Ο υπουργός Πολιτισμού αποφάσισε να κλείσει το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου με συνοπτικές διαδικασίες και με αφορμή την κακοδιοίκηση της ηγεσίας του, προκαλώντας πολιτικό ζήτημα. Το «Ποντίκι art» φιλοξενεί δύο αντίθετες απόψεις για την ανάγκη ύπαρξης του ΕΚΕΒΙ.

Μάταιος ο φορέας όταν δεν υπάρχει κράτος
Tης Δάφνης Πασχάλη

 

Έκαστος στο είδος του και το κράτος στη χάραξη πολιτικής. Όπως τη χαράζει, «χορεύουν» οι πάντες. Από τους πολίτες έως τους υπαλλήλους, τα στελέχη, τις υπηρεσίες, τους φορείς. Πρωτοβουλίες δεν αποκλείονται, αλλά είναι αδύνατον να συγκροτηθεί με αυτές στρατηγική. Το πολύ να υπάρξει τακτική, η οποία συνήθως αλλάζει κάθε φορά που αλλάζουν τα πρόσωπα: πολιτικά και ηγετικά.

Ζούμε σε μια χώρα όπου τουλάχιστον ένας στους τρεις δεν διαβάζει κανένα βιβλίο. Όπου οι αξίες αγνοούνται σταθερά – επομένως και τα πρόσωπα, πολύ δε περισσότερο τα έργα ποιητών και συγγραφέων. Η λογοτεχνία μας είναι σχεδόν άγνωστη στο εξωτερικό, με την πολύ βολική δικαιολογία της «ιδιοτυπίας», της συγκέντρωσης του δημιουργικού βλέμματος στην ελληνική πραγματικότητα δηλαδή. Τα λογοτεχνικά περιοδικά φυλλορροούν, κραταιές κάποτε λογοτεχνικές σελίδες εφημερίδων έχουν σβήσει. Δίψα υπάρχει, όπως δείχνουν (ακόμα) οι πωλήσεις και διάφορα λογοτεχνικά ιστολόγια που έχουν επιβιώσει επί χρόνια. Κράτος δεν υπάρχει.

Και αν δεν υπάρχει κράτος, είναι μάταιο να υπάρχει φορέας που να το υποκαθιστά, διότι πώς να υποκαταστήσεις κάτι ανύπαρκτο; Έτσι, καλά έκανε ο υπουργός αναπληρωτής Πολιτισμού Κώστας Τζαβάρας και έκλεισε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Διότι, αν το –τέως – υπουργείο Πολιτισμού υπήρξε παντελώς αδιάφορο ως προς τα προαπαιτούμενα μιας πολιτικής, τι να κάνει ένα απλό κέντρο; Πώς να χαράξει στρατηγική ώστε να προσελκύσει νέους αναγνώστες, να καταστήσει δημοφιλείς τους συγγραφείς και να γνωρίσει τους Έλληνες διανοούμενους σε ξένες λογοτεχνικές αγορές;
Τα επιτεύγματα άλλωστε του ΕΚΕΒΙ δεν ήταν τόσο λαμπρά ώστε αυτό να διασωθεί στους καιρούς τού «πονάει κεφάλι κόβεις και πόδι μαζί». Ακόμα και τώρα, που γίνεται συζήτηση περί σωτηρίας του, σε δύο σημεία επικεντρώνουν οι ενδιαφερόμενοι: στα όσα προγράμματα έχουν χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ (Φιλαναγνωσία και Έκθεση Θεσσαλονίκης) και στη Βιβλιονέτ. Η Φιλαναγνωσία όμως έχει ήδη εγείρει καχυποψία. Παρ’ όλα ταύτα, και τα δύο πρέπει να διασωθούν και ενδεχομένως αυτό είναι δυνατόν με τη μετάταξη όλων των χρήσιμων υπαλλήλων στη Γενική Γραμματεία Πολιτισμού. Όλων. Των χρήσιμων. Που έχουν πείρα, μεράκι και έχουν αποδείξει την αξία τους.

Όσο για τη Βιβλιονέτ, είναι άγνωστο αν θα την πάρει κάποιος φορέας ή αν και αυτή θα «μεταταχθεί», αλλά δεν συνιστά, από μόνη της, λόγο ύπαρξης ενός Κέντρου Βιβλίου. Σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, μια τέτοια βάση δεδομένων, με όλη την παραγωγή στον εκδοτικό τομέα, προφανώς υπάρχει στο πλευρό της κάθε Εθνικής Βιβλιοθήκης. Εδώ συζητάμε, ακόμη, το αυτονόητο, κομπάζοντας που επιτέλους καταφέραμε κάτι, εκατονταετίες μετά τον Γουτεμβέργιο, κοντά 200 χρόνια μετά τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους και δεκαετίες μετά την εφεύρεση του κομπιούτερ…

 

Παρέλαβε βιβλίο, παραδίδει φυλλάδιο
Του Ηρακλή Λογοθέτη

Δεν είναι λίγες οι φορές που ανοίγοντας ένα βιβλίο απελπίζεσαι με τα άφθονα λάθη, την προχειρότητα και τις κραυγαλέες παραλείψεις του. Δεν βιάζεσαι όμως να κατηγορήσεις τον συγγραφέα, αλλά τον εκδότη, τον επιμελητή ή τον μεταφραστή του. Κρίμα, ψιθυρίζεις, πολύ κρίμα, θα πρέπει να περιμένω μια καλύτερη έκδοση. Αυτοί οι ψίθυροι, όμως, δεν φαίνεται να ταράζουν την ακοή του τρέχοντος υπουργού Πολιτισμού, που προφανώς δεν έχει ιδέα ο άνθρωπος από εκδόσεις. Άκουσε, λοιπόν, ότι το βιβλίο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου είναι μισερό και κακοτυπωμένο, γέμει ιδιοτέλειας και αθλιοτήτων.

Έσπευσε, λοιπόν, ως όφειλε, να καθαιρέσει αυτούς που το μουντζούρωσαν. Αυτονόητο θα ήταν να ψάξει και να βρει νέους μάστορες της τυπογραφίας, καινούργιο διευθυντή εκδόσεων και φρέσκους συνεργάτες, διορθωτές, επιμελητές και μεταφραστές. Αντ’ αυτού, όμως, αποφάσισε να καταγγείλει το ήδη κακοποιημένο κείμενο και να του φορτώσει, ως μη όφειλε, την υπερφίαλη ανεπάρκεια αυτών που θα έπρεπε να είναι οι ταπεινοί του θεράποντες.

Έτσι, ενώ περιμέναμε μια νέα, ευπρεπέστερη έκδοση, ο υφυπουργός αποφάσισε να αποσύρει το έργο από τον κατάλογό του και να το θέσει οριστικά εκτός κυκλοφορίας. Στη θέση του σκοπεύει, λέει, να βγάλει μια συντομευμένη έκδοση με πλήθος περικοπών από το αρχικό κείμενο, μια περίληψη, δηλαδή, ένα επίμετρο τέλος πάντων με συντάκτες τους υπαλλήλους του. Παρέλαβε δηλαδή βιβλίο και σκοπεύει να παραδώσει φυλλάδιο. Το βιβλίο του ΕΚΕΒΙ, όμως, στη δυναμική του σύλληψη τουλάχιστον, δεν εκπροσωπεί την εκάστοτε ηγεσία του, τους ερχόμενους και παρερχόμενους λειτουργούς του, αλλά τον ίδιο τον πολιτισμό των βιβλίων. Η ανάγκη της επανέκδοσής του επομένως είναι προφανής και δεν μπορεί να ανατεθεί σε υπαλλήλους. Όχι πως δεν υπάρχουν καλοί και ευσυνείδητοι υπάλληλοι στο υφυπουργείο Πολιτισμού, αλλά τελούν υπό το καθεστώς ασφυκτικής εποπτείας με αποτέλεσμα η δημιουργικότητά τους να ατονεί και η έμπνευσή τους να μαραζώνει.

Η Βίβλος των βιβλίων έχει χρέη Κιβωτού. Δεν μπορεί να εξαρτάται από τα άμεσα πολιτικά συμφραζόμενα της τυχαίας διοίκησης ενός ξοφλημένου υπουργείου, ούτε ν’ αλλάζει διάταξη, ραφή και παραγράφους ανάλογα με το κοστούμι ενός καθυστερημένου υπουργού της προτελευταίας μόδας. Η ανασύνταξη αυτής της Βίβλου είναι εγχείρημα υπεύθυνο και σοβαρό και ως εκ τούτου μπορεί να τρωθεί με τρόπο γελοίο από την ευθυνοφοβία και τη γραφειοκρατική σοβαροφάνεια. Εδώ χρειάζεται αρετή και τόλμη, αυστηροί συντακτικοί κανόνες παράλληλα με πνεύμα άνεσης και ελευθερίας. Χρειάζεται ερμηνευτικό πάθος και οραματικό βάθος, παιδεία γερή, πλούσια, παραδοσιακή και αίσθηση του κόσμου άμεση και σημερινή.

Οι κατάλληλοι άνθρωποι υπάρχουν, μόνο που αυτοί δεν συνωστίζονται σε υπουργικούς προθαλάμους. Αν είχαμε υπουργό κι όχι υφυπουργίσκο θα ’βγαινε στους δρόμους ζητώντας πληροφορίες και υλικό, δεν θα καλούσε αυτούς τους ανθρώπους σε πεντάλεπτα ραντεβού στο γραφείο του, αλλά θα πήγαινε να τους ξετρυπώσει στα σπίτια τους και θα τους παρακαλούσε με ευγένεια να αναλάβουν αυτό το έργο… Κάθε βιβλιοθήκη οφείλει να έχει μια Βίβλο που να περιέχει κατάλογο όλων των βιβλίων της. Αυτό έτσι εγράφη και δεν ξεγράφει.