Σε πρότυπο για την Ακροδεξιά στην Ευρώπη τείνει να μετατραπεί η Χρυσή Αυγή, υποστηρίζει ο Μπενζαμέν Αμπτάν, πρόεδρος του πανευρωπαϊκού δικτύου αντιρατσιστικών οργανώσεων EGAM, που βρίσκεται από χθες στη χώρα μας.

Σε πρότυπο για την Ακροδεξιά στην Ευρώπη τείνει να μετατραπεί η Χρυσή Αυγή, υποστηρίζει ο Μπενζαμέν Αμπτάν, πρόεδρος του πανευρωπαϊκού δικτύου αντιρατσιστικών οργανώσεων EGAM, που βρίσκεται από χθες στη χώρα μας.

Σε μια προσπάθεια να ανακοπεί η άνοδος του νεοναζισμού, ο Αμπτάν καλεί τους Ευρωπαίους πολίτες σε «πανστρατιά» κατά της Χρυσής Αυγής, της οποίας η δράση ανοίγει τον δρόμο για τη νομιμοποίηση του… απεχθέστερου προσώπου της Ακροδεξιάς. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του EGAM, με τον οποίο συνομίλησε το «Π» για να προκύψει το κείμενο που ακολουθεί στη συνέχεια, η ελληνική νεοναζιστική οργάνωση έχει πάρει τη σκυτάλη από τα κινήματα τύπου «Βίλντερς» την ώρα που η ευρωπαϊκή – και η ελληνική – ηγεσία βρίσκεται σε λήθαργο και δείχνει να μην αντιλαμβάνεται ούτε τα αίτια, ούτε τους κινδύνους, ούτε και τον τρόπο αντιμετώπισης μιας ολοένα και επιθετικότερης Ακροδεξιάς.

Η ολοένα και αυξανόμενη επιρροή της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη δεν φαίνεται μόνο στις κάλπες… αλλά εντοπίζεται κυρίως – και αυτό είναι ίσως ακόμη πιο ανησυχητικό – στη δύναμη που έχει αποκτήσει ως προς τη διαμόρφωση της ατζέντας του δημοσίου διαλόγου. Από τη μία πλευρά, ιδέες που αποτελούσαν κάποτε αποκλειστικότητα της Ακροδεξιάς «νομιμοποιούνται» καθώς χρησιμοποιούνται πλέον κατά κόρον από κυβερνήσεις και «mainstream» πολιτικούς. Από την άλλη, παρατηρούμε ότι ακόμη και όταν πρόκειται για δηλώσεις που συνεχίζουν να θεωρούνται «ακραίες», αυτές δεν πυροδοτούν την αναμενόμενη έντονη αντίδραση ούτε από την πολιτεία ούτε και από τους πολίτες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Τίλο Σαραζίν, μέλους του γερμανικού SPD, ο οποίος υποστήριξε μεταξύ άλλων πριν από δύο χρόνια ότι «όλοι οι Εβραίοι και οι Βάσκοι έχουν ένα συγκεκριμένο κοινό γονίδιο που τους κάνει διαφορετικούς από τους άλλους», καθώς και ότι «οι Τούρκοι και οι Άραβες υποβαθμίζουν τη γερμανική κοινωνία». Παρά τις καταδικαστικές δηλώσεις από πολιτικούς παράγοντες της χώρας, ο Σαραζίν δεν διαγράφτηκε από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα.

Το… ελληνικό «μοντέλο»

Αυτό που αξίζει να παρατηρήσει κανείς, προκειμένου να καταλάβει και τι τον περιμένει στο μέλλον, είναι οι «μεταλλάξεις» στις οποίες υπόκειται η Ακροδεξιά την τελευταία δεκαετία στην Ευρώπη. Όσο περνάει ο καιρός, τα ακροδεξιά κόμματα φαίνεται πως κατακτούν, ανενόχλητα, το ένα «κάστρο» μετά το άλλο, αλλάζοντας σταδιακά «πρόσωπο» και αποδεικνύοντας πως η Γηραιά Ήπειρος είναι «ξέφραγο αμπέλι» μπροστά στη φασιστική απειλή.

Λαμβάνοντας κατά νου τα πολλαπλά μεταπολεμικά τραύματα των Ευρωπαίων, η σύγχρονη Ακροδεξιά φέρθηκε εξαιρετικά έξυπνα κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας που σημάδεψε την επίσημη επιστροφή της στο πολιτικό προσκήνιο. Σε Ολλανδία, Γαλλία και Αυστρία οι ακροδεξιές δυνάμεις μετέτρεψαν σε «σημαία» τους έννοιες και αξίες με τις οποίες μπορούσε να ταυτιστεί η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών – στην Ολλανδία ήταν η «ελευθερία της έκφρασης» με αφορμή τη δολοφονία του σκηνοθέτη που είχε κατηγορηθεί για προσβολή του Ισλάμ, στη Γαλλία το «κοσμικό κράτος» με αφορμή τη μαντίλα –, κρύβοντας συστηματικά και με μεγάλη δεξιότητα τα πραγματικά, απολύτως ρατσιστικά κίνητρά τους. Έτσι, γεννιέται το λεγόμενο «μοντέλο Βίλντερς» (ηγέτης του ολλανδικού Κόμματος της Ελευθερίας). Η άνοδος των συγκεκριμένων κομμάτων οδηγεί τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις της χώρας να… δανειστούν μέρος των επιχειρημάτων τους, πέφτοντας έτσι στην καλοστημένη παγίδα τους και ανοίγοντας τον δρόμο στα… χειρότερα.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η «απενοχοποίηση» που προσέφερε στην Ακροδεξιά το «μοντέλο Βίλντερς» δεν ήταν παρά η αρχή. Ακολούθησαν άλλα κόμματα τα οποία δεν θεωρούν αναγκαίο να τηρήσουν τα όποια δημόσια προσχήματα. Έχοντας «εκπαιδευτεί» από το μοντέλο Βίλντερς (στην Ελλάδα το αντίστοιχο κόμμα θα ήταν ο ΛΑΟΣ), μερίδα της κοινής γνώμης αποδέχεται πλέον ως «θεμιτή» την επαναφορά ενός παραδοσιακού ακροδεξιού πολιτικού λόγου που είχε θαφτεί κάτω από τις πληγές του Β’ Π.Π.

Επιπλέον, τα κόμματα αυτά περνούν από τα λόγια στην πράξη, συνδυάζοντας τη «νόμιμη» με την «παράνομη» δράση. Στην Ουγγαρία, τα μέλη του ακροδεξιού Jobbik φορούν χωρίς αναστολές τις στολές… του κόμματος «Σταυρός από Βέλη» που είχε συνεργαστεί με τους ναζί. Τίποτα όμως δεν μπορεί να συγκριθεί, όπως τονίζει ο Μπενζαμέν Αμπτάν, με την… επέλαση της Χρυσής Αυγής. Τα μέλη της τελευταίας αρνούνται κατ’ επανάληψη το Ολοκαύτωμα, επιχειρηματολογούν ανοιχτά περί «φυλετικής ανωτερότητας», αλλά κυρίως εμπλέκονται συστηματικά σε βίαιες πράξεις για τις οποίες μένουν ατιμώρητοι. Η αδράνεια τόσο των ελληνικών όσο και των ευρωπαϊκών αρχών έναντι της Χρυσής Αυγής και η αίσθηση «παράδοσης» της πολιτείας έναντι ενός φαινομένου που αντιμετωπίζεται ως «φυσιολογικό και αναμενόμενο», δεδομένης της δύσκολης οικονομικοκοινωνικής συγκυρίας, τείνουν να μετατρέψουν την τελευταία σε «παράδειγμα προς μίμηση» για όλα τα υπόλοιπα φασιστικά κόμματα στη Γηραιά Ήπειρο.

Λύση ή απαγόρευση;

Στόχος δεν πρέπει να είναι η απαγόρευση αυτή καθεαυτή, αλλά η αντιμετώπιση του προβλήματος στη ρίζα του. Ωστόσο, η χρήση του νόμου ως «εργαλείο» έναντι των κομμάτων αυτών δεν μπορεί να αγνοηθεί. Πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην ελευθερία και τον αγώνα εναντίον όσων θέλουν να καταστρέψουν τη δημοκρατία. Δεν μπορεί η πολιτεία να μην βάζει όρια, να μην κάνει έναν σαφή διαχωρισμό ανάμεσα σε τι είναι και τι δεν είναι ανεκτό. Ακόμη και αν η Χρυσή Αυγή, για παράδειγμα, δεν έχει τεθεί εκτός νόμου, πολλά μέλη της θα έπρεπε να βρίσκονται ήδη στη φυλακή βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας. Και αυτό δεν αφορά μόνο τις ελληνικές αρχές, αλλά και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς που επιτρέπουν με την αδράνειά τους την περαιτέρω απαξίωσή τους τροφοδοτώντας έναν φαύλο κύκλο που τελικά ενδυναμώνει ακόμη περισσότερο κινήματα όπως η Χ.Α.

Τα αίτια της ανόδου

Η οικονομική κρίση αποτελεί, κατά κανόνα, εύφορο πεδίο για τη δημιουργία αποδιοπομπαίων τράγων (με τους μετανάστες να αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα στόχο) και την άνοδο της Ακροδεξιάς. Όμως η κρίση από μόνη της δεν αρκεί. Τεράστια σημασία έχει ο τρόπος αντιμετώπισής της. Αν πάρουμε, για παράδειγμα, την Ελλάδα: η τρόικα, σε συνεργασία με την κυβέρνηση, επιβάλλει άγριες περικοπές στο κράτος πρόνοιας εντείνοντας την αδυναμία του κράτους να αντιμετωπίσει τα αυξανόμενα ελλείμματα σε ευαίσθητους τομείς και τα ολοένα και μεγαλύτερα προβλήματα των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων. Αυτά τα «κενά» διακυβέρνησης έρχονται να καλύψουν με τη σειρά τους κινήματα τύπου Χρυσής Αυγής. Το βασικό πρόβλημα στον τρόπο με τον οποίο η Ε.Ε. διαχειρίζεται την κρίση είναι ότι επιβεβαιώνει με κάθε της κίνηση πως ευαίσθητοι τομείς που διασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα. Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται μόνο η αποπληρωμή του χρέους.

Αυτό όμως που πρέπει να κατανοήσει κανείς ως προς την ενίσχυση της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη είναι ότι η οικονομική κρίση δεν αποτελεί τη «ρίζα» του προβλήματος, αλλά λειτουργεί απλώς ως «επιταχυντής». Στην πραγματικότητα, η ανοδική τάση της Ακροδεξιάς έχει ξεκινήσει πολύ πριν από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και έχει βαθύτερες, ψυχολογικές αιτίες, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ευρωπαϊκή κρίση ταυτότητας και την παντελή έλλειψη πολιτικών πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της τελευταίας.

Την ώρα που η θέση της Ευρώπης (οικονομικά και πολιτιστικά) στον κόσμο αποδυναμώνεται και ενώ η πληθυσμιακή της σύνθεση έχει γνωρίσει μεγάλες αλλαγές από τον Β’ Π.Π. μέχρι σήμερα, υπάρχει μια διάχυτη σύγχυση ως προς την «κατεύθυνση» προς την οποία βαδίζει η Γηραιά Ήπειρος. Από την πλευρά τους, οι πολιτικοί ηγέτες αρνούνται να αντιμετωπίσουν κατάματα την πραγματικότητα με αποτέλεσμα να μην έχουν να προτείνουν ούτε ένα νέο «κοινωνικό όραμα» για την Ευρώπη ούτε και κάποιο σχέδιο ως προς τον νέο της «ρόλο» στον κόσμο. Όσο οι ηγεσίες συνεχίζουν να εθελοτυφλούν, τόσο οι Ευρωπαίοι πολίτες διακατέχονται από άγχος και φόβο έναντι μιας πιθανής ανατροπής της «εσωτερικής» τους κυριαρχίας.

EGAM και Χρυσή Αυγή

Στόχος του EGAM, όπως υποστηρίζει ο πρόεδρος του δικτύου, είναι η ευαισθητοποίηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης έναντι της Χρυσής Αυγής, καθώς όσο δεν αντιμετωπίζεται δυναμικά το ελληνικό νεοναζιστικό κόμμα τόσο ενισχύεται η επιρροή του εκτός ελληνικών συνόρων. Η επίσκεψη του επικεφαλής του αντιρατσιστικού δικτύου στη χώρα μας έχει ως πρωταρχικό σκοπό τη διεξαγωγή προπαρασκευαστικών συναντήσεων με φορείς και οργανώσεις για την πραγματοποίηση μιας πανευρωπαϊκής δράσης κατά της Χ.Α. Παράλληλα, όμως, ο Αμπτάν τονίζει ότι με το ταξίδι του θέλει να καταστήσει σαφές στην πολιτειακή ηγεσία του τόπου ότι «βρίσκεται υπό παρακολούθηση» και πως το EGAM θα επιδιώκει να δίνει «διεθνείς διαστάσεις» σε όποιες κινήσεις κάνουν ή δεν κάνουν έναντι της Χ.Α.

 Δεν είναι πρώτη φορά που το πανευρωπαϊκό αντιρατσιστικό δίκτυο ασχολείται με τη Χ.Α. Αμέσως μετά την εκλογή του νεοναζιστικού κόμματος στη Βουλή, το EGAM δημοσίευσε σε όλες τις μεγάλες εφημερίδες της Ευρώπης («Γκάρντιαν», «Λε Μοντ», «Λα Ρεπούμπλικα» κ.λπ.) μια επιστολή υπογεγραμμένη από πολιτικές προσωπικότητες, διανοούμενους με βραβεία Νόμπελ κ.ά. με τίτλο «Είμαστε όλοι Εβραίοι της Ελλάδας».

Πριν από λίγες εβδομάδες, το δίκτυο αποφάσισε να κινηθεί κατά της συμμετοχής της βουλευτή της Χ.Α. Ελένης Ζαρούλια στην Επιτροπή για την Ισότητα και τον Αγώνα κατά των Διακρίσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Σε επιστολές προς τα θεσμικά όργανα του Συμβουλίου και την ελληνική πολιτική ηγεσία, το δίκτυο ζήτησε τη διαγραφή της Ζαρούλια από την Επιτροπή. Παρά τη… σιγή ιχθύος που κρατά η κυβέρνηση ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα, η υπόθεση Ζαρούλια φέρεται να απασχολεί τον επίτροπο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ο οποίος δεσμεύτηκε να τοποθετηθεί επισήμως επί του θέματος στην επίσκεψη που αναμένεται να κάνει στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο.