Εξομολογήσεις ενός διεφθαρμένου τραπεζίτη / Ο κλέφτης / Έξαψη / Τα τελευταία χρόνια του Βολταίρου / Η πάλη κατά της φτώχειας

Κροίσος

Εξομολογήσεις ενός διεφθαρμένου τραπεζίτη

Μετάφραση: Μάκης και Μαρία Μαλαφέκα

Εκδόσεις Κέδρος

Σελ. 234

Πρόκειται για ένα απίστευτο ανάγνωσμα, το οποίο εκδόθηκε ανωνύμως με το ψευδώνυμο Κροίσος. Για αρκετούς μήνες ακούστηκαν διάφορα μεγάλα ονόματα του γαλλικού τραπεζικού συστήματος να αποδίδονται στον ανώνυμο συγγραφέα. Τελικά, μερικούς μήνες από τη γαλλική έκδοση αποκαλύφθηκε ότι πρόκειται για την Κλερ Ζερμουτί, μια ανεξάρτητη δημοσιογράφο, πρώην αρχισυντάκτρια του ειδησεογραφικού πρακτορείου Capa. Η γαλλίδα δημοσιογράφος, μαζί με ένα μεγαλόσχημο και ανώνυμο τραπεζικό στέλεχος, αποκαλύπτει την τέλεια διαφθορά που επικρατεί στο διεθνές τραπεζικό σύστημα, μπαίνοντας σε ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες. Διαβάζοντας αυτό το πολύ επίκαιρο για την εποχή μας βιβλίο, μιας και αναφέρεται στην πολύκροτη διεθνή οικονομική κρίση που ξεκίνησε με την κατάρρευση της Lehman Brothers, καταπλήσσεται κανείς όχι τόσο από την απύθμενη διαφθορά του τραπεζικού επενδυτικού συστήματος, όπου με τις οικονομίες των καταθετών πλουτίζουν ένα σωρό κακοποιοί τραπεζίτες, αλλά με την ανοχή των κρατών που ουσιαστικά επιτρέπουν νομοθετικά να γίνονται αυτά τα ληστρικά παιχνίδια. Είναι αδιανόητο ένας Σόρος να καταληστεύει την αγγλική οικονομία και προς χάριν μιας διεφθαρμένης ιδεολογίας, που πλασάρεται ως νεοφιλελευθερισμός ή αλλιώς ασυδοσία των αγορών, να μη γίνεται τίποτα. Ο γάλλος τραπεζίτης, ένα ανάλγητο κάθαρμα, εξηγεί ανωνύμως πώς έκλεβε τα λεφτά του κοσμάκη για να αγοράσει ένα χυδαίο ρολόι κόστους 335.000 ευρώ! Το βιβλίο διαβάζεται σαν ένα συναρπαστικό αστυνομικό μυθιστόρημα που κινείται στον κόσμο της φαντασίας, τουλάχιστον για τους κοινούς θνητούς. Πρόκειται για ένα ανάγνωσμα σοκαριστικό, όχι τόσο για τη χυδαιότητα των πρωταγωνιστών του, των τραπεζιτών, ούτε για την αδράνεια του παγκόσμιου πολιτικού συστήματος που έχει υποταγεί σε τυχοδιώκτες καταχραστές, όσο γιατί αποκαλύπτει την πιο αηδιαστική πλευρά του καπιταλιστικού συστήματος, τη δυσωδία των αγορών και τη σαπίλα της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, που τόσο πλασαρίστηκε διεθνώς τα τελευταία 20 με 30 χρόνια.

Georg Heym

Ο κλέφτης

Μετάφραση: Γ. Καλιφατίδης

Εκδόσεις Νεφέλη

Σελ. 168

Αυτή η σύνδεση του καλλιτεχνικού έργου με την εμπορικότητα, το τι δηλαδή αρέσει στο κοινό και τι όχι, είναι η μεγαλύτερη ανοησία που μπορούν να κάνουν οι εκδότες και να στραφούν ενάντια στον συγγραφέα και στην ίδια τους την επιχείρηση. Η λογοτεχνία, όπως και κάθε τέχνη, έχει μια βασική αρχή: δεν έχει κανόνες! Όποιος τους βάζει, διαπράττει βλακεία, όπως ακριβώς διέπραξε και ο εκδότης του Γκέοργκ Χάιµ που προεξόφλησε ότι οι σκοτεινές ιστορίες του θα απωθούσαν το κοινό. Ποιητής, πεζογράφος και δραματουργός, ο Χάιµ ολοκλήρωσε αυτή τη συλλογή –που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη– το 1911, μια δηλαδή χρονιά πριν τον πρόωρο χαμό του από πνιγμό. Οι ιστορίες αυτής της συλλογής διαδραματίζονται στο Βερολίνο της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα και περιγράφουν την άθλια πλευρά της ζωής των ανθρώπων, όπως αυτή εκτροχιάζεται από διάφορες συνθήκες. Η αισθητική απεικόνιση της πραγματικότητας όπως την αντιλαμβάνεται ο συγγραφέας έλκει την καταγωγή της από τον Μποντλέρ και τον Ρεμπό και θεμελιώνεται από τη στιβαρότητα του Νίτσε. Στις ιστορίες-διηγήματα η ζωή σκιάζεται από την παρακμή τής θνητότητάς της, καθώς ερημώνει και αποσυντίθεται, σε αντίθεση με τη θαλερή και ακμάζουσα παρουσία ενός πανταχού παρόντα θανάτου. Αυτή η ζοφερή εικόνα της καθημερινότητας δεν ενέχει κανένα απειλητικό σημάδι, μιας και εκλαμβάνεται σαν μια δεδομένη πραγματικότητα. Άνθρωποι και φυσικό περιβάλλον αντικατοπτρίζουν τη μελαγχολική τους απελπισία, σαν να είναι ο ένας προέκταση του άλλου.

Ιρέν Νεμιρόβσκυ

Έξαψη

Μετάφραση: Γεωργία Ζακοπούλου

Εκδόσεις Πατάκη

Σελ. 200

Πρόκειται για μια συγγραφέα που έγραψε στα γαλλικά, ωστόσο ήταν Ρωσίδα, γεννημένη στο Κίεβο, με πατέρα τραπεζίτη και μεγάλωσε λαμβάνοντας, πέρα από μαθήματα πιάνου, και τη γαλλική παιδεία. Ωστόσο, δυο χρόνια αργότερα από την επανάσταση του 1917 η οικογένειά της κατάφερε να διαφύγει στη Γαλλία. Από την πρώτη της κιόλας συγγραφική απόπειρα διαφάνηκε το λογοτεχνικό της ταλέντο. Στην «Έξαψη» η Νεμιρόβσκυ περιγράφει με ρεαλισμό και με λεπτές πινελιές τη μελαγχολική ατμόσφαιρα της γαλλικής επαρχίας. Συγκεκριμένα, ένα χωριό στο οποίο θα καταλήξει ένας ηλικιωμένος άντρας μετά από μια πολυτάραχη ζωή. Η αφήγηση δεν βιάζεται να φωτίσει τον κόσμο που κινείται μέσα σ’ αυτή την επαρχιακή ατμόσφαιρα, όπου οι ζωές των ανθρώπων θαρρείς πως μιμούνται τους ρυθμούς της εξοχής. Εκεί, βυθισμένος στην αμεριμνησία του, παρατηρεί τις υποθέσεις της ζωής στην επαρχία, το βασικό της περίγραμμα, τα ανθρώπινα πάθη και τον θάνατο. Ο Σίλβιο σύντομα θα συγχρωτιστεί με τους ανθρώπους του άμεσου περιβάλλοντός του, όπως με τους εξαδέλφους του Φρανσουά και Έλεν που περιγράφουν πώς η γνωριμία τους κατέληξε σε γάμο, μετά από μια σύντομη, ωστόσο φωτεινή γι’ αυτούς, συνάντηση. Μαζί τους και ο καρπός του έρωτά τους, η κόρη τους Κολέτ, που έμεινε χήρα μετά τον πνιγμό του άντρα της Ζαν. Τότε είναι που το παρελθόν του Σίλβιο ζωντανεύει και διεκδικεί το μερίδιο που του ανήκει από τη ζωή του και που ο Σίλβιο τόσα χρόνια αρνείται να παραδεχθεί. Τότε όλα υποχωρούν μπροστά στην έξαψη των παθών που σαρώνουν κάθε λογική παρέμβαση.

Ίαν Ντέιβιντσον

Τα τελευταία χρόνια του Βολταίρου

Μετάφραση: Νίκη Προδρομίδου

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σελ. 296

Ο Βολταίρος, αυτή η κορυφαία φυσιογνωμία των γαλλικών γραμμάτων, ευτύχησε να γίνει διάσημος συγγραφέας σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη τον 18ο αιώνα, επίτευγμα καθόλου εύκολο λόγω προφανώς των συνθηκών, αλλά και των τολμηρών ιδεών των οποίων υπήρξε υποστηρικτής, σε μιαν εποχή που δεν ήταν φιλική απέναντι στα ελεύθερα πνεύματα. Ο συγγραφέας του παρόντος τόμου Ίαν Ντέιβιντσον σκιαγραφεί ένα πολύ ζωντανό πορτρέτο του Βολταίρου, το οποίο βασίζεται κυρίως στην πλούσια αλληλογραφία του με διάφορους επώνυμους και ανώνυμους ανθρώπους της εποχής του. Κατ’ αρχάς, έγινε γνωστός ως συγγραφέας έμμετρων νεοκλασικών δραμάτων, τα οποία έτυχαν ευνοϊκότατης αποδοχής από κοινό και κριτικούς. Τη φήμη αυτή την επέκτεινε και ως ποιητής, κυρίως με την επική του σύνθεση «La Henriade», όπου εκθειάζει τον βασιλιά Ερρίκο τον Δ΄, γιατί έθεσε τέρμα στους γαλλικούς θρησκευτικούς πολέμους ανάμεσα σε καθολικούς και προτεστάντες. Τέλος, δοξάστηκε και ως συγγραφέας ιστορικών έργων. Όλα αυτά τα δημιουργήματα που του χάρισαν πρωτοφανή φήμη στην εποχή του σήμερα μάλλον δεν χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης. Φυσικά ρόλο έπαιξε και η ανάμιξή του στον Γαλλικό Διαφωτισμό, παρά τη φήμη του ατομιστή και του ανένταχτου που τον συνόδευε. Το έργο ωστόσο που του χάρισε την υστεροφημία ήταν η ιστορία «Καντίντ», το αριστούργημά του. Το βιβλίο αυτό αναφέρεται στα είκοσι πέντε τελευταία χρόνια της ζωής του Βολταίρου, ο οποίος το 1753 εξορίστηκε από τον Λουδοβίκο ΙΕ΄ και αναγκάστηκε να κάνει ένα νέο ξεκίνημα ζωής. Μακριά από τη Γαλλία, εξόριστος, ο Βολταίρος ανέπτυξε τις προχωρημένες για την εποχή του ιδέες περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Esther Duflo

Η πάλη κατά της φτώχειας

Μετάφραση: Α. Δ. Παπαγιαννίδης

Εκδόσεις Πόλις

Σελ. 86

Η Εστέρ Ντυφλό είναι Παριζιάνα και διευθύνει το J-PAL, εργαστήριο κατά της φτώχειας που η ίδια ίδρυσε. Θέση της μπροστά στα συντριπτικά στατιστικά που καταδεικνύουν την εφιαλτική αύξηση της φτώχειας είναι ότι η επιστήμη της οικονομίας μπορεί να δοκιμάσει νέες μεθόδους καταπολέμησής της, ώστε με κάποιον τρόπο να μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε μέσα από πειραματικά προγράμματα, σύμφωνα με την επιτυχία ή την αποτυχία τους. Βασικός της στόχος είναι να δώσει σε αυτό που στον παρηκμασμένο και διεφθαρμένο καπιταλισμό της Δύσης ονομάζουμε οικονομία ένα κοινωνικό πρόσωπο, πράγμα που σημαίνει ιδεολογία. Η οικονομία ως κοινωνική επιστήμη, σύμφωνα με τα οράματα της συγγραφέως, είναι ικανή να βάλει σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα καταπολέμησης της φτώχειας. Η οικονομία, με δυο λόγια, μπορεί να λύνει προβλήματα και όχι να δημιουργεί, όπως αυτό συμβαίνει στις αναπτυγμένες χώρες που αντιμετωπίζουν πολυετή προβλήματα, σε σχέση με τις χώρες που βρίσκονται στο φάσμα της πείνας. Εδώ δεν πρόκειται για περικοπές επιδομάτων αλλά για τρομακτικές πραγματικότητες, όταν σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζούσαν το 2005 με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Το θεαματικό είναι ότι σήμερα, παρότι η Ελλάδα μαστίζεται από οικονομική κρίση, αυτή η τρομακτική πραγματικότητα είναι πέρα από κάθε φαντασία. Ωστόσο, ο λαός μας, μια-δυο γενιές πίσω, έζησε τον εφιάλτη της πείνας, όμως το γεγονός ότι οι διηγήσεις των πατεράδων και των παππούδων μας φαντάζουν τόσο μακρινές σημαίνει ότι προοδέψαμε τόσο ώστε να μην ανησυχούμε για το τι συμβαίνει σε άλλες περιοχές ενός πλανήτη άγνωστου εν τέλει, παρά την ιλιγγιώδη εξέλιξή του.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]