Θόδωρος Πάγκαλος. Γίγαντας με πήλινα πόδια

Θόδωρος Πάγκαλος: Γίγαντας με πήλινα πόδια

Ο σημερινός αντιπρόεδρος της κυβέρνησης έχει διαβάσει πολύ, πάει στην όπερα και στο θέατρο, έχει δει σινεμά και, γενικώς, είναι από τους ελάχιστους στο σημερινό Κοινοβούλιο που δεν μετέχει της εθνικής κουλτούρας: ούτε τυρόγαλα ούτε σκυλέ

Τον Απρίλιο του 2000, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έχρισε τον Θόδωρο Πάγκαλο υπουργό Πολιτισμού. Με το που ανέλαβε, ο πληθωρικός πολιτικός ακύρωσε μια σειρά πολιτιστικά πρότζεκτ που είχε δρομολογήσει ο προκάτοχός του στο συγκεκριμένο υπουργείο, ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Ανάμεσά τους, το δαπανηρότατο και αμφιβόλων αποτελεσμάτων Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, κατ’ αντιστοιχία του Φεστιβάλ Αθηνών (πριν τον Λούκο, για να συνεννοούμαστε). Ο Πάγκαλος είχε δίκιο. Ήταν από τους ελάχιστους στην εξουσία που δεν ανέχτηκαν την εξαρτημένη σχέση των καλλιτεχνών από τους πολιτικούς. Ο πολιτισμός είναι η πρόφαση για τους πολιτικούς να μοιράζουν λεφτά σε καλλιτέχνες και παράγοντες της τέχνης, σε πρόσωπα που ορκίζονται στην ελευθερία της έκφρασης, αλλά στην πραγματικότητα είναι, κατά βάσιν, δημόσιοι υπάλληλοι χωρίς ωράριο και κάρτα – κι αυτό ο Πάγκαλος το αντιστρατεύτηκε. Ίσως μάλιστα η πολιτεία του στο ΥΠΠΟ να ήταν αξιομνημόνευτη, αν σε μια παρόρμηση, λίγους μήνες μετά, δεν προκαλούσε τον Σημίτη (για άσχετο με το υπουργείο του λόγο) να τον σουτάρει. Η κανονικότητα, ο Βενιζέλος δηλαδή, επέστρεψε στο ΥΠΠΟ. Έκτοτε, ο Πάγκαλος, δεν έκανε καμιά προσπάθεια να τιθασεύσει την αντιπάθεια που έτρεφε κατά του Σημίτη – και δεν την τιθασεύει ούτε σήμερα που ξαναείναι υπουργός. Αυτό το ατιθάσευτο του χαρακτήρα του είναι το ένα από τα μεγάλα προβλήματα του Πάγκαλου. Το άλλο είναι οι προκαταλήψεις του. Σε συνδυασμό, γίνονται εκρηκτικό μίγμα. Και τον κυνηγούν μια ζωή. Κάπως έτσι προέκυψε η μεγάλη ήττα του με την υπόθεση Οτσαλάν. Αλλά κι η πολυσυζητημένη δήλωσή του, του 1993, κατά του τότε καγκελάριου της Γερμανίας Χέλμουτ Κολ (ή μήπως συνολικά κατά της Γερμανίας;), που τον αποκάλεσε «γίγαντα με πήλινα πόδια», ο οποίος «θα μπορούσε να θυμίζει τον Πανταγκρουέλ, έναν τεράστιο όγκο με παιδικό μυαλό», δεν ήταν από τις ευτυχέστερες: η Γερμανία, τότε, έπαιζε ρόλο στις εξελίξεις στη Γιουγκοσλαβία που διαλυόταν, όταν η Ελλάδα στήριζε, στο όνομα του αναδελφισμού, τη δολοφονική πολιτική του Μιλόσεβιτς. Αν αναρωτιέστε ποιος είναι ο Πανταγκρουέλ, ο Πάγκαλος θα σας μάλωνε, πιο αυστηρά κι απ’ όσο μαλώνει τον Τσίπρα. Μυθιστορηματικός ήρωας του Ραμπελαί, ο πατέρας του λαίμαργου κι αστείου Γαργαντούα, συγκαταλέγεται στους μυθιστορηματικούς ήρωες που προανήγγειλαν τον Διαφωτισμό. Ο σημερινός αντιπρόεδρος της κυβέρνησης έχει διαβάσει πολύ, πάει στην όπερα και στο θέατρο, έχει δει σινεμά και, γενικώς, είναι από τους ελάχιστους στο σημερινό Κοινοβούλιο που δεν μετέχει της εθνικής κουλτούρας: ούτε τυρόγαλα ούτε σκυλέ. Στα γεγονότα του Μάη του 1968 ήταν στη Γαλλία – άρα ξέρει και την Ευρώπη, και την κουλτούρα της ανατροπής, και την κουλτούρα της χειραφέτησης. Υπήρξε κομμουνιστής, άρα γνωρίζει άριστα τους ζωτικούς μύθους και τα ζωτικά ψεύδη της ιδεολογίας με την οποία εισήχθη στην πολιτική. Ως συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου πρέπει να έμαθε καλά τον κυνισμό. Κι ως καλοπερασάκιας, έχει χορτάσει γυναίκες, ταξίδια, καλό φαΐ, καλό κρασί… Έχει χιούμορ, ανέχεται τον αυτοσαρκασμό – θα μπορούσε να είναι αγόρι για υιοθεσία. Δεν είναι, όμως, κι όχι επειδή είναι εβδομήντα τόσο χρονών. Διότι, αν και ρέκτης του ορθολογισμού, συμπεριφέρεται συστηματικά σαν παρορμητικό μειράκιον. Για να το πούμε με μια έκφραση που κι o ίδιος χρησιμοποιεί, χύνει συστηματικά καρδάρες γεμάτες γάλα. Συχνά δηλαδή θυμίζει και ο ίδιος τον γίγαντα Πανταγκρουέλ, τον τεράστιο όγκο με το παιδικό μυαλό. Κι όχι μόνο επειδή δεν μπορεί να κρατηθεί όταν τρώει.

* Opa – λέει ο Αλκαίος, που τελικά θα εκπροσωπήσει τη χώρα στη Γιουροβίζιον, σε μια παράσταση εμπνευσμένη από τα χορευτικά του Καραγκιόζη. Τουλάχιστον, αυτή η διοργάνωση δεν είναι συνυφασμένη με την εξωτερική πολιτική της χώρας για τον πολιτισμό. Παρά τα χορευτικά του Καραγκιόζη, ελπίζουμε ότι δεν έγιναν και οι λογαριασμοί του Καραγκιόζη – σαν τους λογαριασμούς που η προηγούμενη κυβέρνηση είχε κάνει την εποχή της εκπροσώπησής μας στον ελαφρύ διαγωνισμό από την Άννα Βίσση, όταν από τα λεφτά των φορολογούμενων (και από τα δανεικά) πληρώθηκαν οκτώ επιστημονικοί συνεργάτες για την προώθηση της υποψηφιότητάς μας. Διότι, όπως είχε πει ο Σαλιαρέλης, οι επιστήμονες δεν πάνε μόνο στο γήπεδο. Έχουν ιδιαίτερη προτίμηση και στη Γιουροβίζιον.

* Ξέρει να κερδίζει τις εντυπώσεις. Αγαπά και του αρέσει να τον αγαπούν. Ξέρει να αφήνεται. Ξέρει να εμπιστεύεται. Έχει ηρωικό όνομα, είναι χνουδωτός και παιχνιδιάρης, έχει ζήσει πολλά κι έχει να ζήσει πολλά ακόμα. Ονομάζεται Ζορρό και είναι ζώο. Γάτος. Πρωταγωνιστεί σε ένα από τα ντοκιμαντέρ που παίζονται στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης – προβάλλεται απόψε το βράδυ στο Ολύμπιον. Είναι ο γάτος της σκηνοθέτριας, της Σελάνας Βροντή (ίσως την ξέρετε ως δημοσιογράφο) κι αν νομίζετε ότι ένα ευχάριστο ντοκιμαντέρ είναι μια ταινία χωρίς βαθύτερα κίνητρα, χωρίς δεύτερο και τρίτο επίπεδο, χωρίς μηνύματα και χωρίς συγκίνηση, είστε μακριά νυχτωμένοι. Ο «Ζορρό ο γάτος» έχει πολλά να πει στους ανθρώπους. Είτε σχετίζονται με γάτες είτε όχι.

Λία Παραλία