Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και το χαμένο στοίχημα μιας νέας, ριζοσπαστικής μουσικής ανάγνωσης του Νίκου Γκάτσου.

Μέχρι και η μισοβυθισμένη στις ξέρες της λήθης ελαφροπόπ ιέρεια Μαντώ είχε (ξανα)τραγουδήσει το 2003 το «Παλιό ρολόι» του Μάνου Λοΐζου – άσμα του 1968, με πρώτο ερμηνευτή τον Γιάννη Καλαντζή – όπου ο Λευτέρης Παπαδόπουλος είχε καταθέσει τον στίχο «…κι έγινε το σαββατόβραδο ένα λουλούδι πεταμένο στη φωτιά».

Απορεί κανείς γιατί ο μουσικοσυνθέτης Δημήτρης Παπαδημητρίου επέλεξε ακριβώς την ίδια παρομοίωση, πασίγνωστη στο πανελλήνιο, ως τίτλο για τον δίσκο με 13 ποιήματα του Νίκου Γκάτσου τα οποία μελοποίησε και ηχογράφησε με τη φωνή της Φωτεινής Δάρρα.

Αλλά οι απορίες πριν από την ακρόαση δεν σταματούν εδώ. Στο εξώφυλλο το όνομα του συνθέτη προηγείται του ονόματος του ποιητή. Στο οπισθόφυλλο η φωτογραφία του συνθέτη είναι μεγαλύτερη από εκείνη του ποιητή.

Αυταρέσκειες; Κορδώματα; Δεν είναι η πρώτη φορά: το 2007, μελοποιώντας Κ.Π. Καβάφη, ο κ. Παπαδημητρίου, Αιγυπτιώτης και ο ίδιος, είχε την έπαρση να γράψει με φαρδιά – πλατιά γράμματα στην προμετωπίδα της κασετίνας με τα τρία cd τη φράση: «που γι’ Αλεξανδρινό (σ.σ.: δηλαδή για τον Καβάφη) γράφει Αλεξανδρινός (σ.σ.: δηλαδή ο… εαυτός του)», αυτο-ανυψούμενος στο μέγεθος του κορυφαίου Έλληνα ποιητή.

Ας παραμερίσουμε, όμως, τον εγωκεντρισμό κι ας πατήσουμε το play. Τι ακούμε; Μελοποιημένους στίχους από τη γνωστή συλλογή «Νίκος Γκάτσος – Όλα τα τραγούδια» (1999, εκδόσεις Πατάκη).

Ο Μίμης Πλέσσας στα καλύτερά του συναντάται με τον Σταύρο Ξαρχάκο στα χειρότερά του, με λίγες σταγόνες άρωμα από Μάνο Χατζιδάκι – τρεις «συνθέτες αναφοράς» σε σχέση με την τραγουδιστική ποιητική του Γκάτσου. Δηλαδή κάτι σαν ασκήσεις ύφους, «με τον τρόπο του…», που λέγανε παλιά. Ελαφρά, «έντεχνα» (ξανά το ταλαιπωρημένο επίθετο…), λαϊκότροπα, παλιομοδίτικα. Βαρετοί αντίλαλοι ενός ήχου χωρίς εκπλήξεις, κεκτημένου εδώ και δεκαετίες στο ελληνικό τραγούδι.
Ασφαλώς οι στίχοι του Γκάτσου περιέχουν όλες τις αγαπημένες εμμονές του ποιητή: το λειψό ψηφιδωτό της νεοελληνικής ταυτότητας, την παρηγορητική ορθοδοξία, τα αναπάντεχα σταυροδρόμια στις διαδρομές του βίου των ανθρώπων. Και το ριζικό, τον έρωτα, το κυνήγι του ονείρου, τον σαρκασμό, τη βαριά πέτρα της Ιστορίας. Οικεία ποιητικά τοπία.

Αλλά προσοχή: τόσο οικεία, που το μόνο που θα δικαίωνε τη ζωτική απόσπασή τους από το τυπωμένο χαρτί του βιβλίου του ’99 θα ήταν μία εντελώς ριζοσπαστική, αναπάντεχη, καινοτόμος διαχείρισή τους από τον συνθέτη. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, δεν προέκυψε καθόλου. Τώρα… πώς θα προέκυπτε; Δεν έχω ιδέα, δεν είμαι μουσικός, αλλά ακροατής.

Κατά τα άλλα, η ερμηνεία της Φωτεινής Δάρρα είναι μια χαρά, εκτός ίσως από ένα πολύ κόντρα στην persona της τραγούδι, όπου υποδύεται την «κατηγορουμένη» Ελλάδα. Θαρρώ ότι ο εν λόγω «ρόλος» απαιτούσε μια θεατρικότητα που θα έπειθε ότι η ηρωίδα τσαλαβουτάει στη λάσπη, βρόμικη και ξυπόλητη, χωρίς κραγιόν και γόβες.

Το επίπεδο της παραγωγής είναι υψηλό, οι εκτελεστές επαγγελματίες, όλα τα τεχνικά ζητήματα έχουν λυθεί, αλλά… προς τι; Γιατί κοινοποιείται μία συνθετική εισήγηση που έπαιξε κι έχασε το φιλόδοξο στοίχημα μιας νέας μουσικής ανάγνωσης του ποιητικού έργου του Γκάτσου;