Εδώ και μέρες το όνομα «GameStop» αποτελεί έναν από τους θρύλους του σύγχρονου καπιταλισμού, καθώς πίσω από το όνομα αυτό κρύβονται μια ιστορία με χαμένα δισεκατομμύρια, ένας πανικός στις «αγορές» και το πώς ένα από τα πιο γνωστά κερδοσκοπικά «κόλπα» των «επενδυτών» γύρισε εναντίον τους.
Μάλιστα, το πράγμα έχει ξεφύγει από την αρχική του διάσταση και πλέον ανοίγει συζητήσεις για τον τρόπο λειτουργίας συγκεκριμένων επενδυτικών εφαρμογών, αλλά – και ίσως αυτό είναι το μεγαλύτερο ζήτημα – και για το πώς το σύστημα (που παρουσιάζεται ως «ουδέτερο») δεν παίζει με βάση τους κανόνες του.
Ακόμα το θέμα δεν έχει λήξει. Αντιθέτως, πολύς κόσμος συζητά για το αν θα πρέπει να υπάρξει νομική κίνηση εις βάρος μιας επενδυτικής πλατφόρμας, ενώ και η πανίσχυρη Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) βρίσκεται σε θέση άμυνας δεχόμενη πυρά ένθεν κακείθεν. Όμως, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Το μεγάλο σορτάρισμα
Η αρχή βρίσκεται στην GameStop, μια εταιρεία που πουλάει σε κανονικά καταστήματα κονσόλες, παιχνίδια, αξεσουάρ και άλλα ηλεκτρονικά είδη. Το μοντέλο της θεωρείται ξεπερασμένο, η πανδημία του κορωνοϊού τη χτύπησε σοβαρά και η μετοχή της ακολουθούσε καθοδική πορεία.
Και επειδή στις «αγορές» η κακοτυχία του ενός μπορεί να επιτρέψει στον άλλο να βγάλει χρήματα, διάφορα χρηματιστηριακά funds είχαν αρχίσει να «σορτάρουν» τη μετοχή της εταιρείας συμπιέζοντας ακόμα περισσότερο την αξία της. Στη γλώσσα του χρηματιστηρίου το σορτάρισμα είναι μια κερδοσκοπική μέθοδος: ένας επενδυτής στοιχηματίζει εναντίον μιας μετοχής, δηλαδή στοιχηματίζει ότι η τιμή της θα πέσει μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, προκειμένου αυτός να βγάλει χρήματα από την πτώση της.
Χοντρικά ο μηχανισμός του σορταρίσματος έχει ως εξής: Ένας επενδυτής δανείζεται από τον χρηματιστή του μετοχές της εταιρείας που θέλει να σορτάρει και τις πουλάει στην τρέχουσα τιμή τους. Αν η τιμή πέσει, τις αγοράζει ξανά και τις επιστρέφει και η διαφορά μεταξύ των τιμών αγοράς και πώλησης είναι το κέρδος του.

Όταν ο Σόρος τσάκισε τη λίρα
Το πιο γνωστό σορτάρισμα είναι αυτό του Τζορτζ Σόρος εναντίον της βρετανικής λίρας το 1992, όταν ο επενδυτής στοιχημάτισε ότι η ισοτιμία του νομίσματος θα πέσει κάτω από το χαμηλότερο όριο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ισοτιμιών οδηγώντας σε «κραχ» την τιμή της, καθώς υπήρξαν μαζικές πωλήσεις, και στην αποχώρηση της Βρετανίας από τον Μηχανισμό.
Κάτι αντίστοιχο είχε αρχίσει να συμβαίνει τους τελευταίους μήνες και με τη μετοχή της GameStop, εναντίον της οποίας σορτάριζαν διάφορα funds, μεταξύ των οποίων και το Melvin Capital, το οποίο είχε ρίξει πολλά χρήματα στο σορτάρισμα αυτό.
Και κάπου εδώ μπαίνουν στην ιστορία μας το μέσο κοινωνικής δικτύωσης Reddit και το φόρουμ WallStreetBets, που βρίσκεται σε κάποια από τα κλωνάρια του, στο οποίο συμμετέχουν κυρίως μικροεπενδυτές και το οποίο παρακολουθεί και εκτιμά και ο Ίλον Μασκ. Τα μέλη του φόρουμ, λοιπόν, αποφάσισαν μαζικά να «βραχυκυκλώσουν» το σορτάρισμα της GameStop, και μάλιστα με τις «ευλογίες» του Μασκ. Πώς το έκαναν αυτό; Μα, φυσικά, αγοράζοντας μαζικά μετοχές της εταιρείας και αυξάνοντας ραγδαία την τιμή της.

Μαζικές αγορές της μετοχής
Θυμηθείτε, για να πετύχει το σορτάρισμα, η τιμή μιας μετοχής πρέπει να πέσει. Αν η τιμή ανέβει, τότε οι επενδυτές αυτοί χάνουν χρήματα. Μάλιστα, όταν γίνεται σορτάρισμα, οι απώλειες μπορούν να είναι τεράστιες, σε αντίθεση με την περίπτωση που κάποιος κάνει μακροχρόνια επένδυση σε μια μετοχή.
Επίσης, πρέπει να θυμόμαστε ότι όποιος κάνει σορτάρισμα έχει «δανειστεί» τη μετοχή που θέλει να σορτάρει, πράγμα που σημαίνει ότι εντός ευλόγου διαστήματος πρέπει να την επιστρέψει στον χρηματιστή. Αν η τιμή πέσει, έχει κέρδος, αν όμως ανέβει, θα την αγοράσει στη νέα τιμή και θα χάσει.
Το ίδιο συνέβη και με τη μετοχή της GameStop, η τιμή της οποίας κυριολεκτικά απογειώθηκε προκαλώντας τεράστιες απώλειες στα funds που την είχαν σορτάρει (λέγεται ότι κάποια έχασαν το 30% των ποσών που είχαν επενδύσει σε short positions στη μετοχή, ήτοι κάποια δισεκατομμύρια δολάρια). Την ίδια στιγμή οι μικροεπενδυτές στο Reddit βρέθηκαν να καταγράφουν τεράστια κέρδη από τη στήριξη της μετοχής της GameStop, όπως και της εταιρείας AMC Entertainment, μιας εταιρείας που έχει κινηματογραφικές αίθουσες, η οποία επίσης δεχόταν άγριο σορτάρισμα.

Χάος
Να σημειωθεί και ο μεγάλος παραλογισμός της αγοράς: η μετοχή της GameStop έχει κυριολεκτικά εκτοξευθεί στην στρατόσφαιρα, ωστόσο όλοι οι επενδυτές γνωρίζουν καλά ότι η πραγματική εικόνα της εταιρείας είναι όπως και πριν, δηλαδή ένα μοντέλο κάθε άλλο παρά βιώσιμο. Το πράγμα άρχισε να γίνεται εντελώς σουρεαλιστικό, όταν τεράστια funds, που θεωρούνται μεγάλοι «παίκτες» στη Wall Street, άρχισαν να ουρλιάζουν ότι υπάρχει μανιπουλάρισμα της αγοράς και να ζητούν να απαγορευθεί το σορτάρισμα μετοχών.
Και το σίριαλ δεν τελειώνει εδώ. Μέσα στον πανικό η RobinHood, μια πλατφόρμα αγοραπωλησίας μετοχών πολύ αγαπητή στους μικροεπενδυτές, μπλόκαρε τη μετοχή της GameStop με το αιτιολογικό ότι το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης απαίτησε δεκαπλασιασμό του ποσού που η εταιρεία θα πρέπει να έχει κατατεθειμένο για να γίνει εκκαθάριση των μετοχών.
Οι μικροεπενδυτές ξεσηκώθηκαν και άρχισαν να απαιτούν από την εταιρεία να ανοίξει ξανά τις αγοραπωλησίες των μετοχών της GameStop εδώ και τώρα, απειλώντας με προσφυγή στη Δικαιοσύνη, αλλά και στην SEC, ενώ τελικά η RobinHood ξανάνοιξε τις συναλλαγές της GameStop και η μετοχή ξαναπήρε την ανηφόρα.

Τελικά τι έγινε;
Καθώς η ιστορία της GameStop αρχίζει να λαμβάνει χαρακτηριστικά μύθου για τον κόσμο των traders, πολλοί αναλυτές προσπαθούν να καταλάβουν τι ακριβώς συνέβη και πώς οι μικροεπενδυτές κατάφεραν να προκαλέσουν τεράστιες ζημιές σε πανίσχυρους παίκτες της αγοράς με πολλά δισεκατομμύρια στα χέρια τους.
● Το πρώτο και βασικό είναι ότι οι «μικροί» του φόρουμ WallStreetBets βραχυκύκλωσαν τη λειτουργία του σορταρίσματος: το στοίχημα ότι η μετοχή θα πέσει δεν έπιασε, οι επενδυτές δεν αποχώρησαν από τη μετοχή της GameStop, αντιθέτως η τιμή ανέβηκε και τα funds βρέθηκαν παγιδευμένα στο ίδιο το κόλπο τους.
● Σε δεύτερο επίπεδο, ωστόσο, η υπόθεση της GameStop έχει πολλές και ποικίλες «ουρές» καθώς, σύμφωνα με αναλυτές, δείχνει τα πολλά εγγενή προβλήματα της αγοράς: από το σορτάρισμα, το οποίο είναι μια πρακτική υψηλού ρίσκου, μέχρι τη νοοτροπία της αγέλης που συχνά επικρατεί στις αγορές, ανεξάρτητα από την πραγματική αξία μιας εταιρείας και της μετοχής της.
Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν, μάλιστα, ότι η υπόθεση «GameStop» αποτελεί και ένα είδος «εκδίκησης» των μικροεπενδυτών για τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, όταν οι «μεγάλοι» της αγοράς κερδοσκόπησαν εις βάρος των «μικρών», δίνοντας και ιδεολογικά χαρακτηριστικά στην όλη ιστορία.

Η πολιτική διάσταση
Σημειώνεται ότι η υπόθεση απέκτησε και πολιτικά χαρακτηριστικά όταν η Δημοκρατική βουλευτής των ΗΠΑ Αλεξάντρια Οκέιζιο Κορτέζ ανακοίνωσε ότι δεν θα διστάσει να φέρει στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων την απόφαση της RobinHood να μπλοκάρει τις συναλλαγές της GameStop, καταγγέλλοντας ότι τα hedge funds συνεχίζουν να κερδοσκοπούν.
Στο πλευρό της στάθηκε – απρόσμενος σύμμαχος – ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής του Τέξας Τεντ Κρουζ, ενώ και η Δημοκρατική γερουσιαστής Ελίζαμπεθ Ουόρεν κάλεσε την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να λάβει μέτρα ώστε η αγορά να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα και όχι «τα υπερμοχλευμένα στοιχήματα πλούσιων traders ή αυτούς που θέλουν να προκαλέσουν ζημιά στους traders αυτούς». Η SEC περιορίστηκε σε μια χλιαρή δήλωση, ότι παρακολουθεί την «αναστάτωση» στην αγορά και ότι θα ελέγξει άδικους περιορισμούς στις αγοραπωλησίες.
Οικονομικοί αναλυτές, πάντως, σημειώνουν ότι αργά ή γρήγορα οι «μεγάλοι» θα ανακάμψουν και θα συνεχίσουν να σορτάρουν τη μετοχή της GameStop, επισημαίνοντας ότι οι μικροεπενδυτές έχουν «long» θέσεις στη μετοχή, δηλαδή ότι οι επιδιώξεις τους για περαιτέρω αύξηση της τιμής της είναι πιο μακροχρόνιες από τις «short» θέσεις των funds.
Στο πλαίσιο αυτό, καλούν τους μικροεπενδυτές να απολαύσουν τη νίκη τους και να αποχωρήσουν από το παιχνίδι παίρνοντας τα κέρδη τους από την άνοδο της τιμής των μετοχών που οι ίδιοι κατάφεραν με τις μαζικές αγορές τους. Υπογραμμίζουν δε πως, παρότι τα funds που σορτάρισαν τη μετοχή έχασαν περίπου 20 δισ. δολάρια τον περασμένο μήνα, έχουν περισσότερα χρήματα να ρίξουν στη μάχη προκειμένου να πετύχουν τον σκοπό τους.
Επίσης ένα ζήτημα που προκύπτει από την όλη ιστορία αφορά το λεγόμενο day trading, δηλαδή τις πολλές αγοραπωλησίες μιας μετοχής μέσα στη μέρα, με στόχο, μέσα από τη διακύμανση της τιμής, να επιτυγχάνονται κέρδη. Οι μικροεπενδυτές της GameStop επιδόθηκαν σε μεγάλο όγκο «day trading», γεγονός που βοήθησε πολύ την άνοδο της τιμής της μετοχής.
Επιστρέφοντας, ωστόσο, στην αρχή του θέματος, το βασικό συμπέρασμα που αβίαστα μπορεί να εξαχθεί είναι ότι η απορρύθμιση των αγορών, το φθηνό χρήμα και οι εσφαλμένες αντιλήψεις περί της αυτορρύθμισης της αγοράς οδηγούν σε «τερατογενέσεις», όπως αυτή της GameStop, όπου η μετοχή μιας «κουρασμένης» εταιρείας μετατρέπεται σε λάφυρο ανάμεσα σε πανίσχυρα funds και ακτιβιστές μικροεπενδυτές.

«Βρισκόμαστε σε πόλεμο για την αναδιανομή του πλούτου» Σκοτεινό παιχνίδι από ψηφιακή εφαρμογή για τη διαπραγμάτευση μετοχών

Σε αυτή την τρελή ιστορία, μεταξύ όλων των άλλων, συναντάμε την επιστροφή στο προσκήνιο του διευθύνοντα συμβούλου της Tesla Ίλον Μασκ και τον οικονομικό σχολιαστή του CNBC και τον πρώην διαχειριστή hedge funds Τζιμ Κρέιμερ. Σε αυτή εμπλέκεται και ο θρυλικός επενδυτής Μάικλ Μπέρι, ο οποίος τυχαίνει να έχει επενδύσει στην GameStop. Ακόμη και η Silicon Valley βρήκε έναν τρόπο να μπει στη μέση αυτού του χάους. 
Παρότι η κίνηση χαρακτηρίζεται τρελή και «σχέδιο Ponzi», η μετοχή της GameStop έχει γίνει το «θέατρο πολέμου» μεταξύ της Wall Street και των επενδυτών στο διαδίκτυο. Το ερώτημα είναι πότε και ποιος θα είναι ο μεγάλος χαμένος.
«Βλέπουμε ένα φαινόμενο που δεν έχω ξαναδεί» δήλωσε ο Κρέιμερ στο CNBC, καθώς η τιμή της μετοχής της GameStop άρχισε να αυξάνεται. Η ιστορία της GameStop θα μπορούσε να είναι μόνο η αρχή. «Είναι τρελό» πρόσθεσε. Πάντως, κάποιοι από τους χρήστες του Reddit υποστηρίζουν ότι πρόκειται για σταυροφορία ενάντια στη Wall Street. «Βρισκόμαστε σε πόλεμο. Ένας πόλεμος για την αναδιανομή του πλούτου» έγραψε ένας από τους χρήστες.

Οργή για τη RobinHood
Η ψηφιακή εφαρμογή για τη διαπραγμάτευση μετοχών RobinHood φάνηκε να είναι η πιο επιθετική στην απαγόρευση των αγορών εξαιρετικά ευμετάβλητων μετοχών, όπως της GameStop και της AMC. Η εταιρεία δεν εξήγησε με σαφή τρόπο τους λόγους που το έκανε, απλώς ανέφερε ότι λειτουργεί προς το συμφέρον των χρηστών. 
Ωστόσο η αμερικανική κυβέρνηση δεν φάνηκε να συμφωνεί με αυτό. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δήλωσε προσεκτικά ότι «παρακολουθεί στενά και αξιολογεί την ακραία αστάθεια των τιμών των τιμών διαπραγμάτευσης ορισμένων μετοχών τις τελευταίες ημέρες». Στη δήλωση δεν ανέφερε τη RobinHood, αλλά υποστήριξε ότι «θα επανεξετάσει προσεκτικά τις ενέργειες που έχουν αναληφθεί από ρυθμιζόμενες οντότητες που ενδέχεται να θέσουν σε μειονεκτική θέση τους επενδυτές ή αλλιώς να εμποδίσουν αδικαιολόγητα την ικανότητά τους να διαπραγματεύονται ορισμένες μετοχές». 
Δεν είναι η πρώτη φορά που η RobinHood βρίσκεται στο «μικροσκόπιο» της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ. Στις 17 Δεκεμβρίου η Επιτροπή κατηγόρησε τη RobinHood για «επαναλαμβανόμενες ανακρίβειες που δεν μπόρεσαν να αποκαλύψουν τις αποδείξεις πληρωμής από τις εμπορικές εταιρείες για τη δρομολόγηση της παραγγελίας πελατών σε αυτές». Αυτό ουσιαστικά σημαίνει πως η RobinHood δεν είπε στους χρήστες ότι οι συναλλαγές μετοχών τους ενδέχεται να είναι προσβάσιμες σε άτομα που τους ανταγωνίζονται στην αγορά. 
H Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είπε ότι μεταξύ του 2015 και του 2018 η RobinHood έκανε παραπλανητικές δηλώσεις και παραλείψεις σχετικά με τη μεγαλύτερη πηγή εσόδων της. Η SEC εκτιμά ότι η RobinHood στερούσε από τους χρήστες της 34,1 εκατομμύρια δολάρια χωρίς να πληρώνει προμήθειες. Η Robinhood συμφώνησε να πληρώσει 65 εκατομμύρια δολάρια για να διευθετήσει τις χρεώσεις «χωρίς να παραδεχτεί ή να αρνηθεί» τα ευρήματα της SEC.