Με την τρέχουσα πανδημία του covid-19, έχει γίνει φανερός ο τρόπος που ασκείται η πολιτική εξουσία. Είναι ένας τρόπος δεσποτικός, τον οποίον μάλιστα δείχνει να αποδέχεται η πλειοψηφία των πολιτών. Ο φόβος του θανάτου, ιδιαιτέρως στις νεωτερικές κοινωνίες, είναι πανίσχυρος.

Μια μικρή ομάδα πολιτικών διαχειριστών αποφασίζει, επικαλούμενη γνώμη επίσης μικρής ομάδας ειδικών επιστημόνων, επιστημόνων που αυτή η ομάδα έχει επιλέξει. Οι αποφάσεις αυτές – μάλιστα όχι μόνο αυτές που αφορούν στον covid-19- ενίοτε υπερβαίνουν βασικές δημοκρατικές αρχές έως και βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν κρίνουμε αν καλώς ή κακώς αποφασίζουν, ό,τι αποφασίζουν, κρίνουμε όμως τον τρόπο που λαμβάνονται αυτές οι αποφάσεις.

Το αν βέβαια τις δεσποτικές αυτές αποφάσεις τις ελάμβαναν οι ορατές πολιτικές αρχές, αυτοβούλως και αυτοδυνάμως, θα λύναμε το ζήτημα αλλάζοντας τον τρόπο λήψης αποφάσεων από αυτές. Θα στοχεύαμε η εκάστοτε πολιτική αρχή να γίνει πραγματικά αντιπροσωπευτική της κοινωνίας της, διορθώνοντας τις στρεβλώσεις της υφιστάμενης δήθεν αντιπροσωπευτικότητάς της. Όμως, καταφανώς καθίστανται ολοένα και περισσότερο αδύναμες. Είναι προφανές πως την πραγματική εξουσία ασκούν άλλα ισχυρά κέντρα: αυτά που ελέγχουν την παγκόσμια οικονομία, μετερχόμενα μεθόδων αδύνατον -επί του παρόντος- να ελεγχθούν από τις κοινωνίες. Ίσως πάλι αυτά τα ισχυρά κέντρα, απλώς να εκμεταλλεύονται εντέχνως τις «ευκαιρίες», που παρεισφρέουν στα κενά της πολιτικής ζωή μας.

Οι σημερινές κοινωνίες ολοένα και περισσότερο διασπώνται σε ανταγωνιστικές ομάδες, οι πολιτικές εξουσίες εκμεταλλεύονται αυτόν τον ανταγωνισμό και τελικώς χάνεται η κοινωνική συνοχή, όπως αυτή εκφράστηκε στον Επιτάφιο του Περικλέους και εξιστορήθηκε από τον Θουκυδίδη. Ο δυτικός μεσαίωνας επανέφερε τις προ-ελληνικές δεσποτείες, που ενώ αμφισβητήθηκαν από τα πολιτικά ιδεολογήματα του 18ου και 19ου αιώνα, τελικώς επανέρχονται σήμερα με άλλον μανδύα: αυτόν της οικονομικής δύναμης και ελέγχου των λαών υπό τον φόβο του θανάτου.

Η επιστροφή μας δηλαδή σε προ-πολιτικές εποχές, δεν οφείλεται μόνο στην αντιδημοκρατικότητα των πολιτικών μας εξουσιών και στο ιδιωτεύον κλειστό πολιτικό σύστημα. Άλλωστε η ιδιώτευση των πολιτικών διαχειριστών μας, δεν αποτελεί παρά κατάληξη της Νεωτερικότητας. Οι ίδια η δομή των κοινωνιών έχει ήδη χάσει τη συνοχή της, με συνέπεια την απόλυτη ιδιώτευση ενός εκάστου των μελών τους και την εξ αυτού εύκολη δεσποτεία των ηγεμόνων και των ισχυρών.

Μέχρι τώρα, γνωρίζαμε την ισχύ των μεγάλων «παικτών» στο παγκοσμιοποιημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα, παίκτες που δεν και είναι ανάγκη να είναι παραγωγοί αγαθών. Η ίδια η έννοια της οικονομίας έχει αποπροσανατολιστεί. Όπως έχει αποπροσανατολιστεί και ο ρόλος των Τραπεζών, που έχουν πλέον αναχθεί σε ρυθμιστές της ζωής μας και έχουν περάσει στα χέρια άγνωστων διαχειριστών. Οι Τράπεζες σήμερα λειτουργούν με τρόπο που δεν γνωρίζουμε και ουδείς ενδιαφέρεται να μας ενημερώσει σωστά και κατανοητά. Ελάχιστοι, π.χ., αντιλαμβάνονται τι σημαίνει «ανακεφαλαίωση» των Τραπεζών, που παρόλα αυτά εξακολουθούν να είναι ιδιωτικές. Γνωρίζαμε επίσης, χωρίς όμως να διερωτώμεθα για τις συνέπειες, την ισχύ του παγκοσμιοποιημένου διαδυκτίου, επίσης στα χέρια άγνωστων διαχειριστών, όσο και την ισχύ των ελεγκτών της ψηφιακής τεχνολογίας, που δεν είναι μόνο οι ένας-δυο που γνωρίζουμε.

Σήμερα, γνωρίζουμε επί πλέον και την τεράστια οικονομική ισχύ των μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών. Γνωρίζουμε και τη δύναμη όσων μπορούν να ελέγχουν τους ιούς και τις επιδημίες, που υπό τις παρούσες συνθήκες εύκολα μετατρέπονται σε θανατηφόρες πανδημίες. Με άλλα λόγια, σήμερα δεν επισυμβαίνει αναδιανομή πλούτου, βασικό συστατικό της ιστορικής εξέλιξης των καπιταλιστικών κοινωνιών. Επισυμβαίνει συγκέντρωση του πλούτου -και της πολιτικής εξουσίας- σε ολιγομελείς άγνωστες ομάδες, με άγνωστες συνέπειες.

Είναι λοιπόν προφανές, πως αν όλα τα ανωτέρω δεν τεθούν υπό τον πολιτικό έλεγχο της κοινωνίας, οδηγούμαστε σε νέου τύπου -και παγκόσμιας εμβέλειας- φεουδαρχίες. Άλλωστε τούτο έχει ήδη αρχίσει να γίνεται, αν δεν έχει ήδη εγκαθιδρυθεί. Δύσκολο να προβλεφθεί το μέλλον. Μπορεί η σημερινή διασπασμένη δήθεν κοινωνία, να ξαναγίνει πραγματική κοινωνία, με συλλογικούς στόχους, με συμμετοχικό τρόπο ύπαρξης και με «κοινό και κύριο των λαών», όπως θα έλεγε ο Σολωμός;

«Δεν θα είμαστε χρήσιμοι αν δεν είμαστε αισιόδοξοι», είχε πει ο Τσώρτσιλ…. ας το ελπίσουμε λοιπόν και ας το επιδιώξουμε.