Έλσα Κορνέτη

Το νησί πάνω στο ψάρι

και άλλες ευφάνταστες ιστορίες

Εκδόσεις: Μελάνι

Σελ.: 146

Η Έλσα Κορνέτη μάς είναι γνωστή ως ποιήτρια. Έχει εκδώσει οκτώ ποιητικές συλλογές και ένα δοκίμιο με τίτλο «Ημερολόγια φιλοσοφικής ήττας», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κουκούτσι το 2013. Προσφάτως κυκλοφόρησε τη συλλογή διηγημάτων «Το νησί πάνω στο ψάρι και άλλες ευφάνταστες ιστορίες». Η Κορνέτη περνά στην πρόζα έχοντας κληρονομιά τον ποιητικό λόγο, πράγμα που γίνεται ευχάριστα αντιληπτό από την πρώτη επαφή του αναγνώστη με το κείμενο. Πρόκειται πράγματι για μια σειρά ευφάνταστων διηγημάτων που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Μελάνι σε ένα κομψό τομίδιο 150 σελίδων.

Το βιβλίο σε προδιαθέτει ευχάριστα ήδη από το εξώφυλλο, μια σύνθεση εμπνευσμένη από το πρώτο διήγημα, το οποίο έχει χαρίσει και τον τίτλο της συλλογής. Η ζωγραφιά, σαν ένα όνειρο βυθού, απεικονίζει ένα νησί πάνω σε ένα ψάρι. Τα υπόλοιπα που ακολουθούν ξεδιπλώνουν μαγικούς – μαγευτικούς κόσμους και καταστάσεις φαντασιακές που ανασυσταίνουν στα καθ’ ημάς τις καλύτερες στιγμές του λατινοαμερικάνικου μαγικού ρεαλισμού – δίχως καμιά ενοχλητική υποψία αντιγραφής ή κακόγουστης επιρροής.

Ο κόσμος της Κορνέτη είναι θαυμάσια παραμυθένιος και ταυτόχρονα τόσο ρεαλιστικά αληθινός, τόσο έντονος, που ζωντανεύει μέσα από τις λέξεις όχι μόνο τόπους, τοπία, βυθούς αλλά και αισθήματα, σκέψεις, ψυχισμούς, αγωνίες και εσωτερικότητες. Οι λέξεις – ένας θρίαμβος χρωμάτων – επικαλύπτουν βαθιές σκοτεινιές, το πανηγύρι της φαντασίας καταλήγει σε μια δυστοπία που αποφλοιώνει τον άνθρωπο ηθικά, τον αποξενώνει από τον κόσμο του, τον απομακρύνει από τον εαυτό του, τον τοποθετεί εκτός φύσης. Οι ιλιγγιώδεις τεχνολογικές εξελίξεις φτιάχνουν έναν νέο άνθρωπο, τον μεταλλάσσουν, τον απομακρύνουν από τις αξίες του; Πίσω από κάθε έντονη περιγραφή ζωής κρύβεται ένας απειλητικός εφιάλτης. Διαβάζοντας τη μία μετά την άλλη, οι ιστορίες μοιάζουν να ηθικολογούν, να τρομάζουν γι’ αυτό που έρχεται. Η αγωνία, ωστόσο, δεν είναι ηθική, είναι της μνήμης, είναι της γενικής αμνησίας. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε, ούτε να ξεχαστούμε μέσα στη δίνη της τεχνολογίας, δεν πρέπει να ψηλώσει ο νους μας με τα εντυπωσιακά άλματα των επιδόσεων του νέου θαυμαστού κόσμου.

Εξ άλλου, η τραγωδία, η αλλοτρίωση, οι αγωνίες, οι φόβοι και τα αδιέξοδα γεννήθηκαν μαζί με τον πρώτο άνθρωπο – είναι πολύ πιο παλιά από την τεχνολογία για να την φοβηθούν και πολύ αργά για να κάνουν πίσω, όπως και πολύ ανθεκτικότερα. Όσο ο άνθρωπος καταφέρνει να πονά, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα.

Κάποτε η τεχνολογία ενέπνεε φανταστικά ταξίδια, ανέμελες προβολές στο μέλλον. Σε πόσες περιπτώσεις άραγε η φαντασία μεταβλήθηκε σε πραγματικότητα; Μήπως ο άνθρωπος δεν κατέκτησε τους αιθέρες ή άλλους πλανήτες, μήπως δεν εξερεύνησε τους αβυσσαλέους βυθούς, μήπως δεν έκλεισε τον απέραντο κόσμο σε ένα δωμάτιο – στο δικό μας δωμάτιο; Πόση φαντασία ξόδεψε η πραγματικότητα τολμηρά, πόσο μαγικό ρεαλισμό ξόδεψε; Κι όμως, ο άνθρωπος εξακολουθεί να φοβάται και να τολμά. Εξακολουθεί να γράφει ωραίες ιστορίες, εξακολουθεί να διαβάζει παραμύθια. Εξ άλλου, τι θα άξιζε ο κόσμος μας δίχως δράματα;

Το μυστικό στις ιστορίες της Κορνέτη είναι η προσωπική αίσθηση της γλώσσας, καθώς γράφει σα να ζωγραφίζει, έτσι κάθε λέξη ζωντανεύει μια παράσταση ζωής κι όλες στη σειρά έναν κόσμο στην αρχή πολύχρωμο, χαρούμενο, ευτυχή, που στη συνέχεια σκοτεινιάζει, θλίβεται, φοβάται. Παρά τα φαινόμενα, η ζωή δεν αλλάζει. Μπορεί η τεχνολογία να αναπτύσσει ιλιγγιώδεις ταχύτητες, οι άνθρωποι, ωστόσο, μένουν πίσω, αργούν. Συνήθως ξεχνιούνται στις δικές τους σκοτούρες. Οι ανθρώπινες ψυχές έχουν άλλο χρόνο.

Ο νέος ψηφιακός κόσμος δεν αγγίζει πλέον τα όρια της πανανθρώπινης φαντασίας, τα έχει ξεπεράσει προ πολλού, η κοινωνία τρέχει πίσω από τις εξελίξεις, πίσω από τις νέες πραγματικότητες, πίσω από τις νέες φαντασιώσεις. Από μακριά οι άνθρωποι θαρρείς παρακολουθούν αμήχανοι το παρόν να εξανεμίζεται στο μέλλον. Ζουν προσπαθώντας να πιστέψουν σ’ έναν κόσμο που προηγείται και τους ξεπερνά. Το παραπάνω γίνεται εφιάλτης και η ζωή ένα μέγεθος που δεν μας χωρά. Η αγωνία της Κορνέτη είναι να μην υπογράψει ο άνθρωπος την ψηφιακή του καταδίκη, να κρατήσει όσο πιο πολύ παρελθόν γίνεται, να μην απομακρυνθεί εν τέλει από τον εαυτό του, να μην χαθεί, να μην γίνει ένα ολόγραμμα!