Η νεολαία μας (εργαζόμενη, σπουδάζουσα και άνεργη) είναι αμέτοχη ευθυνών για την πορεία του ασφαλιστικού. Ούτε μετείχε ούτε κλήθηκε ποτέ να μετάσχει στον σχεδιασμό του, παρ’ότι όλες οι παρεμβάσεις της τελευταίας 2οετί-ας (1990-2009) επέδειξαν ιδιαίτερο ζήλο αναρρύθμισης του καθεστώ­τος των νέων κυρίως ασφαλισμένων. Κόμματα και συνδικάτα δεν έδωσαν καμιά δυνατότητα αυτενέργειας στις οργανώσεις της νεολαίας.

Η νεολαία μας (εργαζόμενη, σπουδάζουσα και άνεργη) είναι αμέτοχη ευθυνών για την πορεία του ασφαλιστικού. Ούτε μετείχε ούτε κλήθηκε ποτέ να μετάσχει στον σχεδιασμό του, παρ’ότι όλες οι παρεμβάσεις της τελευταίας 2οετί-ας (1990-2009) επέδειξαν ιδιαίτερο ζήλο αναρρύθμισης του καθεστώ­τος των νέων κυρίως ασφαλισμένων. Κόμματα και συνδικάτα δεν έδωσαν καμιά δυνατότητα αυτενέργειας στις οργανώσεις της νεολαίας. Δεν επέτρεψαν καμιά ζωογόνα και αιρε­τική πνοή της νέας γενιάς να εκφρα­στεί. Τα νέα στελέχη των κομμάτων εξουσίας, μέσα στο αυτοποιητικό σύστημα του εσωκομματικού καριερισμού και της αντιδιαλεκτικής νοοτροπίας στο οποίο διαβιούν και αναπαράγονται, αδυνατούν να διαμορφώσουν αυτόνομες απόψεις και πολιτικές θέσεις. Ο ευνουχισμός αυτός οδήγησε σε πλήρη αδυναμία εκπλήρωσης των αυτονόητων: Δεν μπορούν καν να συνεννοηθούν στα στοιχειώδη οργανωτικά ζητήματα, όπως π.χ. στη συγκρότηση ενιαίου Δ.Σ. στην ΕΦΕΕ, κάτι που έχει κατα­κτήσει και ο τελευταίος συνοικιακός σύλλογος. Και δεν επιδεικνύουν μόνο μιαν απονοηματοδοτημένη συμπεριφορά, αλλά επιπλέον ει­σάγουν στις ελευθεριακές – πλέον – συνεδριακές διαδικασίες των κομμάτων την αντιδιαλεκτική αισθητική των φανατικών οπαδών των γνωστών ποδοσφαιρικών θυρών, που κραυγάζουν αυτοματοποιημένα και ρυθμικά διάφορα απολιτικά συν­θήματα, ασυνήθιστης πολλές φορές βιαιότητας, χωρίς να αντιλαμβάνο­νται, ούτε βεβαίως να ακούουν, τον λόγο του ομιλητή. Γι αυτό και η ανα­νέωση του πολιτικού «προσώπου» είναι αδύνατη και, επιχειρούμενη μόνο με όρους ηλικίας, αποβαίνει καταστροφική.

Κάθε νέα πολιτική γενιά είναι χειρότερη από την προηγούμενη σε γνώση, συνείδηση, ιδεολογική επάρκεια, συνειδητότητα, ηθική και αισθητική αντίληψη, διορατικότη­τα, κοινωνικό αίσθημα. Πολλοί από τους νέους πολιτικούς εκπροσωπούν τη χειρότερη και ανελλήνιστη εκδοχή του «ξύλινου λόγου», του κοινωνικού αμοραλισμού και του στυγνού επαγγελματισμού. Το παρήγορο φαινόμενο του Δεκεμ­βρίου του 2θο8 αργεί να ωριμάσει, να χωνέψει και να συσσωματώσει υπερβατικά όλες αυτές τις εμπειρίες και τις μορφές της κατάπτωσης, ώστε να ελπίζουμε σε μιαν ολική αναστροφή στο βάθος της δεκαετί­ας. Έτσι παρατηρείται το οξύμωρο και αντιφατικό φαινόμενο, οι νέοι να εκπροσωπούνται, στους θεσμούς της λυμφατικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας μας, από ανθρώπους που απορρυθμίζουν το μέλλον της γενιάς τους, εν ονόματι μιας βαθιάς αντιδραστικής, παραπλανητικής και αποϊδεολογικόποιημένης νεανικής αισθητικής. Αποδέχονται τις οικονο­μετρικές θεωρήσεις του παρόντος χρόνου, που βολεύουν το σύστημα που υπηρετούν, και αποκρύπτουν τις στρεβλώσεις του, διοχετεύοντας το διαγενεακό χάσμα σε ασκήσεις αποδόμησης των σημερινών και μελλοντικών «σταθερών».

 

Αυτός ο εφησυχασμός, αυτή η οριζοντίωση, στα επιδερμικά επιφαι­νόμενα της συστημικής ευπρέπειας ισοδυναμεί με παραίτηση από την πάγια νοοτροπία των νέων να θέ­λουν και να επιχειρούν να αλλάξουν τον κόσμο. Το πρόσφατο φαινό­μενο των δουλεμπορικών stage, αποτέλεσμα μιας χαμηλής ηθικής συναλλακτικής σχέσης μεταξύ του

πολιτικού προσωπικού και της νέας γενιάς, οδήγησε μεν σε μια δικαιο­λογημένη αυτοσυντηρητική στάση, αλλά δεν πυροδότησε μια ανοιχτή και απροσχημάτιστη καταδίκη του θεσμού και της εξαχρειωτικής των συναλλασσόμενων μερών πρακτι­κής. Λίγοι από αυτούς επικρότησαν την εξυγιαντική πρωτοβουλία της κυβέρνησης Παπανδρέου που επέ­φερε ένα σοβαρό χτύπημα στην εξατομικευμένη εμπορία του πολιτι­κού αυτοπροσδιορισμού, παρά την εν μέρει άδικη απολυτότητά της. Η κίνηση αυτή, βέβαια, θα ήταν τομή για τα πολιτικά πράγματα της χώρας, που θα έφερνε μια νέα ελπιδοφόρα επανεκκίνηση, αν συνοδευόταν και από αντίστοιχης αυστηρότητας κυρώσεις ή αποκλεισμούς στο άλλο σκέλος της συνάρτησης της εξαχρείωσης, δηλαδή στους συναλλασ­σόμενους πολιτικούς.

Αλλά υπάρχει πιο ζωτικό πε-^m δίο άσκησης πολιτικής για τη νεολαία και τις Οργανώσεις της από την κρίσιμη συνάρτηση εργασιακών σχέσεων-ασφαλιστικού συστήμα­τος, όταν μάλιστα όλες οι παρεμβά­σεις της άρχουσας γενιάς στοχεύουν στη διαμόρφωση του δικού της παρόντος και μέλλοντος; Τον στόχο αυτό έχει προ πολλού απολέσει το εξαρτημένο υπαλληλικό τμήμα της κομματικής νεολαίας, που έχει επιλέξει την υποταγή στις γραφειο­κρατικές δομές, τον ατομοκεντρικό δρόμο, τον αυτοποιητικό προσδιορισμό. Με το να γίνει αναπόσπαστο μέρος του πολιτικού προσωπικού έγινε, και αυτό το τμήμα της νεολαί­ας, μέρος της κρίσης του συστήμα­τος διακυβέρνησης. Όταν αυτή η ενσωμάτωση δεν του επιτρέπει να διακρίνει τις εις βάρος της νεολαίας απορρυθμίσεις, να εναντιωθεί, να διαμαρτυρηθεί, να διαφοροποιηθεί, τότε η αλλοτρίωση είναι βαθιά. Και επειδή η συστημική ευπρέπεια, ως όχημα επαγγελματικής σταδιοδρο­μίας, διεξάγεται και εξελίσσεται σε συνθήκες νεοφιλελεύθερης απόχρωσης των λέξεων και των ορι­σμών, η αλλοτρίωση, βοηθούσης και της έλλειψης συλλογικών εγχαράξεων, είναι πλήρης. Νομοθετούν εναντίον της γενιάς τους.

Το θλιβερό αυτό φαινόμενο δεν αφήνει αλώβητη τη νεολαία της Αριστεράς. Δεν επιδεικνύει, βεβαί­ως, τα συμπτώματα της σκληρής αντινεολαιίστικης συμπεριφοράς των οργανώσεων των κομμάτων εξουσίας (που έχουν γίνει η «δεξιά» πτέρυγα των πολιτικών τους φο­ρέων), αλλά – στο μέτρο που δεν προβάλλουν δυναμικά ειδικές και επεξεργασμένες θέσεις μιας ελπι­δοφόρας και βιώσιμης εργασιακής -ασφαλιστικής πολιτικής για τη νε­ολαία, που αφορά το άμεσο μέλλον, και αρκούνται στην απολυτότητά των αξιωματικών ενατενίσεων των μητρικών τους οργανισμών – δεν συμβάλλουν στη διεύρυνση των συνειδησιακών και ιδεολογικών ρωγμών στο σώμα των νεολαίων. Δεν έγινε αρκούντως αντιληπτό ότι η αυτονομία της συνείδησης καρ­ποφορεί όταν έχει συντεταγμένους και προσπελάσιμους πολιτικούς στόχους και ότι η κομματική εξάρ­τηση αποκλείει και τα δύο. Έτσι, στον στυγνό αυτοπροσδιορισμό του ανταγωνισμού και των δήθεν «ίσων» ευκαιριών έναντι παντός τιμήματος, που προβάλλει το νεοφιλελεύθερο σύστημα, δεν μπόρεσε να αντιπα­ραθέσει απτές μορφές συλλογικής δημιουργικότητας.

Με το ανοργάνωτο μέρος της νεολαίας (που είναι ασφαλώς το συντριπτικά μεγαλύτερο) δεν μετέχει, δεν αντιδρά, δεν κοπιάζει, δεν ενδιαφέρεται για τα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Είναι γέννημα του καταναλωτικού προτύπου, της κοινωνίας της διαφήμισης, του θεάματος, των περιστασιακών εντυ­πώσεων και συγκινήσεων. Συμπε­ριφέρεται ως εάν το δοσμένο κατα­ναλωτικό πρότυπο των γονέων τους (της γενιάς των υπερχρεωμένων χρεωστών) θα αναπαράγεται αυτο­μάτως, ανεξαρτήτως των πολιτικών, των αγώνων, των κινητοποιήσεων, των συμπεριφορών, των ιδεολογι­ών. Δεν επεξεργάζεται λύσεις, δεν εθίζεται σε δομικές σκέψεις για την αυξανόμενη ανεργία, αλλά υπομένει καρτερικά την ετεροαπασχόληση, μολονότι βλέπει ότι η επερχόμενη κοινωνική επιδείνωση αφορά πρωτί­στως την πλειονότητα των νέων. Δεν έχει μεν την ευθύνη του ασφαλιστι­κού, συμπράττει όμως στις εργασια­κές σχέσεις που το αποδυναμώνουν. Ένα φαινόμενο έλλειψης μεσομακροπρόθεσμης θέασης διαπερνά αυτά τα στρώματα της «παραιτημένης» νεολαίας. Το ζήτημα είναι μεί­ζον, πολύπλοκο και δυσερμήνευτο, ώστε να αξίζει να τεθεί κάποτε στο επίκεντρο του προβληματισμού των γενεών των «ώριμων» και των διεπι­στημονικών προσεγγίσεων. Δεν είναι υπερβολή να ισχυ­ριστεί κάποιος ότι η σημερινή ελληνική νεολαία, καίτοι έχει πλήρη πολιτικά δικαιώματα, δεν έχει αυθε­ντική εκπροσώπηση και ηγεσία. Η έλλειψη αυτή του ιθύνοντα παράγο­ντα, που συγκεκριμενοποιεί τις ανά­γκες και τα αιτήματα της νέας γενιάς σε ένα διεκδικητικό πλαίσιο, είναι ένας υποκειμενικός ακρωτηριασμός που αδρανοποιεί τον λαϊκό παράγο­ντα ως διαμορφωτή των κοινωνικών συνθηκών και της Ιστορίας.

Με δεδομένο ότι όλες οι κοινω­νικές εξεγέρσεις, ως απότοκες της δημιουργικής πρωτοβουλίας της πλειοψηφίας των πολιτών, είχαν ως κινητήριο μοχλό τη νεολαία, είναι δυσάρεστο να διαπιστώνεται ότι «το τέλος της Ιστορίας» στο ορατό μέλλον κάθε άλλο παρά προέρχεται από την αρτιότητα του νεοφιλε­λεύθερου συστήματος (του οποίου τις εκπληκτικές ασυνέχειες και αστοχίες φανέρωσε η εξελισσόμενη κρίση), αλλά από την αδυναμία του υποκειμενικού παράγοντα να αντι­στοιχηθεί στις ανάγκες των καιρών. Και ενώ είναι έκδηλο ότι η γενιά της εξουσίας διαμόρφωσε για τους νέ­ους ένα ζοφερό περιβάλλον, με την παταγώδη αποτυχία της να αναπτύ­ξει ένα σχετικά αυτάρκες, υγιές και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης – που αναπαράγει αειφορικά τα συγκριτι­κά πλεονεκτήματα του τόπου, στο οποίο οι αξιοπρεπείς θέσεις εργασί­ας των σύγχρονων γνώσεων και των νέων παραγωγικών μεθόδων θα προσέθεταν αξία και θα εξασφάλιζαν  τις πλήρεις και ποιοτικές υπηρεσίες του Κοινωνικού Κράτους και καλά γηρατειά-, οι νέοι της ηλικίας της δράσης φαίνεται να αδυνατούν να διακρίνουν αυτούς που «συνωμότη­σαν» εναντίον τους. Η συνηθισμένη πλέον παραδοχή «τρώμε το ψωμί των παιδιών μας» αντικρίζεται όχι με το λογικώς επόμενο «ενισχύουμε τα συστήματα για το μέλλον», αλλά με τις απορρυθμίσεις των αυριανών μεγεθών λόγω του πιεστικού παρό­ντος.

Μέσα στην αφόρητη ομοιότητα των θέσεων, πολιτικοί, συνδικαλι­στές, επιστήμονες, δάσκαλοι, που, ενσωματωμένοι στο σύστημα, νο­μοθέτησαν εναντίον τους και απο­σύρουν σταδιακώς τη μέριμνα της πολιτικής για τις μελλοντικές τους ζωές, δεν είναι αναγνωρίσιμοι εντός της πυκνής ομίχλης της γενικευμέ­νης εξουσιαστικής αλλοτρίωσης. Αλλά, όταν δεν μπορεί να διακρίνε­ται με σοβαρή πολιτικο-ιδεολογική αιτιολόγηση ότι η κοινωνικο-ασφαλιστική Αρχή της Αλληλεγγύης των Γενεών (και ας μη λησμονείται, και

της Αλληλεγγύης των Τάξεων) είναι αδύνατο να μορφοποιείται ως συρρίκνωση των δικαιωμάτων της νέας γενιάς – ενώ πρέπει να ερμηνεύεται ως ποσοτική και ποιοτική αναβάθμι­ση τους -, τότε χάνεται το νήμα της κοινωνικής προόδου. Είναι ιστορικό ατόπημα, είναι πολιτική αφροσύνη, είναι συνειδησιακή αβελτηρία, το μέλλον της ζωής του τόπου να πλη­ρώνει τα σφάλματα, αλλά και την ιδιοτέλεια της εξουσιαστικής γενιάς. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κοινόχρη­στα αγαθά, καθώς και τη δημόσια περιουσία, που συγκροτούν τον πυρήνα της στοιχειώδους δημο­κρατικής αυτονομίας του δρώντος Λαού. Αυτοί που τα εκποιούν, στο όνομα μιας περιστασιακής ιδεοληψί­ας ή επιχειρηματικής συμμαχίας και ωφελιμότητας-ή, έστω εξ ανάγκης, για να «καλύψουν τις τρύπες» μιας αποτυχημένης δημοσιονομικής διαχείρισης -, αποστερούν από τους νέους τη δυνατότητα της εναλλα­κτικής οργάνωσης της Κοινωνίας, όταν κληθούν στους πρωτεύοντες ρόλους. Ποιος θα απολογηθεί κάποτε και ποιοι θα ζητήσουν εξηγήσεις για την εκτεταμένη ευελιξία των εργασιακών σχέσεων, για τον εργα­ζόμενο – χταπόδι, για τις δύο εργασι­ακές ταχύτητες των παλιών και νέων εργαζομένων, για την αποψίλωση των απολαβών των ασφαλισμένων νέων, για τη δομική και διευρυνό­μενη ανεργία, για την ταπεινωτική ετεροαπασχόληση, φαινόμενα της σύγχρονης οικονομίας που είναι και οι κύριες πληγές της αιμορραγίας του ασφαλιστικού;

Σήμερα φαίνεται ότι η νεολαία μας δεν έχει μέλλον. Η οικονο­μική κρίση επέτεινε τα προβλήματα και η δημοσιονομική ασφυξία πνίγει την πλουραλιστική δημιουργικό­τητα. Ήδη είμαστε από τους πρω­ταθλητές στην ανεργία των νέων σε επίπεδο Ε.Ε.. Οι «καλές» θέσεις εργα­σίας σπανίζουν και τα υποσυστήμα­τα του ανολοκλήρωτου Κοινωνικού Κράτους καταρρέουν. Με το 1/3της νεολαίας στην εξάρτηση των απαρ­χαιωμένων δομών των κομμάτων και με τα 2/3 στην παραίτηση και την απάθεια, οι παραγωγικές δυνάμεις

αφήνονται να διαμορφώνουν όπως θέλουν τις παραγωγικές σχέσεις, το εργασιακό – ασφαλιστικό σύστη­μα. Και η προοπτική της Πράσινης Ανάπτυξης περνά στα χέρια των με­γάλων ρυπαντών, των οικονομικών Ομίλων, των πετρελαϊκών εταιρειών, των αυτοκινητοβιομηχανιών, των παραγωγών της βιοτεχνολογίας και των μεταλλαγμένων προϊόντων. Η τεχνολογία, η έρευνα, η εξειδικευ­μένη εκπαίδευση, η χρηματοδό­τηση, η διάθεση και εμπορία των προϊόντων και της ενέργειας, είναι δική τους αποκλειστικά υπόθεση. Οι νέοι παρακολουθούν τη νέα μεγάλη επιχείρηση της ιδιωτικοποίησης του φυσικού πλούτου της Ανθρωπότητας, χωρίς ελπίδα και όραμα.

Ζητείται επειγόντως κατα­νόηση της συγκυρίας, συνει­δητοποίηση της κρισιμότητας της κατάστασης, εγρήγορση, οργάνω­ση, πρόταση, κινητοποίηση. Οι νέοι πρέπει να απαιτήσουν τη συνδιαμόρφωση του μέλλοντος ξεπερνώ­ντας τις αγκυλώσεις του παρόντος και αυτοί που συνέργησαν στη διαμόρφωση του εχθρικού για τους νέους εργασιακού και ασφαλιστικού τοπίου, δεν μπορούν ασφαλώς να έχουν θέση σ’ αυτή την προσπάθεια. Αλλά μπορεί να συγκροτηθεί ένα γνήσιο αντιπροσωπευτικό ή άμεσο δημοκρατικό όργανο αυθεντικής εκπροσώπησης των νέων, που θα αναλύσει με ακρίβεια τη συγκυρία και θα θέσει ευκρινείς, οιονεί ταξι­κούς, στόχους, που θα διεκδικήσει και θα επιβάλει σε ένα κουρασμένο και συρόμενο σύστημα εξουσίας (που όσο περνά ο καιρός χάνει και τα τελευταία υπολείμματα αυτενέργει­ας) το νέο αυτόνομο και εναλλακτι­κό σχέδιο ανάπτυξης; Ή οι νεολαίοι θα εξακολουθήσουν να περιπλα­νούνται στους δαιδάλους του ελεγ­χόμενου διαδικτύου σχολιάζοντας τις δευτερεύουσες αντιθέσεις των συστημικών γεγονότων;