Όταν σε «νομιμοποιεί» στα 26 χρόνια σου ένας από τους ογκόλιθους του θεάτρου, ο Πίτερ Στάιν, «πετώντας» σε με μια δυνατή κλοτσιά στην Επίδαυρο, κινδυνεύεις. Και να σε μισήσουν και να το πάρεις πάνω σου.

Όταν σε «νομιμοποιεί» στα 26 χρόνια σου ένας από τους ογκόλιθους του θεάτρου, ο Πίτερ Στάιν, «πετώντας» σε με μια δυνατή κλοτσιά στην Επίδαυρο, κινδυνεύεις. Και να σε μισήσουν και να το πάρεις πάνω σου. Η Στεφανία Γουλιώτη, παρότι η συνεργασία της με τον διάσημο σκηνοθέτη πέρασε από σαράντα κύματα, δεν έπαθε τίποτε από τα δύο. Συνέχισε την ανοδική πορεία της στο θέατρο και «το παλεύει» κάθε σεζόν μέσα από ρόλους, οι οποίοι συναγωνίζονται σε δυσκολία ο ένας τον άλλον. Φέτος μετράει ξανά τις δυνάμεις της σε έναν από τους πιο απαιτητικούς ρόλους της παγκόσμιας δραματουργίας, στον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, σε σκηνοθεσία της συνεργάτιδας και φίλης της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Ένας διπλός ρόλος της καλοκάγαθης πόρνης Σεν Τε και του alter ego της, του σκληρού ξαδέρφου της Σουί Τα, τον οποίο επινοεί για να αντιμετωπίσει τη σκληρότητα των ανθρώπων. Μια υποκριτική ακροβασία που, όπως περιγράφει ο ίδιος ο Μπρεχτ, «πρέπει να παιχτεί

«Πώς μπορεί να είναι κανείς καλός όταν όλα γύρω του είναι τόσο ακριβά;». Μπορείς να απαντήσεις στο ερώτημα του Μπρεχτ;
Πώς μπορείς να είσαι ανοιχτός στα ερεθίσματα των ανθρώπων γύρω σου όταν υπερφορτώνεσαι από δικά σου βάσανα; Άλλοτε μπορείς, άλλοτε όχι. Το ίδιο συμβαίνει και στο θέατρο. Αν έχεις τα δικά σου προβλήματα, είναι πολύ δύσκολο να ανοίξεις και να γίνεις πραγματικά ο αγωγός από τον οποίο θα περάσουν τα ερωτήματα του κειμένου.

Ο Μπρεχτ στις οδηγίες του λέει ότι «μόνο μια ευφάνταστη καλλιτέχνις μπορεί να παίξει έναν καλό άνθρωπο». Γιατί είναι πιο δύσκολο;
Διότι για να παίξεις τον καλό πρέπει να πας πολλά βήματα πίσω και να θυμηθείς πρωτογενή και ουσιώδη πράγματα, τα οποία μπορεί να φαίνονται σήμερα ρομαντικές βλακείες, όπως η σπάνια πλέον χαρά της ζωής, και να σπάσεις πολλές πεποιθήσεις.

Γίνεται να είναι κανείς καλός σήμερα;
Βέβαια γίνεται, αρκεί να βγούμε λιγάκι από τον εαυτό μας και να γίνουμε λιγότερο επιφυλακτικοί, δηλαδή λιγότερο τυφλοί. Είναι παγίδα να φυλάγεσαι από παντού και από όλους.

Εσύ είσαι καλή;
Όχι. Γιατί φοβάμαι να ανοιχτώ, να δώσω, να μην έχω. Όπως οι περισσότεροι από εμάς. Είμαστε ένας λαός πολύ φοβισμένος, άρα πώς θα γίνουμε καλοί άνθρωποι; Πρέπει να αρνηθούμε να συνδεθούμε με το κομμάτι του άλλου που φοβάται, επειδή φοβόμαστε κι εμείς. Και το χειρότερο είναι ότι δεν το ξέρουμε, δεν είναι συνειδητό στην Ελλάδα σήμερα. Είναι απλώς μια αυτοάμυνα το οργανισμού μας, χωρίς να ψάχνουμε περαιτέρω το γιατί. Βρισκόμαστε στο στάδιο «θα προστατευτώ για να επιβιώσω». Το μαράζι μου και αυτό που τρελαίνει είναι ότι δεν έχουμε εμπιστοσύνη σε καμιά μορφή κοινωνικής συνείδησης, σε καμιά σύμπνοια. Τις απεργίες μας, για παράδειγμα, δεν μπορεί να τις πληρώνει ο άλλος, που είναι στην ίδια κατάσταση. Είμαι υπέρ μιας συντονισμένης, γενικής απεργίας.

Είσαι αριστερή;
Είμαι υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κοινής συμβίωσης, της αξιοπρεπούς επιβίωσης, του πολιτισμού, της έρευνας της ανθρώπινης φύσης μας.

Τον ρόλο της πόρνης Σεν Τε στον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» ερμήνευσαν εμβληματικές γυναίκες του θεάτρου στην Ελλάδα. Η Βέρα Ζαβιτσιάνου, η Νίκη Τριανταφυλλίδη, η Αλέκα Παΐζη, η Άννα Κοκκίνου. Δεν τον φοβήθηκες;
Έχω σταματήσει να φοβάμαι πάω στη σκηνή. Γιατί πλέον δεν βιάζομαι. Είμαι αργή και το κάνω επίτηδες. Μπορεί να φτάσω μέχρι την τελευταία μέρα και να λέω λόγια χωρίς να συμβαίνει τίποτα. Περιμένω μέχρι την τελευταία στιγμή – πολλές φορές και μες στην παράσταση –, φτιάχνω τις συνθήκες ώστε να συμβεί πράγματι κάτι. Ποτέ δεν σιγουρεύομαι ότι «το ’χω». Προσεγγίζω έναν ρόλο μέσα από δικές μου βαθιές ανάγκες. Υπάρχει σε όλους ένας μικρός, άδειος χώρος μέσα του, που έχει ανάγκη να συνδεθεί με το μυστήριο. Το κείμενο είναι η αφορμή. Δεν με νοιάζει οι θεατές να θυμούνται πόσο καλά έπαιξα. Θέλω να βγαίνουν απ’ το θέατρο και να σκέφτονται πράγματα για τη ζωή τους, κι ας μην καταλαβαίνουν τι είναι, κι εμένα να με ξεχνάνε.

Υπήρξες η τυχερή από τη γενιά σου. Το ξέρεις;
Βεβαίως. Όμως συν Αθηνά και χείρα κίνει. Κι αυτό δεν έχει να κάνει με το ταλέντο, στο οποίο δεν πολυπιστεύω.

Δεν υπάρχει;
Ταλέντο είναι η υπερβολική αγάπη σ’ αυτό που κάνεις. Στη δική μου περίπτωση η υπερβολική επιθυμία να βυθιστώ μέσα σε κόσμους, να βγω από τον εαυτό μου, να ξεφύγω από την ανάγκη να ελέγχω τα πάντα – ίσως γι’ αυτό να έγινα ηθοποιός. Όλοι είμαστε εν δυνάμει ταλαντούχοι εφόσον είμαστε ζωντανοί. Το βλέπω στα παιδιά που διδάσκω και είναι πολύ ενδιαφέρον.

Ούτε στην ομορφιά πολυπιστεύεις;
Ένα υπερεκτιμημένο διαβατήριο είναι. Ή το πρώτο καλό χαρτί της τράπουλας χωρίς να σημαίνει ότι θα πάει καλά η παρτίδα.

Γιατί νομίζεις ότι σε διάλεξε ο Πίτερ Στάιν για την «Ηλέκτρα» στην Επίδαυρο;
Με ήξερε από τον χορό στην «Πενθεσείλια». Τότε δεν είχε δει τίποτα. Μονάχα ένα ωραίο σώμα και καλή κίνηση, όπως και στις άλλες κοπέλες του χορού. Είχα ρισκάρει το πτυχίο μου στη σχολή για να πάω να παίξω μαζί του. Γι’ αυτό ήμουνα απόλυτα δοτική, αφοσιωμένη, φαντάρος. Αυτή την αφοσίωση είδε και δεθήκαμε. Όταν ήρθε για την «Ηλέκτρα» με ζήτησε. Εγώ του έλεγα δεν γίνονται αυτά στην Ελλάδα, μια 26χρονη να παίξει «Ηλέκτρα»…

Σου έδωσε μια μεγάλη ευκαιρία.
Ζήτησα να περάσω από κανονική οντισιόν. Έκανα έναν αγγελιοφόρο από τις Βάκχες και δεν του άρεσα καθόλου. Μου είπε ότι κατέστρεψα ένα από τα μεγαλύτερα κείμενα της παγκόσμιας δραματουργίας. Προς στιγμή ησύχασα. Όμως αυτός έκατσε εκεί επί τόπου μαζί μου, το δουλέψαμε και ανταποκρίθηκα. Οπότε…

Η σχέση σας, όμως, πέρασε διά πυρός και σιδήρου.
Περνούσα τότε την επαναστατική εφηβεία μου, που ήρθε και έδεσε με την επαναστατικότητα της «Ηλέκτρας». Ήθελα να λέω όχι σε όλα. Προερχόμουν μόλις από το σοκ της διδασκαλίας του Βογιατζή, ο οποίος με είχε κάνει να αμφισβητήσω εντελώς τον εαυτό μου. Ο Στάιν μού ζητούσε τον καλύτερο εαυτό μου. Κι εγώ έφτασα να κάνω ό,τι μου ζητούσε και να σιχαίνομαι τον εαυτό μου.

Ενοχλήθηκε;
Αρχικά είδε σαν προδοσία την ανάγκη μου να ενηλικιωθώ στη σχέση μας. Προς τα έξω φάνηκε σαν ένα κακό τάιμινγκ, μόλις πήρα τον ρόλο. Δεν ήταν έτσι. Ο Στάιν κατάλαβε ότι δεν ήθελα πια να έχουμε τη σχέση πατέρα – κόρης. Έχουμε καλή επικοινωνία, μιλήσαμε πρόσφατα και θέλουμε να ξαναβρεθούμε.

Μπορεί ένας ηθοποιός να επιβιώσει σήμερα μόνο απ’ το θέατρο;
Οριακά. Εγώ έτυχε να έχω ένα δικό μου σπίτι και διδάσκω και σε δυο σχολές. Αυτό το κάτι παραπάνω με κρατάει. Βοήθεια από το σπίτι δεν έχω, όποτε μπορώ βοηθάω εγώ. Μεγάλωσα σε ένα μεσοαστικό, μικρό σπίτι στο Παλαιό Φάληρο, πριν αποκτήσει την αίγλη που έχει σήμερα, με αρκετές στερήσεις, στο ίδιο δωμάτιο με τον αδερφό μου. Πήγα σε σχολείο θηλέων, ποτέ δεν είχα όλα όσα ήθελα, εκτός από μια καλή οικογένεια. Ο πατέρας μου ήταν ναυτικός, όχι σε μεγάλα καράβια, αλλά στης γραμμής. Έκανα Πάσχα και Χριστούγεννα στη θάλασσα. Κύθνος, Σίφνος Σέριφος, Κίμωλος, Μήλος, Σίκινος, Φολέγανδρος, Ίος, Σαντορίνη. Σαν ποίημα δεν είναι;

Τι σε ενοχλεί πιο πολύ και από τον πετσοκομμένο σου μισθό;
Δεν ξέρω πώς να διαχειριστώ το κοινό, όταν νιώθω ότι θέλει εύκολα πράγματα για να ευχαριστηθεί. Νιώθω περίεργα διότι, όσο μπορώ, δουλεύω για ένα άλλου είδους θέατρο, κι όταν βλέπω ότι οι θεατές θέλουν πολύ απλά και επιφανειακά πράγματα, λέω «όχι, βρε γαμώτο, πώς θα σου δώσω τα πιο δύσκολα;».

Σπάζεσαι ή πεισμώνεις;
Απογοητεύομαι. Και κουράζομαι. Η απογοήτευσή μου έγκειται στο ότι δεν έχει νόημα να μπω σε σύνδεση με πιο βαθιά πράγματα, αφού εσύ θέλεις άλλα. Σου ζητούν πολύ λιγότερα από όσα μπορείς να δώσεις. Είναι μια παγίδα που θέλει μεγάλη αντίσταση, αντιστέκομαι ακόμα, αλλά πολύ δύσκολα. Και πρέπει εδώ να πω ότι ευθύνεστε κι εσείς οι δημοσιογράφοι πάρα πολύ για το τι περνάτε στον κόσμο, και έχετε κάνει πολύ μεγάλα λάθη. Είστε από τους πρώτους που ενδώσατε τόσο πολύ σ’ αυτή την ευκολία. Μην το παίρνεις προσωπικά.

Μην ανησυχείς. Συμφωνώ ότι υπάρχει μεγάλο έλλειμμα παιδείας στους δημοσιογράφους, όπως και σε όλη τη χώρα, αλλά αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα. Συμβιβασμούς έχεις κάνει ποτέ;
Πολλούς και συνέχεια. Παραδείγματα; Κύκλους στους οποίους βρίσκομαι, σχέσεις, σκληρούς ρυθμούς εργασίας, ότι δεν μπορώ να πω όχι… Κάποτε που ήμουν σε οικτρή οικονομική κατάσταση ζήτησα από τον Φωκά Ευαγγελινό να με πάρουν να χορέψω στα μπουζούκια. Επειδή πλήρωναν καλά, και επειδή είμαι αρκετά καλή χορεύτρια. Για να με προστατέψει, δεν μου απάντησε στο τηλέφωνο. Εξαφανίστηκε. Ήξερε ότι δεν έπρεπε να το κάνω. Εγώ σκεφτόμουν γιατί όχι; Ζω σε μια χώρα όπου όλα ξεχνιούνται εν ριπή οφθαλμού.

Τώρα θα το σκεφτόσουν που η κατάσταση είναι χειρότερη από ποτέ;
Τώρα δεν έχω την ίδια σχέση με το σώμα μου, οπότε δεν θα το σκεφτόμουν καν να βγω δίπλα στα 20χρονα. Αν με ρωτάς αν θα έκανα κάτι άλλο για να επιβιώσω, σου λέω ναι, φυσικά. Οτιδήποτε. Και επιθεώρηση θα έκανα με τον καλύτερο τρόπο που θα μπορούσα, όπως έχω μάθει χρόνια τώρα, και θα την έφερνα στα μέτρα μου.