Αφήνουμε πίσω μας μια δύσκολη κι επώδυνη χρονιά για τη χώρα μας, μια χρονιά η οποία δυστυχώς μας έκανε φτωχότερους, αλλά όχι σοφότερους. Τα στοιχήματα αυτής της χρονιάς ήταν δύσκολα. Σε γενικές γραμμές γνωρίζουμε τι χάθηκε, όχι όμως τι κερδήθηκε σε αντιστάθμισμα – αν κερδήθηκε κάτι.

Αφήνουμε πίσω μας μια δύσκολη κι επώδυνη χρονιά για τη χώρα μας, μια χρονιά η οποία δυστυχώς μας έκανε φτωχότερους, αλλά όχι σοφότερους. Τα στοιχήματα αυτής της χρονιάς ήταν δύσκολα. Σε γενικές γραμμές γνωρίζουμε τι χάθηκε, όχι όμως τι κερδήθηκε σε αντιστάθμισμα – αν κερδήθηκε κάτι. Ο απολογισμός είναι δύσκολος, μια και η μεγάλη πλειονότητα της κοινωνίας μοιάζει σκεπτική σε αντίθεση με τις φωνακλάδικες μειονότητες που προσπαθούν να κλέψουν τις εντυπώσεις με κάθε είδους υπερβολές. Ένα, ωστόσο, είναι σίγουρο: ότι όλα αλλάζουν εκ θεμελίων.
Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι τα πράγματα βαίνουν προς το χειρότερο.

Σε περιόδους κρίσης, η άποψη αυτή αποτελεί κοινό τόπο μέχρι να διαψευστεί· ωστόσο ακόμα περισσότεροι είναι αυτοί που κρατούν ανεκδήλωτη μιαν ελπίδα, η οποία επενδύει σε μια πιο δίκαιη εκδοχή της κοινωνίας κι όχι – πλέον – σε καλύτερες μέρες. Αυτό είναι το στοίχημα της χώρας μας. Μια πιο δίκαιη κοινωνία· οι καλύτερες μέρες μάς άφησαν πολλά χρέη τελικά… Τι σημαίνει, άραγε, μια πιο δίκαιη κοινωνία; Τίποτα το μεταφυσικό, τίποτα το υπερβολικό, τίποτα το ανέφικτο. Μια κοινωνία με ένα επιτέλους ενιαίο, σύντομο και σαφές φορολογικό σύστημα, δίχως επιλεκτικές εξαιρέσεις και συνδικαλιστικές σκοπιμότητες. Να πληρώνουν όλοι αναλογικά, σύμφωνα με τις δυνατότητές τους και δίχως περίεργες διαμεσολαβήσεις… υποσημειώσεων. Δίκαιη κοινωνία σημαίνει, ακόμα, σεβασμός στο Δημόσιο. Για παράδειγμα, όχι άλλα πανεπιστήμια – σκουπιδότοποι κι όχι άλλη κομματική συγκάλυψη σε καταστροφές της δημόσιας περιουσίας. Αυτό είναι δυσκολότερο από τη δίκαιη φορολόγηση. Το ένα έχει να κάνει με συμφέροντα ατομικά, μονοπωλιακά, συντεχνιακά, που ιστορικά έχει αποδειχτεί ότι αντιμετωπίζονται. Το δεύτερο έχει να κάνει με ιδεοληψίες που, εκτός από πολιτική αντιμετώπιση, χρειάζονται και την έντονη δραστηριοποίηση της ψυχιατρικής επιστήμης, επιχείρηση που κοστίζει σε ιστορικό χρόνο για να φανούν κάποια απτά αποτελέσματα.

Δίκαιη κοινωνία σημαίνει ότι έκτος από το δικαίωμα της διαμαρτυρίας, της καθολικής άρνησης και της ολικής εναντίωσης, υπάρχει και το δικαίωμα της κατανόησης και εκτίμησης των κατακτήσεων της κοινωνίας. Δίκαιη κοινωνία σημαίνει αμοιβαιότητα στην κοινή λογική, στα επιχειρήματα και όχι στις εξ αποκαλύψεως πολιτικές αλήθειες που ενοχοποιούν την αντίθετη άποψη. Μεταξύ άλλων, η κρίση μάς έδειξε ότι δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Μια κατάκτηση είναι πιο εδραία όταν έχεις συνείδηση της πολυτιμότητάς της και σεβασμό απέναντι στην αξία της και όχι αν την «πληθωρίζεις» θεωρώντας την ως αυτονόητη ή αναφαίρετο δικαίωμα.

Τίποτα σε σχέση με την πολιτική δεν είναι αυτονόητο και προφανώς κανένα δικαίωμα δεν είναι αναφαίρετο – κι αυτό το βιώνουμε επώδυνα εδώ και μια τριετία. Δίκαιη κοινωνία μπορεί να σημαίνει και θυσίες – και οι θυσίες δεν είναι δημοφιλείς σε κανέναν. Όπως, επίσης, δίκαιη κοινωνία είναι αυτή που δεν παραχωρεί αποκλειστικά δικαιώματα στις ευαισθησίες σε κανέναν πολιτικό ή άλλο μηχανισμό. Ο καθένας έχει δικαίωμα να ευαισθητοποιείται κατά συνείδηση και όχι κατά κομματική υπόδειξη. Σε μια δίκαιη κοινωνία θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ότι έχει το δικαίωμα της προσωπικής του κρίσης πάνω στα πράγματα και την απαιτητή συνθήκη από τον συνάνθρωπό του να την ακούσει αμερόληπτα. Δίκαιη κοινωνία, κυρίως, είναι αυτή που δεν βασίζεται σε σωτήρες και ήρωες, ούτε σε θυσίες που θα εισαχθούν στο πολιτικό χρηματιστήριο ως μετοχές μακροπρόθεσμης επένδυσης…
Τέλος, η ζωή δεν είναι ανάγκη να αντιμετωπίζεται χρονικά μόνο ως «τώρα», αλλά και ως «αύριο». Για να κατακτήσεις τον τρέχοντα χρόνο, πρέπει να έχεις επενδύσει στο αύριο.

Εδώ και αρκετό διάστημα γίνονται σοβαρές αλλαγές στον τρόπο που ζούσαμε και – πάντα σύμφωνα με τον νόμο των πιθανοτήτων – δεν είναι όλα προς το καλύτερο, αλλά ούτε και προς το χειρότερο· είναι όμως όλα προς αξιολόγηση. Όσοι διαμεσολαβούν… στην ευτυχία μας είναι και αυτοί προς αξιολόγηση, ιδίως όσοι μας κολακεύουν… Γιατί όλοι πλέον καταλαβαίνουμε ότι αυτοί που δημαγωγούν ασύστολα εναντίον των πάντων δεν είναι καλύτεροι από αυτούς που μας χρεοκόπησαν! Ή, αλλιώς, επειδή δεν είχαν την ευκαιρία να πειραματιστούν κι αυτοί στις πλάτες μας, διόλου δεν σημαίνει ότι έχουν το πολιτικό ή κομματικό πλεονέκτημα ή και τη δικαιολογία να το πράξουν.