– Και πως θες να τα πούμε Μαργαρίτα; 

– Στο φουαγιέ της Λυρικής θα σου έλεγα. Αλλά αυτό last year Θέα.

– Αυτή την στιγμή πάντως και το next year φαντάζει πολύ μακρινό, αντέτεινα. Συμφώνησε. 

Καταληξαμε να μιλήσουμε μέσω μιας πλατφόρμας επικοινωνίας. Έτσι, για να είναι πιο ζωντανή η συζήτηση μας. Άλλωστε σε live streaming παίζουν μέχρι και οι παραστάσεις της Λυρικής πλέον.

«Η πανδημία κάποια στιγμή θα τελειώσει, το ζήτημα είναι τι θα αφήσει πίσω της». Μιλούσαμε στο τηλέφωνο, όταν μοιράστηκε αυτή τη σκέψη της μαζί μου. Μεταξύ τηλεκπαίδευσης και κακής σύνδεσης στο ίντερνετ, μιλήσαμε για τον «χτυπημένο» χώρο του Πολιτισμού. Μέχρι και για μπουζούκια. Αυτά που τώρα βλέπουμε μόνο στην τηλεόραση.

Μετζοσοπράνο η ίδια. Λυρική τραγουδίστρια η Μαργαρίτα Συγγενιώτου που βρίσκεται σπίτι της, όπως πολύς κόσμος από τον κλάδο της. Οργανωτική γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος (ΠΟΘΑ) περίμενε την πλατφόρμα οικονομικής στήριξης να ανοίξει για το επίδομα Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου. 

-Ο κλάδος του πολιτισμού πρακτικά είναι κλειστός από τις 13 Μαρτίου. Άνοιξε πολύ λίγο και προσχηματικά το καλοκαίρι και την αρχή του φθινοπώρου αλλά με τέτοιον τρόπο που πρακτικά δεν μπορούσες να έχεις πολλές παραγωγές. Όταν έχεις 30% πληροτητα δεν «βγαίνει» κανένας ιδιώτης, δεν στηρίχθηκε πολύ, ώστε να μπορέσει να ανθήσει. Πρακτικά ο χώρος είναι κλειστός έναν χρόνο. 

-Και με την οικονομική στήριξη τι γίνεται;

-Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο να έχουν στηριχθεί οι καλλιτέχνες με τα 534 ευρώ τον Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και πριν λίγες μέρες άνοιξε η πλατφόρμα για τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο. Αυτή είναι η στήριξη, δεν είναι σπουδαία. Και μιλάμε για ανθρώπους που έχουν οικογένειες και δεν έχουν τη δυνατότητα να δουλέψουν. Αυτά έχουν γίνει μέχρι στιγμής. 

-Αρκεί αυτή η στήριξη;

– Σε αντίθεση με άλλους εργαζομένους, σε εμάς δεν δόθηκε όλο το πακέτο. Φοροαπαλλαγές, προστασία στις ΔΕΚΟ, να μην κόβεται το ρεύμα, το νερό. Ζητούμε να κοπεί το τέλος επιτηδευματία στα μπλοκάκια. Όλα αυτά. Δεν ισχύουν για εμάς. 

«Δούρρειος Ίππος» 

-Υπάρχει περίπτωση η κατάσταση στον χώρο του πολιτισμού να αποτελέσει υπόδειγμα για κάθε εργαζόμενο;

–Ο μεγάλος φόβος ο δικός μας είναι τι θα γίνει την επόμενη ημέρα. Πώς θα είναι η εικόνα του πολιτισμού την επόμενη ημέρα. Υπάρχει το θέμα με τις συλλογικές συμβάσεις στη Λυρική, με το ΥΠΟΙΚ να μην επικυρώνει τη Συλλογική Σύμβαση που έχει υπογραφεί το καλοκαίρι. Αυτό αποτελεί ένα υπόδειγμα για όλον τον εργαζόμενο κόσμο. Μη επικυρώνοντας τη σύμβαση, τη βάζεις αυτόματα σε μία «γκρίζα ζώνη». Ούτε μπορείς να επανέλθεις στις διαπραγματεύσεις – δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο – ούτε μπορείς να προχωρήσεις μπροστά. Πιστεύω, ο πολιτισμός, ακριβώς επειδή είναι πολύ αρρύθμιστος χώρος, θα αποτελέσει και το υπόδειγμα για τέτοιου είδους καταστάσεις και για τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Ότι δεν θα δεχθεί τις συλλογικές συμβάσεις η κυβέρνηση, το ξέρουμε. Και για αυτό ειναι δική μας ευθύνη να μην υποχωρήσουμε σε αυτό. 

Την επόμενη μέρα, φοβόμαστε, οτι, όπως και σε άλλους τομείς της οικονομίας – γιατι στον καπιταλισμό ο πολιτισμός είναι τομέας της οικονομίας – θα καταστραφεί ο μικρομεσαίος πολιτισμός, τα μικρά θέατρα, οι μικρές μουσικές σκηνές. Θα μείνουμε με μεγαθήρια, παραστάσεις με μεγάλες παραγωγές, ιδρύματα και κρατικούς φορείς. 

Οι κρατικοί φορείς χαλάνε τη σούπα. Έχουν συλλογικές συμβάσεις, ειναι το τελευταίο προπύργιο των δικαιωμάτων στον χώρο μας. Αν δεν μπορούν τα κρατικά θέατρα να υπογράφουν συλλογικές συμβάσεις, αυτό, θα μετακυληθεί και στον ιδιωτικό τομέα. Κάτι που τελικά θα ανοίξει την πόρτα στο outsourcing. 

-Ποιες ήταν οι αντιδράσεις από τον χώρο;

-Όλον αυτόν τον καιρό το πολύ καλό είναι οτι υπάρχει μία ενότητα στους εργαζόμενους. Δώσαμε μεγάλες μάχες και με την ομοσπονδία, με τα πρωτοβάθμια σωματεία, υπήρχε μεγάλη κινητοποίηση. Μία ριζοσπαστικοποίηση, θα έλεγα, του χώρου, ο οποίος έχει πάντα ένα πρόβλημα να οργανωθεί και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Ακριβώς γιατί  πάντα υπάρχει έντονο το ηθικό στοιχείο. Το στοιχείο του θέλω να βγω προς τα έξω, να εκφράσω τη δημιουργικότητά μου, την τεχνη μου και έτσι φτάνουμε στο να παίζουμε ακόμα και τζάμπα. 

Υπάρχει και ένα δεύτερο σημείο. Είναι ένας τομέας εποχικός. Όχι όμως σεζόν όπως είναι οι άλλοι, εποχικός ανά εβδομάδα. Κανένας δεν ξέρει πότε θα ξαναπαίξει. Είναι ένα εντελώς αρύθμιστο πεδίο, το οποίο έχει μια ανεργία της τάξης του 80%. Προφανώς αυτό το εκμεταλλεύονται όλοι οι εργοδότες με αποτέλεσμα συμπίεση των αμοιβών, συμπίεση των δικαιωμάτων και φυσικά δεν έχουν και τον τσαμπουκά οι εργαζόμενοι να διεκδικήσουν κάτι παραπάνω γιατί γνωρίζουν πολύ καλά πως με 80% ανεργία, θα πάει ο επόμενος να παίξει, να τραγουδήσει.

Οι τεχνικοί ήταν πάντα πιο οργανωμένοι γιατί ακριβώς δεν έχουν και αυτό το στοιχείο του ναρκισσισμού, οτι θέλω να ανέβω πάνω στη σκηνή. Αντιμετωπίζουν το επάγγελμα ως επάγγελμα. Αυτό που έχει αλλάξει στους καλλιτέχνες είναι οτι κατάλαβαν, πιστεύω, πλέον, ότι και αυτοί πρέπει να αντιμετωπίζουν το επάγγελμα ως επάγγελμα. Όχι μόνο σαν κάτι που θα βγάλουν τη δημιουργικότητά τους. 

Γιατί δεν ανοίγει ο πολιτισμός

Οι άνθρωποι του χώρου ζητούν από τον ΕΟΔΥ τα επιδημιολογικά στοιχεία και ψάχνουν απαντήσεις γιατί ακόμα οι χώροι πολιτισμού είναι κλειστοί. Τη στιγμή που φτάσαμε να ακούσουμε οτι μπορεί να ανοίξουν μέχρι και τα χιονοδρομικά κέντρα, είναι λογικό να αναρωτηθεί κανείς για ποιον λόγο δεν έχει υπάρξει ακόμα έστω και σαν ιδέα να ανοίξει ο χώρος του πολιτισμού. Χώρος στον οποίο θα μπορούσε να πει κανείς οτι είναι εφικτό να τηρηθούν τα υγειονομικά πρωτόκολλα (μάσκες, αποστάσεις κλπ) ειδικά όταν μιλούμε για κονσέρτα, θεατρικές παραστάσεις, χώροι που ο κόσμος είναι καθιστός. 

Ο υπολογιστής, η τηλεργασία, το live streaming έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Από το να μου λείψει τελείως το θέατρο, θα καθήσω να δω έστω και μια μαγνητοσκοπημένη παράσταση. Αλλά κατά βάση μας έχει λείψει η κοινωνική του διάσταση. Η παρέα η οποία θα επιλέξουμε για να παρακολουθήσουμε ένα θέαμα. Το να σχολιάσω το έργο μετά με τους φίλους μου.

-Πόσο μπορεί να αλλάξει η κατάσταση με τους κλειστούς χώρους πολιτισμού, τον τρόπο που είχαμε συνηθίσει να ψυχαγωγούμαστε; 

-Εδώ έρχεται το βιοπολιτικό κομμάτι της πανδημίας. Βλέπουμε οτι ανεξάρτητα από ο,τι λέει η επιτροπή των λοιμωξιολόγων, οι αποφάσεις ειναι πολιτικές. Και αυτό το έχουμε εμπεδώσει. Το πλέγμα των αποφάσεων της κυβέρνησης, δημιουργεί ενα νέο υπόδειγμα ανθρώπου για μετά την πανδημία. Είναι ένας άνθρωπος που μπορεί να πηγαίνει στη δουλειά του, τα παιδιά του μπορούν να πηγαίνουν  στην Πρωτοβάθμια αλλά όχι στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μπορεί να πηγαίνει στη δουλεια του με φυσική παρουσία, αλλά σε θέσεις εργασίας όπως εργοστάσια, σουπερμάρκετ, ντελίβερι… Δημιουργείται ένα νέο προλεταριάτο. 

Αυτό το νέο προλεταριάτο μπορεί να δουλεύει με φυσική παρουσία, μπορεί να εκπαιδευει τα παιδιά του στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση αλλά δεν μπορεί να έχει κοινωνική ζωή. Δεν μπορεί να συμμετέχει δια ζώσης σε θεάματα, στον πολιτισμό. Τον καταναλώνει μόνο μέσα από μία τηλεόραση, στον καναπέ, αφαιρώντας το κοινωνικό κομμάτι, αφαιρώντας το κομμάτι που ζυμώνεται ο πολιτισμός μέσα στην κοινωνία. Λαμβάνει τον πολιτισμό μόνος, χωρίς να έχει τη δυνατότητα μετά να επεξεργαστεί τα μηνύματά του. 

Δημιουργείται επομένως η εικόνα του ανθρώπου που βλέπει τους ανθρώπους να διασκεδάζουν. Είναι ένας άνθρωπος σε κατάσταση εξαίρεσης.