Καθρέφτης της κοινωνίας μας τα γκράφιτι που «στολίζουν» το κτήριο της Ακαδημίας Αθηνών στην οδό Πανεπιστημίου.

Καθρέφτης της κοινωνίας μας τα γκράφιτι που «στολίζουν» το κτήριο της Ακαδημίας Αθηνών στην οδό Πανεπιστημίου. Από τη μια μεριά αποτυπώνουν την επαναστατημένη συνείδηση κάποιων πολιτών για την τραγική κατάσταση που βιώνουμε σήμερα και από την άλλη σοκάρουν για την αισθητική βλάβη ενός εμβληματικού για την Αθήνα μνημείου.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά – ασφαλώς ούτε και η τελευταία – που ένα από τα νεοκλασικά της αθηναϊκής τριλογίας (Εθνική Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ακαδημία) γίνεται στόχος βανδαλισμών.

Ύστερα από κάθε διαδήλωση οι τεχνικές υπηρεσίες των ιδρυμάτων αυτών μετρούν μικρές ή μεγάλες ζημιές και προσπαθούν να τις επισκευάσουν. Το ίδιο έκανε μέχρι τώρα και η Ακαδημία Αθηνών. Αυτήν τη φορά, όμως, δεν προτίθεται – τουλάχιστον επί του παρόντος – να προχωρήσει σε κανενός είδους καθαρισμό. Οι λόγοι, όπως μας εξήγησαν, είναι δύο: Ο πρώτος είναι τεχνικός και ο δεύτερος οικονομικός.

Τα τελευταία χρόνια έχουν καθαρίσει την επιφάνεια των λίθων τρεις-τέσσερις φορές. Μετά τις επανειλημμένες αυτές επεμβάσεις οι λίθοι παρουσιάζουν απολεπίσεις και σοβαρές καταπονήσεις. «Προ καιρού έγινε μια δοκιμή καθαρισμού και έφευγαν κομμάτια», όπως μας επισήμαναν. Το έργο δεν μπορεί να γίνει με υδροβολή, ούτε είναι ένας τοίχος με κονίαμα, να περάσεις από πάνω μια μπογιά το βράδυ και να ξαναλάμψει το πρωί, όπως συμβαίνει στο διπλανό κτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο υφίσταται τα ίδια.

Μάταιος κόπος, που κοστίζει πολύ

Για να μας εξηγήσουν το μέγεθος της βλάβης που υφίσταται το κτήριο της Ακαδημίας από τα σπρέι, μας είπαν ότι τα μηχανήματα του Δήμου Αθηναίων σβήνουν τα γκράφιτι με πίεση 10 Βar, ενώ στην περίπτωση της Ακαδημίας χρειάζονται 500 Βar. Το κτήριο όμως της Ακαδημίας (1886), έργο του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν και του Ερνέστου Τσίλλερ, δεν είναι πεζοδρόμιο για να καθαριστεί με υδροβολή. Χρησιμοποιούνται άλλα οργανικά υλικά. «Έχουμε περάσει τους λίθους με ένα προστατευτικό υλικό σιλικονικό, το οποίο έχει δημιουργήσει μια επιφάνεια σαν φιλμ που εμποδίζει την μπογιά να εισχωρήσει σε βάθος. Το υλικό αυτό όμως φεύγει όταν εφαρμόζεις διαλύτες για να σβήσεις τα γκράφιτι» μας εξήγησε η αρχιτέκτων Δώρα Παπαδημητρίου, προϊσταμένη των τεχνικών έργων συντήρησης του μνημείου. «Έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη τα είκοσι τελευταία χρόνια και μόλις τώρα ολοκληρώνονται. Αυτήν τη στιγμή είναι μάταιος κόπος να τα καθαρίσουμε γιατί θα ξαναγίνουν. Επιπλέον η επέμβαση αυτή είναι ακριβή. Κοστίζει 100.000 ευρώ».

«Έφτυσα αίμα για να ξεκινήσει αυτό το έργο»

Λεφτά δεν υπήρχαν ούτε για τη συντήρηση του μαρμάρινου ανάγλυφου αετώματος του κεντρικού κτηρίου που θεωρείται μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας. «Έφτυσα αίμα για να ξεκινήσει αυτό το έργο» μας είπε χαρακτηριστικά ο ακαδημαϊκός κ. Αντώνιος Κουνάδης, πρόεδρος του Τεχνικού Συμβουλίου της Ακαδημίας. «Το αέτωμα παρουσίαζε ετοιμορροπίες. Κινδύνευαν να πέσουν κομμάτια του και να τραυματίσουν κανέναν άνθρωπο». Χρειάστηκε πολλές προσπάθειες από την πλευρά του για να πεισθεί η ολομέλεια να ανοίξει ένα ακόμη έργο ελλείψει επαρκούς χρηματοδότησης. Τελικά, εντάχθηκε στο πρόγραμμα της Περιφέρειας Αττικής του ΕΣΠΑ, εξασφαλίστηκαν οι πόροι και άρχισε η εργολαβία.

Ο κ. Κουνάδης μας υπενθύμισε ότι το έργο που ολοκληρώνεται τώρα, άρχισε το 2003. Ήταν ένα φιλόδοξο σχέδιο που ξεκίνησε με πρωτοβουλία τού τότε γεν. γραμματέα της Ακαδημίας Νικολάου Ματσανιώτη. Έχουν από τότε «τρέξει» πολλά επιμέρους προγράμματα, αρχίζοντας από τη συντήρηση της στέγης μέχρι τη διάσωση των δύο εμβληματικών αγαλμάτων της Αθηνάς και του Απόλλωνα. Όλα αυτά έγιναν με κοινοτικούς πόρους από το Γ’ ΚΠΣ (4,3 εκατ. ευρώ).

Η νέα επέμβαση στο κεντρικό αέτωμα άρχισε τον περασμένο Αύγουστο και αναμένεται να παραδοθεί τα Χριστούγεννα, σύμφωνα με τον γλύπτη Πραξιτέλη Τζανουλίνο που την έχει αναλάβει. Ο ίδιος είχε την ευθύνη συντήρησης και των πλαϊνών αναγλύφων του κτηρίου που δεν είναι ίσης καλλιτεχνικής αξίας. «Εκείνα είναι κατασκευασμένα από τερακότα, ενώ του κεντρικού αετώματος είναι από μάρμαρο και αποτελούν ένα σπουδαίο έργο του νεοκλασικού γλύπτη Λεωνίδα Δρόση (1834-1882). Στην ανάγλυφη αυτή σύνθεση απεικονίζεται η γέννηση της θεάς Αθηνάς. Δεν ξέρω αν σώζεται στην Αθήνα άλλο ανάλογο έργο της νεοκλασικής εποχής».

Όχι στις εύκολες λύσεις

Η εικόνα που αντίκρισε ο κ. Τζανουλίνος ανεβαίνοντας στη σκαλωσιά ήταν γι’ αυτόν η αναμενόμενη. «Όλα τα μαρμάρινα έργα τέχνης της Αθήνας, από το Α’ Κοιμητήριο μέχρι τον Παρθενώνα, παρουσιάζουν τα ίδια προβλήματα από το βεβαρημένο περιβάλλον της πόλης. Αλλοιώσεις, απολεπίσεις, θραύσεις, με αποτέλεσμα κάποια κομμάτια να έχουν χάσει τη στατική τους επάρκεια».

Σήμερα, εκείνο που τον θλίβει περισσότερο είναι η καταστροφή που υφίσταται το μνημείο από το ανθρώπινο χέρι. «Είναι τραγικό ένα τόσο ωραίο κτήριο κάθε τόσο να καταστρέφεται αισθητικά την ίδια ώρα που γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια να συντηρηθεί».

Η λύση, πάντως, την οποία φάνηκε να προκρίνει και ο αν. υπουργός ΠΑΙΘΠΑ Κώστας Τζαβάρας στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Ακαδημία, να χτιστεί περίβολος μέχρι το πεζοδρόμιο της οδού Πανεπιστημίου, έτσι ώστε να προστατευθεί το κτήριο αλλά και οι εργαζόμενοι από τους Αφρικανούς που κάνουν «πιάτσα» στα σκαλιά της, κρίνεται επί του παρόντος ως εύκολη, αντιαισθητική και αβασάνιστη. Πριν πάρουν οποιαδήποτε απόφαση θα περιμένουν τις προτάσεις των αρχιτεκτόνων του ευρωπαϊκού διαγωνισμού του Ιδρύματος Ωνάση «Ξανα-σκέψου την Αθήνα / Re-think-Athens» για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου.