Η ύπαρξη λίθων στη χοληδόχο κύστη ονομάζεται χολολιθίαση.  Συχνά την αποκαλούμε ως “πέτρες στη χολή”. Πού οφείλεται, όμως, η νόσος; Ποιοι παράγοντες την πυροδοτούν; Ποια τη συνήθη συμπτώματα και πώς αντιμετωπίζεται; Πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει για την υγεία;

Ο κ. Νίκος Βλάχος, Γενικός Χειρουργός, Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ απαντά στο topontiki.gr και τη δημοσιογράφο Εύα Μπουργάνη

Τι είναι χολή και ποια η λειτουργία της

Η χοληδόχος κύστη είναι ένας ασκός, σχήματος αχλαδιού που βρίσκεται κάτω από τον δεξί λοβό του ήπατος. Η κύρια λειτουργία της είναι να αποθηκεύει τη χολή που παράγεται από το ήπαρ. Όταν καταναλώνουμε λιπαρές τροφές, ο γαστρεντερικός σωλήνας ελευθερώνει τη χολοκυστοκινίνη που προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστεως. Έτσι, το πράσινο υγρό, η χολή, ελευθερώνεται από τη χοληδόχο κύστη και μέσω σωληνοειδών πόρων, όπως ο κυστικός και ο χοληδόχος πόρος φθάνει μέσα στο λεπτό έντερο. Εκεί, η χολή βοηθά στην πέψη των λιπαρών ουσιών.

Πότε λέμε ότι πάσχουμε από χολολιθίαση

Η παρουσία λίθων στη χοληδόχο κύστη ονομάζεται χολολιθίαση. Αυτοί σχηματίζονται κυρίως από χοληστερόλη και χολικά άλατα, τα οποία αρχικά καθιζάνουν κι έπειτα, δημιουργούν κρυστάλλους, την επονομαζόμενη λάσπη και αργότερα, τους χολόλιθους.

Πώς δημιουργούνται οι “πέτρες” στη χολή;

Οι αιτίες δημιουργίας χολολίθων δεν είναι απόλυτα γνωστές. Ωστόσο, κάποιοι από τους παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα δημιουργίας τους είναι οι εξής:

• Κληρονομικότητα
• Το φύλο (η χολολιθίαση παρατηρείται συχνότερα στις γυναίκες)
• Η χρήση αντισυλληπτικών ουσιών
• Η παχυσαρκία
• Η απότομη απώλεια βάρους είτε από ασιτία είτε από σκληρή δίαιτα
• Η παρατεταμένη παρεντερική διατροφή
• Ασθενείς μετά από γαστρικό bypass

Τι είναι η χολοκυστίτιδα; Τι την προκαλεί;

Η χολοκυστίτιδα είναι η φλεγμονή και η λοίμωξη της χοληδόχου κύστεως. Τις περισσότερες φορές οφείλεται στην παρουσία χολολίθων. Συγκεκριμένα, αυτή προκαλείται όταν κάποιος λίθος φράξει τον κυστικό πόρο, δηλαδή το σωληνάκι από το οποίο η χολή πηγαίνει στο έντερο. Τότε, η χοληδόχος κύστη δεν μπορεί να αδειάσει, με αποτέλεσμα πιθανή ανάπτυξη μικροβίων εντός αυτής και εν συνεχεία τη λοίμωξη μέχρι και το απόστημα. Αυτό ονομάζεται οξεία χολοκυστίτιδα.

Πότε η χολοκυστίτιδα οδηγεί σε παγκρεατίτιδα; Ποιοι οι κίνδυνοι;

Η παγκρεατίτιδα είναι η πιο βαριά επιπλοκή της χολολιθίασης. Με τη λήψη τροφών, η χοληδόχος κύστη συσπάται και οι πέτρες μετακινούνται. Εάν αυτές περάσουν μέσα από τον κυστικό πόρο προς το έντερο και φράξουν τον παγκρεατικό πόρο, τότε παρατηρούμε παγκρεατίτιδα. Πρόκειται για μια βαριά κατάσταση η οποία χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, όπως επίσης και νοσηλείας.

Ποια συμπτώματα θα νιώσει ένας ασθενής με χολολιθίαση;

Η ύπαρξη χολολίθων μπορεί να συνοδεύεται από συμπτώματα όπως:

• οξύ κοιλιακό άλγος
• έμετος
• δυσπεψία
• τυμπανισμός

Ωστόσο, πολλές φορές αυτή είναι ασυμπτωματική και οι χολόλιθοι ανακαλύπτονται τυχαία στο πλαίσιο ενός τσεκάπ, κυρίως με υπερηχογράφημα ή αξονική άνω κοιλίας.

Ποια είναι η θεραπεία;

Η θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της χολολιθίασης, κυρίως όταν παρουσιάζει συμπτώματα ή δημιουργεί επιπλοκές, όπως η χολοκυστίτιδα είναι η χειρουργική, η οποία συνίσταται στην αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως, δηλαδή την χολοκυστεκτομή.

Η χολοκυστεκτομή ενδείκνυται και σε έναν ασυμπτωματικό ασθενή με χολολιθίαση;

Στην ασυμπτωματική χολολιθίαση, τα παλαιότερα χρόνια, δε συνίστατο η εγχείριση επειδή το χειρουργείο ήταν ανοιχτή τομή και πολύ επώδυνο για τον ασθενή. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, με την είσοδο της λαπαροσκοπικής χειρουργικής ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπιση και στις ασυμπτωματικές περιπτώσεις έτσι ώστε να αποφευχθούν πιθανές μελλοντικές επιπλοκές.

Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή: Ποια τα πλεονεκτήματά της σε σχέση με μια ανοιχτή εγχείριση;

Παλαιότερα, η αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως απαιτούσε μια μεγάλη τομή στο δεξί υποχόνδριο και παραμονή στο νοσοκομείο για πολλές ημέρες. Τέσσερις έως έξι ημέρες περίπου. Ο πόνος μετά το χειρουργείο ήταν αρκετά μεγάλος και η ανάρρωση δυσκολότερη. Τη δεκαετία του 1990, όμως, τα πράγματα άλλαξαν και πλέον η επέμβαση αυτή γίνεται λαπαροσκοπικά ή και πιο πρόσφατα, ρομποτικά. Με την εμφάνιση της επαναστατικής μεθόδου της λαπαροσκόπησης τα δεδομένα της χολοκυστεκτομής άλλαξαν και η επέμβαση έγινε πολύ πιο απλή.

Κάποια από τα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής χειρουργικής είναι τα εξής:

• Ελάχιστο χειρουργικό τραύμα. (Συγκεκριμένα, μια τομή ενός εκατοστού και τρεις τομές μισού εκατοστού)
• Γρηγορότερη ανάρρωση του ασθενούς
• Ελάχιστη απώλεια αίματος
• Γρήγορη έξοδος από το νοσοκομείο
• Mικρότερo κόστος νοσηλείας
• Tαχεία επάνοδος στην εργασία
• Μεγέθυνση εικόνας και καλύτερος φωτισμός σε σχέση με την ανοιχτή
• Ελαχιστοποίηση μετεγχειρητικού πόνου
• Σχεδόν εξάλειψη των μετεγχειρητικών επιπλοκών που έχουν σχέση με το τραύμα στην ανοιχτή χειρουργική, όπως είναι η διαποίηση, η διάσπαση, η κήλη, ο χρόνιος πόνος κλπ.
• Λιγότερες αναπνευστικές και καρδιακές επιπλοκές
• Μείωση πιθανότητας μετεγχειρητικών συμφύσεων

Πότε μπορεί να επιστρέψει ο ασθενής στην εργασία του;

Στη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή οι επιπλοκές είναι εξαιρετικά σπάνιες και οι ασθενείς λαμβάνουν εξιτήριο από το νοσοκομείο την επόμενη ημέρα του χειρουργείου. Μετά από σχεδόν μία εβδομάδα μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους (ανάλογα πάντα με τη φύση του επαγγέλματος).

Τι πρέπει να προσέχει ο ασθενής μετά το χειρουργείο και για πόσο καιρό;

Μετά το χειρουργείο και για έναν μήνα περίπου, ο ασθενής θα πρέπει να προσέχει τη διατροφή του, αποφεύγοντας μεγάλα και λιπαρά γεύματα. Αυτό συμβαίνει έτσι ώστε ο οργανισμός να μπορέσει να συνηθίσει να λειτουργεί χωρίς τη χοληδόχο κύστη, καθώς η χολή εκκρίνεται, πλέον, κατευθείαν από το ήπαρ για να γίνει η πέψη στο λεπτό έντερο. Μετά την πάροδο του ενός μηνός, ο ασθενής εισάγει σταδιακά όλες τις τροφές στη διατροφή του, δίνοντας προσοχή στα μεγάλα και λιπαρά γεύματα, έτσι ώστε να αποφευχθεί πιθανή δυσπεψία.

Ποια είναι η ποιότητα ζωής ενός ασθενούς χωρίς χοληδόχο κύστη;

Η ποιότητα ζωής μετά τη χολοκυστεκτομή είναι φυσιολογική, καθώς ο ασθενής δεν έχει κάποιους περιορισμούς σε σχέση με κάποιον που έχει τη χοληδόχο κύστη.