σου αλλά ποτέ δεν τους ξεχνάς και δεν σε ξεχνούν. Μπορεί κάποτε να τσακώθηκες μαζί τους, να χαθήκατε γιατί έτσι τα ’φερε η ζωή, αλλά ξέρεις πού να τους βρεις. Τους αντιμετωπίζεις με αγάπη και μίσος, όπως αντιμετώπισαν κι αυτοί τους προγενέστερους. Τους έχεις πάντα δίπλα σου στο αερόστατο και από κει ψηλά αγναντεύεις τη Γη με καλή παρέα. Και σταματάς όποτε γουστάρεις για ένα ποτό. Όπως γράφει και ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης σε ένα υπέροχο κείμενό του, προλογίζοντας τα «Ραπτομηχανικά»: «…θεωρώ τον κρανίου τρόπο τού εν λόγω καλλιτέχνη απέναντι στους προδρόμους του ως βέβηλο σεβασμό και σεβάσμια βεβήλωση. Που σημαίνει, όπως κάνουν πολλά παιδιά με τα καινούργια τους και αγαπημένα τους παιχνίδια, θαυμάζω, χαλάω, διαλύω για να δω τι έχει μέσα (έτσι λέγαμε, μικρά σαν ήμασταν) και συναρμολογώ εκ νέου, με άλλη διευθέτηση, δική μου, του γούστου μου, προσωπική μου, τα κομμάτια από διαφορετικά παιχνίδια για να φτιάξω ένα καινούργιο, πρωτόγνωρο, καινοφανές». Μια τέτοια καινοφανή πραγματικότητα, τη δική του πραγματικότητα δημιουργεί λοιπόν ο Τάσος Παυλόπουλος, που όπως λέει ο ίδιος: «Μέσα σε τούτο το τεφτέρι, ανάμεσα στα βερεσέδια, ο υποσυνείδητος νους μας θα “διαβεί” ένα άγνωστο μονοπάτι. Όλα, εκεί, θα μας φανούν σαν μελαγχολικά αστεία και ανεξιχνίαστες ανοησίες. Σκαρωμένα με πολύ κέφι και πολλή μη οργανωμένη λογική. Σαν οπτικά (καλειδοσκοπικά) λογοπαίγνια, ταγμένα στην αναζήτηση της γελοίας εικόνας και των εξίσου γελοίων εμπειριών μας. Σαν φάρσες, των οποίων ο στόχος (κατά τον Τζορτζ Όργουελ) δεν είναι να εξευτελίσουν τον άνθρωπο, αλλά να του θυμίσουν ότι είναι ήδη ευτελής. Όπως ακριβώς τις απολαύσαμε στις ταινίες της τριλογίας “Οι εντιμότατοι φίλοι μου”. Όλα θα μας φανούν πως γέρνουν μονόπαντα και θα αναρωτηθούμε: “τι είναι η πραγματικότητα;”».

Γιάννης Κουκουλάς

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.