Τη μητέρα μου τη βλέπω σχεδόν καθημερινά. Μιλάμε, γελάμε, τρώμε μαζί. Από απόσταση πάντα, γιατί όσο και να προσέχει κανείς, ποτέ δεν ξέρεις… Έχω σχεδόν ένα χρόνο να την αγκαλιάσω και δεν είχα καταλάβει πόσο μου έχει κοστίσει αυτό – μέχρι πρόσφατα. Είναι αποδεδειγμένο πως οι άνθρωποι πρέπει να επικοινωνούν με την αφή και το άγγιγμα. Για να αναπτύξουν υγιή ψυχολογία και να αισθάνονται ασφάλεια, τα μωρά χρειάζονται το άγγιγμα και την αγκαλιά των γονιών τους, μια αίσθηση που δεν μας εγκαταλείπει ούτε στην ενήλικη ζωή μας.

Η στέρηση της σωματικής επικοινωνίας είναι ένας από τους λόγους που κάνει την καραντίνα ακόμα πιο ανυπόφορη. Τα οικόσιτα ζωάκια μας κάνουν πολλά για να καλύψουν το κενό, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Η ανάγκη του αγγίγματος εδρεύει στα άδυτα του υποσυνείδητου του ανθρώπου από τη στιγμή της γέννησής του. Όταν το βρέφος είναι ακόμα στη μήτρα, το αμνιακό υγρό στροβιλίζεται γύρω του και έτσι το νευρικό του σύστημα είναι σε θέση να ξεχωρίσει το ίδιο του το σώμα από εκείνο της μητέρας του. Σύμφωνα με την καθηγήτρια της Επιστήμης της Ψυχοδυναμικής των Νεύρων του Πανεπιστημίου College of London, Κατερίνα Φωτοπούλου, «το ανθρώπινο σώμα έχει αναπτυχθεί με την ανάγκη να αγγίζεται από έναν πομπό ‘φροντίδας’. Είμαστε απόλυτα βασισμένοι στον φροντιστή για να ικανοποιήσουμε βασικές ανάγκες του σώματος. Λίγοι μπορούν να αντέξουν χωρίς άγγιγμα».

Η απώλεια του «αγγίγματος», της σωματικής επαφής στους ενήλικες δεν έχει άμεσες συνέπειες και αυτές που υπάρχουν, αργούν να γίνουν αντιληπτές. Ο καθηγητής Φράνσις Μακ Γκλόουν που ασχολείται με τις Επιστήμες των Νεύρων στο Liverpool John Moores University υποστηρίζει πως «μπορεί να συνειδητοποιήσουμε κάποια στιγμή ότι κάτι λείπει, αλλά δεν θα καταλαβαίνουμε πάντα ότι είναι το άγγιγμα. Αλλά όταν μιλάμε για το πρόβλημα της μοναξιάς, συχνά αγνοούμε το προφανές: ότι οι άνθρωποι που είναι μόνοι, δεν έχουν σωματικές επαφές».

Την ίδια άποψη υποστηρίζει και ο καθηγητής Ρόμπιν Ντάνμπαρ, εξελικτικός ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο οποίος θεωρεί ότι το άγγιγμα έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ψυχολογική και τη φυσική ευημερία του ατόμου. «Με την οικογένεια και τους φίλους μας, έχουμε μεγαλύτερη σωματική επαφή από αυτήν που αντιλαμβανόμαστε». Σύμφωνα με μιαν έρευνα του Ντάνμπαρ, ως ενήλικες είμαστε «προγραμματισμένοι» να έχουμε πάνω κάτω 5 στενούς φίλους: «Παρατηρούμε ακριβώς το ίδιο πράγμα και στα πρωτεύοντα θηλαστικά. Ακόμα και σε μεγαλύτερες κοινωνίες πρωτευόντων, σε ομάδες πέντε στενών φίλων που φροντίζουν το ένα το άλλο (grooming), εμφανίζεται σε κάθε διαστρωμάτωση η δική τους μορφή κοινωνικού αγγίγματος. Στα πρωτεύοντα θηλαστικά και στους ανθρώπους αυτές οι κοινωνικές επαφές δρουν ρυθμιστικά: μοιράζεται ουσιαστικά το βάρος».

Όσο διαρκεί η πανδημία, πολλοί άνθρωποι θα έρθουν αντιμέτωποι με το έντονο στρες, χωρίς την ανακούφιση που προσφέρει η επαφή. Φυσικά, οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές ανάγκες και όρια, όμως η ολική απουσία αγγίγματος, ιδιαίτερα όταν τα συναισθήματα είναι έντονα, έρχεται σε αντίθεση με αυτό που ρυθμίζει την ψυχολογία των ανθρώπων από την βρεφική ηλικία. «Το άγγιγμα λειτουργεί ουσιαστικά σαν ένα είδος σταθεροποιητή και μπορεί να κατευνάσει τα αρνητικά συναισθήματα όπως το άγχος και ο πόνος», αναφέρει η καθηγήτρια Κατερίνα Φωτοπούλου και συνεχίζει: «σε περιόδους έντονου στρες- όπως για παράδειγμα όταν χάσεις μια δουλειά- το να υπάρχει σωματική επαφή με άλλους, μας βοηθά να ανταπεξέλθουμε καλύτερα. Συγκεκριμένα, υποχωρούν οι επιπτώσεις της κορτιζόλης (η ορμόνη του στρες)».

Η ανάγκη μας για άγγιγμα είναι πρωταρχική και μέχρι σήμερα δεν είχε ποτέ εκδηλωθεί τόσο έντονα και τόσο μαζικά. Αλλά η εξέλιξη είναι με το μέρος μας. Όλοι οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως θα προσαρμοστούμε αμέσως όταν οι συνθήκες γίνουν πάλι κανονικές! Ο καθηγητής Ντάνμπαρ μας στέλνει μήνυμα ελπίδας: «οι αντιδράσεις θα διαφέρουν, ανάλογα και με το πόσο ήταν ο καθένας μόνος του, και θα υπάρχει μια περίοδος προσαρμογής και επαναδιαπραγμάτευσης. Όμως έχουμε δημιουργηθεί για να προσαρμοζόμαστε».

Οι επιστήμονες μας καθησυχάζουν: Όλα στο τέλος θα πάνε καλά!

Πηγή: The Guardian