Μία δεκαπενταετία πίσω μάς γύρισε η κρίση και η πολιτική των μνημονίων όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας στη χώρα μας. Μόνο μέσα σε έναν χρόνο, το 2011, «χάθηκε» περίπου το 4% της ενεργειακής ζήτησης, ενώ από την εποχή του ιστορικού υψηλού στην κατανάλωση, το 2007, η μείωση ξεπερνά το 12,6%, δηλαδή μέσα σε πέντε χρόνια η απώλεια στην ενεργειακή αγορά είναι πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα.

Μία δεκαπενταετία πίσω μάς γύρισε η κρίση και η πολιτική των μνημονίων όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας στη χώρα μας. Μόνο μέσα σε έναν χρόνο, το 2011, «χάθηκε» περίπου το 4% της ενεργειακής ζήτησης, ενώ από την εποχή του ιστορικού υψηλού στην κατανάλωση, το 2007, η μείωση ξεπερνά το 12,6%, δηλαδή μέσα σε πέντε χρόνια η απώλεια στην ενεργειακή αγορά είναι πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση «Statistical Review of World Energy» που επιμελείται και δημοσιεύει η πολυεθνική BP, η πρωτογενής κατανάλωση ενέργειας υποχώρησε στους 30,5 εκατ. τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (ΤΙΠ) και βρέθηκε ακριβώς στα επίπεδα που είχε διαμορφωθεί το 1999, δηλαδή πριν από 13 ολόκληρα χρόνια. Με μια μικρή (αλλά ιδιαίτερα σημαντική) λεπτομέρεια: Τότε η Ελλάδα ετοιμαζόταν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες και η οικονομία της εμφάνιζε σημάδια μεγάλης ανάπτυξης, με πολύ καλύτερες προοπτικές.

Η σημερινή Ελλάδα είναι βουτηγμένη στην κρίση, με τη λιτότητα των μνημονίων και των περιοριστικών πολιτικών να καταστρέφει κάθε υγιή δύναμη του μικρομεσαίου χώρου και να απομακρύνει στο μέλλον κάθε προοπτική ανάκαμψης.

Ποτέ στο παρελθόν…

Τα στοιχεία από την ίδια έκθεση, άλλωστε, είναι ο καθρέφτης των εξελίξεων στην οικονομία και μια πολύ καλή ευκαιρία να συγκρίνουμε ό,τι συμβαίνει σήμερα με το παρελθόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά από το 1965, οπότε υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, η μείωση της πρωτογενούς κατανάλωσης στην Ελλάδα συνεχίζεται επί τέταρτο συνεχόμενο χρόνο.

Ποτέ, άλλωστε, στο παρελθόν δεν έχει συμβεί τόσο μεγάλη σε διάρκεια και σε βάθος μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στη χώρας μας. Ακόμη και το μακρινό 1979, οπότε σε μία μόνο χρονιά σημειώθηκε απότομη μείωση της κατανάλωσης (κυρίως λόγω αδυναμίας του τότε συστήματος να καλύψει τη ζήτηση), η κατάσταση αυτή δεν διήρκεσε παρά μόνο για έναν χρόνο κι αμέσως μετά τη σταθεροποίηση των επόμενων δύο ετών, άρχισε και πάλι η σταδιακή αύξηση στην ενεργειακή ζήτηση.

Σήμερα, ωστόσο, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Τίποτε και κυρίως κανείς δεν μπορεί να πείσει ότι σύντομα οι εξελίξεις θα λάβουν διαφορετική πορεία. Δεν υπάρχει το παραμικρό σημάδι που να μας δίνει έστω την παραμικρή ελπίδα για την αναστροφή και την επιστροφή σε ανάκαμψη.

Ευρωπαϊκή κατιούσα

Στην ίδια πορεία, πάντως, βρίσκονται και οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με τα δικά μας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Ισπανία – μια χώρα με βαριά βιομηχανία και με πολλές μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες – την τελευταία 4ετία έχασε περίπου το 9% από την πρωτογενή ενέργεια που κατανάλωνε.

Περίπου στο ίδιο ποσοστό απωλειών στον ενεργειακό της τομέα κινείται και η Ιταλία, αλλά στην περίπτωση αυτή η διολίσθηση έγινε πιο ομαλά καθώς διαρκεί σχεδόν μία 6ετία. Ωστόσο, η συγκεκριμένη χώρα περιλαμβάνεται στην ομάδα των οκτώ πιο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου (G8) και θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές δυνάμεις, κυρίως στον κλάδο του αυτοκινήτου, σ’έναν κατ’ εξοχήν ενεργοβόρο τομέα.

Πάντως, τα στοιχεία από την έκθεση «Statistical Review of Worl d Energy» της BP είναι αποκαλυπτικά για την κρίση που έχει χτυπήσει συνολικά την ευρωζώνη και «τρώει τα σωθικά» ακόμη και χωρών που υποτίθεται πως δεν έχουν τις ίδιες δυσκολίες με τις χώρες του Νότου.

Για παράδειγμα, η κραταιά και παντοδύναμη Γερμανία της Άγκελα Μέρκελ παρουσιάζει μείωση στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας ύψους 5%, ενώ από το ιστορικό υψηλό που σημειώθηκε το 2006, η κατανάλωση του 2011 ήταν κατά περίπου 9,8% μικρότερη!

Τον προηγούμενο χρόνο, η Βρετανία εμφάνισε μείωση στην ενεργειακή ζήτηση που έφτασε στο 5,2% και η χώρα-δορυφόρος του Βερολίνου, η Αυστρία – που κόπτεται για τους «κακούς Νότιους» και τους «αλληλέγγυους του Βορρά» – κατέγραψε μείωση στην πρωτογενή ενέργεια που άγγιξε το 5,5%!

Κάποιοι… μεγαλώνουν

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ξεχωρίζει για την αύξηση στην κατανάλωση η Τουρκία με 9,2% και την ακολουθεί η Βουλγαρία με 8%. Όλες οι υπόλοιπες χώρες που έχουν θετικό πρόσημο προέρχονται από την Ανατολική Ευρώπη και από την πρώην Σοβιετική Ένωση.

Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα, το οποίο αναπτύχθηκε με ρυθμό 2,5% και για πρώτη φορά ξεπέρασε τους 12,2 δισ. τόνους ισοδύναμου πετρελαίου, υποβοηθούμενο κυρίως από τη συνεχόμενη άνοδο των αναπτυσσόμενων χωρών.

Μάλιστα, η «υπερδύναμη των αδυνάτων», η Κίνα, κατέγραψε αύξηση στην πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας μόλις (!) 8,8% και μάλιστα έχει γίνει η μεγαλύτερη καταναλώτρια χώρα στον κόσμο, ξεπερνώντας ακόμη και τις ΗΠΑ τα τελευταία δύο χρόνια. Εάν συνεχίσει με αυτούς τους ρυθμούς, πολύ σύντομα η κινεζική κατανάλωση ενέργειας θα ξεπεράσει το σύνολο των χωρών της Ευρώπης (μελών και μη της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και της περιοχής που ονομάζεται Ευρασία (μαζί με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας). Στην κατηγορία αυτή (χώρες της Ευρασίας), η κατανάλωση ενέργειας σημείωσε μικρή διαφοροποίηση (-0,5%) το 2011 σε σύγκριση με το αμέσως προηγούμενο έτος, ενώ τη μεγαλύτερη αύξηση παρουσιάζουν οι περιοχές της Ασίας με +5,4% και της Μέσης Ανατολής με +4,3%.

Μέσα στη «μαυρίλα» των στοιχείων για την ενεργειακή κατανάλωση στη χώρα μας, υπάρχουν και κάποιοι αριθμοί που δημιουργούν την αίσθηση πως κάτι κινείται – έστω χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση και χωρίς πρόγραμμα – και μπορεί να δημιουργήσει ελπίδες για το μάλλον.

Στο ίδιο διάστημα κατά το οποίο καταγράφηκε η μεγάλη μείωση στη ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας στην ελληνική αγορά, δηλαδή από το 2007 έως το τέλος του 2011, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές διπλασιάστηκε, από τις δύο στις τέσσερις TWh (τεραβατώρες). Αυτό σημαίνει πως όλο και περισσότερα συστήματα παραγωγής «καθαρής» ενέργειας μπήκαν μπροστά και δίνουν ηλεκτρισμό στο σύστημα. Ωστόσο, η πραγματικότητα έρχεται και πάλι να μας… προσγειώσει: Το 2007, όταν η δική μας παραγωγή βρισκόταν στις δύο TWh, η γειτονική Τουρκία είχε μόλις 0,7 TWh, ενώ στο τέλος του προηγούμενου χρόνου, είχε φτάσει ήδη τις 5,9 TWh, δηλαδή η παραγωγή από ΑΠΕ οκταπλασιάστηκε μέσα σε μόλις πέντε χρόνια!