Εύα Μπουργάνη

 

Η βιομηχανία των ριάλιτι σημειώνει εντυπωσιακή άνοδο παγκοσμίως. Στη χώρα μας, η αρχή έγινε το 2001 με το Big Brother του ΑΝΤ1, για να ακολουθήσουν talent shows τραγουδιού, θεάτρου, χορού, ριάλιτι επιβίωσης, μόδας, μαγειρικής ακόμα και ριάλιτι… σχέσεων!

Άνθρωποι καθημερινοί με διαφορετικές προσωπικότητες δέχονται να ξεγυμνώσουν την προσωπικότητά τους -και όχι μόνο- στον τηλεοπτικό φακό, να εκθέσουν την ιδιωτικότητά τους στα μάτια εκατομμυρίων τηλεθεατών, επιλέγουν να γίνουν εύκολος “στόχος”, παραδομένοι στην κριτική, τον χλευασμό και πολλές φορές τον αυτοεξευτελισμό.

Απώτερος σκοπός τους η δημοσιότητα, η ανάγκη τους για προβολή και αναγνωρισιμότητα. Κίνητρό τους; Ένα σημαντικό χρηματικό έπαθλο, άλλες φορές μια υποσχόμενη “λαμπρή” καριέρα.

Άνθρωποι που δε συνειδητοποιούν ότι οι παραγωγές των προγραμμάτων αυτών θα βγάλουν κέρδος, ευτελίζοντας την προσωπικότητά τους. Χαρακτήρες που συχνά δεν καταφέρνουν να διαχειριστούν ψυχολογικά τη σκληρή μεταβολή από την εντυπωσιακά γρήγορη φήμη και επιτυχία, στην απόλυτη αφάνεια.

Τέτοια τηλεοπτικά προγράμματα ολοένα και πληθαίνουν στις μέρες μας. Οι επικριτές τους πολλοί, η τηλεθέαση, ωστόσο, πάντα υψηλή.

Αλήθεια, τι είναι αυτό που “εθίζει” εκατομμύρια ανθρώπους να παρακολουθούν τέτοιου είδους προγράμματα;

Η… κλειδαρότρυπα!

Η περιέργεια αποτελεί το πρώτο στοιχείο που ωθεί πολλούς να “τρυπώσουν” στη ζωή των άλλων. Σε ένα γενικότερο κλίμα αρνητισμού, ακόμα και ένα ριάλιτι θα μπορούσε να αποτελέσει -για κάποιους- μια μορφή διασκέδασης ή αλλιώς μια μικρή “απόδραση” από μια μουντή καθημερινότητα…

Αληθινοί χαρακτήρες

Τα άτομα που συμμετέχουν στα ριάλιτι είναι άνθρωποι απλοί, καθημερινοί με αληθινές και αυθόρμητες αντιδράσεις. Αυτό οδηγεί πολλούς να ταυτιστούν μαζί τους. Χαίρονται με τη νίκη τους, λυπούνται με την ήττα τους. Νιώθουν οικειότητα μαζί τους και συμμερίζονται τα συναισθήματά τους.

Ψηφοφορίες

Στην πλειοψηφία των ριάλιτι, δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής του κοινού μέσω της ψηφοφορίας. Αυτό κάνει τον τηλεθεατή να νιώθει ότι μπορεί να παρέμβει στην εξέλιξη και να επηρεάσει την έκβαση. Κάτι που συχνά οδηγεί, ωστόσο, στα όρια του φανατισμού.

Ριάλιτι για όλους

Τα ριάλιτι είναι προγράμματα χαμηλής ποιότητας που ο καθένας θα μπορούσε να παρακολουθήσει. Δεν απαιτούν κάποια εξειδικευμένη γνώση ούτε υψηλό μορφωτικό επίπεδο.

Ίντριγκες και τηλεθέαση

Κάθε παραγωγή τέτοιων προγραμμάτων εστιάζει στις ίντριγκες και τους τσακωμούς, επιδιώκοντας να “εξιτάρει” το ενδιαφέρον του τηλεοπτικού κοινού. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, δε διστάζει να εμπορευματοποιήσει τα συναισθήματα των συμμετεχόντων, θυσιάζοντας πολλές φορές την αξιοπρέπεια και την ανθρώπινη υπόσταση στον βωμό του κέρδους και της τηλεθέασης.

Με τρόπο μεθοδευμένο, λοιπόν, καθώς και “μελετημένη” επιλογή παικτών, οι παραγωγές των ριάλιτι κατορθώνουν να προσελκύσουν μια σημαντική μερίδα του τηλεοπτικού κοινού η οποία επιλέγει να παρακολουθεί τέτοιου είδους προγράμματα, μη συνειδητοποιώντας -ίσως- ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων “διασκεδάζει” με τη γελοιοποίηση των συνανθρώπων τους.

Από την άλλη, οι τηλεοπτικοί σταθμοί επενδύουν όλο και περισσότερο στην υπερπροβολή τέτοιων προγραμμάτων -αφού με μικρό κόστος αποκομίζουν τεράστια οικονομικά οφέλη. Εστιάζουν προκλητικά στο κέρδος, χάνοντας πολλές φορές το μέτρο και αναπαράγοντας σκηνές βίας, όπως επίσης σεξιστικό, ρατσιστικό, ακόμα και φασιστικό λόγο.

Παρά τις πολλαπλές καταγγελίες τηλεθεατών, ωστόσο, παρά τις συχνές παρεμβάσεις του ΕΣΡ, ακόμα και αντιδράσεις πολιτικών κομμάτων (πρόσφατα στο Big Brother), τα ριάλιτι συνεχίζουν να “πρωτοστατούν” σε κάθε τηλεοπτική σεζόν…

Γιατί, μάλλον, το οικονομικό κέρδος υπερτερεί της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ποιότητας στη… νέα εποχή!