Ήδη οι εκδόσεις, με αφορμή τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, κυριαρχούν στις ανοικτές πλέον προθήκες των βιβλιοπωλείων και μαζί με αυτές διάφορα βιβλία με αναστοχασμούς πάνω σε τωρινά ή και παλαιοτέρα ζητήματα που αποτυπώνουν τους συγχρόνους προβληματισμούς και προσεγγίσεις.

Ιστορία

Σαράντος Ι. Καργάκος

Η ελληνική ιστορική συνέχεια και η υπονόμευσή της

Τα σημεία των κακών μας καιρών

Εκδόσεις: Gutenberg

Σελ.: 344

Διακηρύσσεται πως δεν υπάρχει συνέχεια ανάμεσα στους αρχαίους και στους σύγχρονους Έλληνες, ούτε καν με αυτούς της Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινουπόλεως. Έτσι με ποικίλους επιστημονικοφανείς τρόπους αναβιώνει η θεωρία του Φαλλμεράυερ.

Ήταν ομολογουμένως δύσκολο να υπάρχει συνεχής και σταθερή παρουσία Ελλήνων υπό συνθήκες υποταγής και δουλείας. Όμως ο ελληνικός κόσμος είναι μία συνεχής και δυναμική παρουσία και συχνά υπερτερεί έναντι του «άγριου νικητή» (ferum victorem), όπως λέγει ο Οράτιος. Το ελληνικό στοιχείο κατόρθωσε να υπερνικήσει και τις ακραίες χριστιανικές αντιδράσεις και να δώσει στη χριστιανικότητα οικουμενική διαπερατότητα. Το να επιβάλεις από τα μέσα τον πνευματικό και γλωσσικό πολιτισμό σου σ’ αυτόν που επίσημα κυριαρχεί είναι η αψευδέστερη μαρτυρία της ελληνικής συνέχειας.

Επίσης διατείνονται ότι χάθηκε κάθε ίχνος ελληνικότητας μέσα στη θάλασσα των πληθυσμιακών στοιχείων που ως επιδρομείς κατέκλυσαν τον ελληνικό χώρο. Η παρουσία τέτοιων και άλλων λαών στον ελλαδικό χώρο είναι αναμφισβήτητη. Αυτό όμως που διέφυγε από τον Φαλλμεράυερ και τους τωρινούς συνεχιστές του είναι τούτο το πολύ σημαντικό: κανείς τέτοιος λαός δεν έγινε εξουσία. Απεναντίας, με την πάροδο του χρόνου ο ελληνικός κόσμος αφομοίωσε τα ξενικά στοιχεία.

Μαρίζα Ντεκάστρο

24 εικόνες για την Επανάσταση του 1821

Μακρυγιάννης και Ζωγράφος, ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης

Εκδόσεις: Καπόν

Σελ.: 110

Είκοσι τέσσερις πολύχρωμες εικόνες με εκατοντάδες πολεμιστές, άλογα, κανόνια, κάστρα και χωριά, κάμπους, βουνά, ποτάμια και θάλασσες γεμάτες καράβια, νησιά και λιμάνια.

Είναι εικόνες μαχών που αφηγούνται γεγονότα της Επανάστασης από το 1821 που ξεκίνησε μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας, το 1830.

Τα κάδρα, όπως ονόμαζε τους πίνακες ο στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης, φιλοτεχνήθηκαν από έναν λαϊκό ζωγράφο, αγωνιστή και συμπολεμιστή του, τον Δημήτριο Ζωγράφο, για να μην ξεχαστούν όσα συνέβησαν στον πόλεμο για την Ανεξαρτησία.

Διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, οι εικόνες συνεχίζουν να μας μιλούν και να μας αποκαλύπτουν μεγάλες και μικρές στιγμές του Αγώνα. Ας τις «διαβάσουμε» μαζί, κάνοντας ένα ταξίδι στον συναρπαστικό τους κόσμο!

Χριστίνα Κουλούρη

Φουστανέλες και χλαμύδες

Ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα 1821 – 1930

Εκδόσεις: Αλεξάνδρεια

Σελ.: 608

Ξεκινώντας από το 1821, γενέθλια πράξη του σύγχρονου ελληνικού κράτους, και φθάνοντας στο 1930, όταν γιορτάζεται η επέτειος των πρώτων εκατό χρόνων ανεξαρτησίας, το βιβλίο αυτό αναλύει τις πολιτισμικές πρακτικές μέσω των οποίων αναπαριστάνεται, σκηνοθετείται, επιτελείται και «καταναλώνεται» το παρελθόν στον δημόσιο χώρο. Πρόκειται για μια κοινωνική και πολιτισμική ιστορία της μνήμης κατά τον πρώτο κρίσιμο αιώνα του ελληνικού κράτους, όταν διαμορφώνεται ο Κανόνας της ιστορικής μνήμης που ορίζει και στηρίζει την εθνική ταυτότητα. Ο τρόπος που θυμόμαστε σήμερα την Ελληνική Επανάσταση, το πάνθεον των ηρωικών μορφών, η σχέση αρχαίας και νέας Ελλάδας και η θέση του Βυζαντίου συνδέονται με τόπους μνήμης, υλικούς και συμβολικούς, που οικοδομήθηκαν εκείνη την εποχή.

Κρίστοφερ Μ. Γουντχάουζ

Φιλέλληνες

Στον αγώνα για την Ελληνική Ανεξαρτησία

Μετάφραση: Γιώργος Λαμπράκος

Εκδόσεις: Μίνωας

Σελ.: 216

Στους «Φιλέλληνες», ο Κρίστοφερ Μ. Γουντχάουζ καταγράφει το φαινόμενο του φιλελληνισμού κατά τη δεύτερη και τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα. Προτού ο λόρδος Byron ανάψει τη φωτιά, μολονότι υπήρχε κάποιο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, δεν υπήρχε φιλελληνισμός. Σε αυτό το βιβλίο ο συγγραφέας αναδεικνύει τη γέννηση του φαινομένου, τα ποικίλα αίτια – η κλασική παιδεία, η Μεγάλη Περιήγηση, η αρχαία κληρονομιά, το στρατηγικό ενδιαφέρον για την ανατολική Μεσόγειο – και αναλύει το ευρύτερο χρονικό και γεωγραφικό πλαίσιο.

Για τους Έλληνες, ο λόρδος Byron ήταν ένας ποιητής, ένας ήρωας, και η συμβολή του στην απελευθέρωση της Ελλάδας ήταν κυριολεκτικά ασύγκριτη. Ο ρομαντικός ρεαλισμός του Byron ενέπνευσε τους ανθρώπους της δράσης και άρεσε στους πολιτικούς συμμάχους τους, ενώ ο τεχνητός ρομαντισμός του Shelley άρεσε στους εστέτ και στους ιδεαλιστές.

Ποιοι ήταν όμως οι υπόλοιποι που ήθελαν να συνεισφέρουν στον Αγώνα των Ελλήνων; Ριζοσπάστες, ρομαντικοί εθελοντές αλλά και τυχοδιώκτες, δικηγόροι και βουλευτές, ποιητές, αρχαιοδίφες, έμποροι και μεταρρυθμιστές· γνωστά αλλά και σκιώδη ονόματα παρελαύνουν σε αυτή την έκδοση. Άγνωστες πτυχές, παρασκηνιακά γεγονότα, λιγότερο γνωστά επεισόδια της Επανάστασης έρχονται στο προσκήνιο από έναν πραγματικό φιλέλληνα που αγάπησε την Ελλάδα όσο τίποτε άλλο.

Βάνα Μπουσέ

Η καθημερινή ζωή στην Ελλάδα του Όθωνα

Με εικονογραφικό ένθετο

Εκδόσεις: Εστία

Σελ.: 430

Το βιβλίο αυτό προσεγγίζει την οθωνική εποχή από μιαν άλλη, άγνωστη πλευρά της, καθώς στρέφει την προσοχή του αναγνώστη όχι στην πολιτική ή τη διπλωματική ιστορία αλλά στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Το κείμενο είναι χωρισμένο σε κεφάλαια και ο αναγνώστης μπορεί εύκολα να ξεχωρίσει εκείνα που τον ενδιαφέρουν περισσότερο. Καλλιέργειες και αγορά, ένδυση και καλλωπισμός, μουσική και εορταστικές εκδηλώσεις, καφενεία και ζαχαροπλαστική, εξοχές και χάνια, συγκοινωνία και τηλέγραφος, παιδεία και εκπαίδευση, παράδοση και απόπειρες τεχνολογικού εκσυγχρονισμού, επιδημίες και καραντίνα, παραδοσιακά φάρμακα, ιατρική επιστήμη και πολλά άλλα συνθέτουν ένα συναρπαστικό πανόραμα, προσφέροντας συγχρόνως πλήθος τεκμηριωμένων πληροφοριών για την εποχή.

Δοκίμια – Μελέτες

Σάκος Οικονομόπουλος

Ο πόλεμος της Τροίας δεν τέλειωσε

Εκδόσεις: Εστία

Σελ.: 100

Ύστερα από σαράντα χρόνια ανάπτυξης και ξέφρενου καταναλωτισμού, η χώρα μας χρεοκόπησε. Μαζί με την οικονομία διολίσθησαν και οι αξίες που μας είχαν κατατάξει μεταξύ των πιο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου: η αριστεία, η επιχειρηματικότητα, το προοδευτικό πνεύμα, η οικογενειακή αλληλεγγύη, η κοινωνική συνοχή.

Η σύγχρονη διεθνής οικονομική πραγματικότητα αφήνει λιγοστά περιθώρια αισιοδοξίας για το μέλλον μικρών πληθυσμιακά και αδύναμων οικονομικά και τεχνολογικά χωρών. Επιπλέον, η ιστορική ατυχία να συνορεύουμε με την αγνώστων προθέσεων και κοινωνικοπολιτιστικών φιλοδοξιών Τουρκία μάς επιβάλλει ως πρώτη εθνική προτεραιότητα την άμυνα της χώρας.

Για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις αυτές οφείλουμε να στοχαστούμε το μέλλον της χώρας σε βάθος πολλών δεκαετιών και ουχί μιας εκάστοτε τετραετίας. Οφείλουμε να θέσουμε προτεραιότητες και να επιλέξουμε στρατηγικές μακρόχρονης ανάκαμψης και ανάπτυξης στην οικονομία, την άμυνα και την τεχνολογία.

Στο μικρό αυτό δοκίμιο επιχειρείται μια αναζήτηση των αιτιών της κρίσης και κατατίθενται τρεις φιλόδοξες προτάσεις για την επαναφορά στην κοινωνία της αισιοδοξίας και της συνοχής, αναγκαίων συνθηκών για την ανάκαμψη της χώρας.

Στέλιος Ράμφος

Η Ελλάδα των Ονείρων

Σπουδή στο συλλογικό μας φαντασιακό

Εκδόσεις: Αρμός

Σελ.: 568

«Η Ελλάδα των ονείρων» μας προτείνει να διαβάσουμε τη συλλογική ψυχική μας ζωή με αναφορά τους συμβολισμούς και τις νοοτροπίες, όπως αναδύονται στα όνειρα και διαμορφώνονται από τα συναισθήματα. Ως παραστάσεις επιθυμίας και αγωνίας, τα όνειρα δανείζονται μορφές από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα για να τις δέσουν, μέσω της φαντασίας, σε δικές τους ιστορίες και συμπεριφορές. Γι’ αυτό, πολύ συχνά, ονειρευόμαστε την πραγματικότητα αντί να τη βιώνουμε χειροπιαστά. Δημιουργούνται έτσι οι προϋποθέσεις μιας υπερπαραγωγής ονείρων και ονειροπολήσεων, που οι μηχανισμοί της κοινωνικής αδράνειας (αλλά και των ολοκληρωτισμών) αξιοποιούν εντατικά προς όφελός τους. Ξετυλίγοντας όμως το συνδετικό νήμα των ονειρικών μορφών και της φαντασίας, μπορούμε να εξηγήσουμε τη μακροχρόνια επικράτηση της ακινησίας σε μια κοινωνία όπως η δική μας και ταυτοχρόνως να ιχνηλατήσουμε σημάδια τα οποία οδηγούν στο ξέφωτο της αλλαγής.

David Harvey

Χώροι του Νεοφιλελευθερισμού

Μια θεωρία άνισης γεωγραφικής ανάπτυξης

Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς

Εκδόσεις: ΕΑΠ

Σελ.: 264

Στα δοκίμια του παρόντος τόμου, ο μαρξιστής γεωγράφος David Harvey αναζητεί τις νέες ιστορικές συντεταγμένες που ορίζουν ανά περιοχή τις ανισότητες με βάση τις οποίες εξαπλώνεται παγκοσμίως ο σύγχρονος καπιταλισμός. Η θεωρία της άνισης γεωγραφικής ανάπτυξης πρέπει να μελετηθεί σε βάθος και η διερεύνησή της είναι επιτακτική, καθώς οι κοινωνικές ανισότητες έχουν διευρυνθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες και μπορούν να εντοπιστούν σε συγκεκριμένες ζώνες, κυρίως του λεγόμενου αναπτυσσόμενου κόσμου, που βίωσαν κρίσεις. Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά σε περιπτώσεις όπως το Μεξικό, η Ινδονησία, η Ρωσία και η Αργεντινή. Συγχρόνως, τα διαφορετικά κινήματα αντίστασης στον νεοφιλελευθερισμό επινοούν προτάσεις και στρατηγικές στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων.

Ο David Harvey καταδεικνύει ότι αυτή η αναζήτηση χρειάζεται να υποστηριχτεί από μια βαθύτερη θεωρητική κατανόηση της θέσης του χώρου και της άνισης γεωγραφικής ανάπτυξης που διαμορφώνει τον κόσμο γύρω μας.

Robert Bernasconi

Διαφωτισμός και ρατσισμός

Μετάφραση: Γιάννης Βογιατζής

Εκδόσεις: Ηριδανός

Σελ.: 80

Το βιβλίο αυτό ασχολείται με το ζήτημα του ρατσισμού στη φιλοσοφία. Αναφέρεται στον ρατσισμό που συχνά συναντάμε στα γραπτά ορισμένων από τις πιο επιφανείς φυσιογνωμίες της ιστορίας της δυτικής φιλοσοφίας, και συγκεκριμένα του Λοκ, του Καντ και του Χέγκελ. Οι τελευταίοι φαίνονται να διατυπώνουν ρατσιστικές απόψεις που στα δικά μας μάτια, αλλά προφανώς όχι στα δικά τους, μοιάζουν να αντιβαίνουν στις ίδιες τις ηθικές αρχές που διακηρύσσουν. Το βιβλίο, ωστόσο, δεν εστιάζει τόσο στον ρατσισμό τους, αλλά στους τρόπους με τους οποίους τον αντιμετωπίζουμε ή, συχνότερα, αποφεύγουμε να τον αντιμετωπίσουμε εμείς. Μήπως στη σύγχρονη φιλοσοφία υφίσταται ένας έμφυτος θεσμικός ρατσισμός, ο οποίος αναδύεται στη δική μας τάση να αγνοούμε ή να υποβαθμίζουμε τον δικό τους ρατσισμό, την ίδια ώρα που αποθεώνουμε τις αρχές τους;