Η εξαιρετική σπουδή με την οποία το ΕΚΚΕ βρίσκεται μό­νιμα στη λίστα των υπό συγ­χώνευση/κατάργηση φορέων, ενά­ντια ακόμη και στη λογική των πολιτικών επιδιώξεων και επιχειρημάτων, διεγείρει το ερευνητικό ενδιαφέρον αυτής της ίδιας επίμονης σπουδής.

Η εξαιρετική σπουδή με την οποία το ΕΚΚΕ βρίσκεται μό­νιμα στη λίστα των υπό συγ­χώνευση/κατάργηση φορέων, ενά­ντια ακόμη και στη λογική των πολιτικών επιδιώξεων και επιχειρημάτων, διεγείρει το ερευνητικό ενδιαφέρον αυτής της ίδιας επίμονης σπουδής. Εστιάζουμε στην περίπτωση του ΕΚΚΕ (case study) και μάλιστα υπό το πρί­σμα όλων των αμφίσημων συνδηλώ­σεων που έχει η λέξη «σπουδή» στην ελληνική γλώσσα: Σημαίνει βιασύνη, σημαίνει προσχεδίασμα, μία άσκηση ή έρευνα επάνω σε ένα θέμα και, τέ­λος, συστηματική μελέτη ενός θέμα­τος.
Η νέα κυβέρνηση αμέσως μετά την ορκωμοσία της δημοσιοποίησε τον κατάλογο των υπό συγχώνευση/ κατάργηση φορέων, στον οποίο συμπεριέλαβε και το Εθνικό Κέντρο Κοι­νωνικών Ερευνών, το οποίο πριν από ελάχιστους μήνες είχε ήδη συρρικνω­θεί στο πλαίσιο του θεσμοθετημένου πλέον Ενιαίου Χώρου Εκπαίδευσης και Έρευνας και ανέμενε την αναγγελθείσα αναδιάρθρωση του ερευνη­τικού ιστού. Και όμως πριν καν υπάρ­ξουν στοιχεία για αξιολόγηση και αρ­μόδιες επιτροπές για την αξιολόγηση των δομών των οργανικών μονάδων των υπουργείων, ο μοναδικός δημό­σιος ερευνητικός φορέας κοινωνι­κής έρευνας, αποψιλωμένος όσο δεν πάει άλλο, αποκόπτεται άκαιρα και αναιτιολόγητα από τους αντίστοιχους λοιπούς ερευνητικούς φορείς δημο­σίου δικαίου και με αξιοπρόσεκτη βιασύνη προστίθεται στους 21 πιλο­τικούς φορείς- προσχεδίασμα (τίνος πράγματος;).
Δεν μας απομένει λοιπόν παρά η τελευταία σημασία της λέξεως «σπουδή», δηλαδή να εξετάσουμε συστηματικά και μεθοδικά τα επιχει­ρήματα: Εξοικονόμηση πόρων, οικο­νομικός εξορθολογισμός, αναπτυξι­ακή προοπτική, αναδιάρθρωση ερευ­νητικού ιστού.
Δεν προκύπτει οικονομικό όφελος και δεν υπάρχει κάποιος εμφανής οικονομικός «εξορθολογισμός». Αντί­θετα, πλήττεται το κύρος μιας επωνυ­μίας που είναι διεθνώς αναγνωρίσιμη και πόλος έλξης διεθνών επιστημονικών συνεργασιών και ερευνητικών κονδυλίων. Επίσης επιδεικνύεται προκλητική αδιαφορία στην ιστορι­κότητα ενός κέντρου που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1959 μέχρι και σή­μερα¹. Η εξοικονόμηση πόρων που επετεύχθη με τη συγχώνευση των Ιν­στιτούτων του ΕΚΚΕ ήταν μηδαμινή, καθώς περιορίστηκε στην κατάργηση δύο διευθυντικών θέσεων (οι οποίοι διευθυντές σημειωτέον προέρχονται κατά κανόνα από τον πανεπιστημιακό χώρο και συνεπώς η οικονομική επι­βάρυνση αφορούσε σε ένα επίδομα θέσης της τάξεως των 590 ευρώ πε­ρίπου μηνιαίως). Με την αποψίλωση του Κέντρου η μόνη σχεδόν αλλαγή που επήλθε ήταν η αφύπνιση εκεί­νων που πιστεύανε σε ένα fair deal. Ότι, δηλαδή, οι θετικές διεθνείς αξιο­λογήσεις, η διεθνής εμπειρία για την άμεση συσχέτιση ανάπτυξης και θε­σμοθετημένης δημόσιας κοινωνικής έρευνας (βλ. πρόσφατη έκθεση της RAND), οι απορροφήσεις ευρωπαϊκών κονδυλίων, η ενεργή συμμετοχή της ερευνητικής κοινότητας του ΕΚΚΕ στις δημόσιες διαβουλεύσεις, με άλ­λα λόγια η σύμπλευση και πλήρωση των προϋποθέσεων των καιρών, θα διασώσουν την εμπειρικά τεκμηριω­μένη κοινωνική έρευνα. Εύλογα με­τά την αφύπνιση κυριαρχεί πλέον η απορία. Δεν μπορούμε να εντοπίσου­με καμία αναπτυξιακή προοπτική και κανένα οικονομικό όφελος στη συγ­χώνευση του αποψιλωμένου πλέ­ον Κέντρου. Πιστεύουμε δε ότι στην εποχή που διανύουμε τα επιστημονι­κά αντικείμενατου ΕΚΚΕ είναι εθνι­κής και στρατηγικής σημασίας για τη λειτουργία του Κράτους, της κοινωνί­ας και των θεσμών της. Η συνταγμα­τική υποχρέωση του ΕΚΚΕ να ενισχύ­ει την πολιτική, διοικητική και κοινω­νική αυτογνωσία δεν μπορεί παρά να μεγεθύνει την απορία μας και να υπογραμμίζει το αίολο του πολιτικού «σχεδιασμού». Η ανακοινωθείσα πρόθεση συγχώνευσης του ΕΚΚΕ (ΝΠΔΔ) με το ΕΙΕ (ΝΠΙΔ) αντίκειται τόσο στο πνεύ­μα όσο και στο γράμμα του Συντάγματος, το οποίο ρητά επιτάσσει ότι η παιδεία καθώς και η ανεξάρτητη ανάπτυξη της έρευνας αποτελούν υποχρέωση του Κράτους (Άρθρο 16). Βάσει της ρητής αυτής συνταγ­ματικής επιταγής οριοθετείται ο δη­μόσιος χώρος έρευνας και υλοποιεί­ται με την ίδρυση και λειτουργία των Ερευνητικών Κέντρων ΝΠΔΔ, ανα­γνωρίζοντας έτσι την αναγκαιότητα δημόσιας προστασίας της επιστημο­νικής κοινωνικής έρευνας.
Η παραγωγή πρωτογενούς επιστη­μονικής γνώσης αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας και ουδεμία σχέση επι­τρέπεται να έχει με ιδιώτες και επεν­δυτές. Η «απεικόνιση» της κοινωνίας, οι πληροφορίες και οι μετρήσεις γεν­νούν και στηρίζουν πολιτικές και για αυτό πρέπει να ακολουθούνται επι­στημονικοί κανόνες που προστατεύ­ονται από την ακαδημαϊκή ευθύνη. Η ευκολία με την οποία παρακάμπτεται το Σύνταγμα και οι ευφάνταστοι τρό­ποι που προτείνονται για την απαξί-ωσή του δεν θεραπεύουν το πλήγμα που δέχεται ο νομικός πολιτισμός και κατά συνέπεια η κοινωνία μας.
Η εμμονική ένταξη του ΕΚΚΕ στους υπό κατάργηση – συγχώνευση φορείς αναδεικνύει διάφορες προσχηματι­κές διαδικασίες και διαψεύδει τα επιχειρήματα που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί. Αναδεικνύει προχειρό­τητα και ευτελισμό προηγούμενων πολιτικών αποφάσεων (πολύ συχνά των ίδιων πολιτικών δυνάμεων), κα­θώς και βάναυση παραβίαση της κοι­νής λογικής με «εργαλείο» παραβία­σης ακριβώς την επίκλησή της. Ίσως τελικά αυτή η παραβίαση είναι ακόμα βαρύτερης σημασίας και από τη συ­νταγματική, μιας και για να πηγάζουν οι εξουσίες από τον λαό, θα πρέπει ο λαός να το γνωρίζει. 
 
1. Το ΕΚΚΕ, ως το μοναδικό Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, το οποίο λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1959 (ακόμα και κατά την περίοδο της δικτατορίας), αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα στις κοινωνικές επιστήμες: Διαθέτει ερευνητικό προσωπικό υψη­λών προσόντων. Απορροφά μεγάλο αριθμό ευρωπαϊκών κονδυ­λίων. Το Κέντρο αξιολογείται συστηματικά από το 1995 και επαι­νείται για το παραγόμενο έργο του. Εκδίδει ένα από τα πιο παλιά και έγκυρα περιοδικά της χώρας στις κοινωνικές επιστήμες, την «Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών». Διαθέτει μια από τις μεγα­λύτερες βιβλιοθήκες στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστή­μες και ένα πλουσιότατο αρχείο δεδομένων εμπειρικών ερευ­νών. Συμμετέχει σε σταθερή βάση σε πολλά διεθνή επιστημονι­κά δίκτυα, εκ των οποίων ορισμένα βρίσκονται στην πρωτοπορία
της κοινωνικής έρευνας στην Ευρώπη (Council of Euro pean Social Science Data Archives-CESSDA, European Social Survey-ESS). Στη διάρκεια αυτών των πενήντα ετών έχει «κτίσει» ένα όνομα δηλω­τικό της επιστημονικής αξιοπιστίας, της συνέχειας και της καλής συνεργασίας.
2. Mία απλή παράθεση τίτλων των θεματικών αξόνων είναι αρκε­τή: Φτώχεια, Ανεργία, Απασχόληση, Μετανάστευση, Εγκληματικό­τητα, Πολιτική Συμμετοχή, Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας & Κοινω­νικής Δικτύωσης, Δημόσια Διοίκηση, Κοινωνική Πολιτική, Χωρικές ανισότητες και διαχωρισμοί, Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί, Οικο­γένεια, Διακρίσεις ως προς το φύλο, Εκπαίδευση, Δημογραφικές εξελίξεις, είναι ορισμένα από τα ζητήματα που η κοινωνική έρευνα θεραπεύει, αναδεικνύει, αναλύει και τεκμηριώνει.

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.