Μου έλεγε προ ηµερών ένας παράγοντας της αγοράς µεταξύ σοβαρού και αστείου ότι οι Έλληνες για πρώτη φορά απέκτησαν στενή σχέση µε τα άλογα εξαιτίας του παγκόσµιου διατροφικού σκανδάλου. Και συνέχισε λέγοντάς µου µε το ανάλογο στιλ…

Μου έλεγε προ ηµερών ένας παράγοντας της αγοράς µεταξύ σοβαρού και αστείου ότι οι Έλληνες για πρώτη φορά απέκτησαν στενή σχέση µε τα άλογα εξαιτίας του παγκόσµιου διατροφικού σκανδάλου. Και συνέχισε λέγοντάς µου µε το ανάλογο στιλ: «Άσε, µην την ψάχνεις», θέλοντας µε αυτή τη φράση να µου επισηµάνει ότι ποτέ δεν πρόκειται να µάθουµε πόσες ποσότητες κρέατος αλόγου φάγαµε ως µοσχαράκι σε µορφή µπριζόλας, φιλέτου, κιµά και λουκάνικου.
 
Και δεν πρόκειται να το µάθει και καµιά άλλη χώρα του κόσµου. Όπως επίσης ποτέ δεν θα µάθουµε – ακόµα κι όταν το νέο διατροφικό σκάνδαλο «ξεφουσκώσει» και φύγει από τα πρώτα θέµατα της επικαιρότητας – εάν το πιάτο µας θα συνεχίζει να µας κλείνει το µάτι χλιµιντρίζοντας.
 
Όσοι ενδόµυχα πίστευαν ότι η Ελλάδα θα τη γλιτώσει και θα βγει έξω από το κάδρο του νέου παγκόσµιου διατροφικού σκανδάλου µε το αλογίσιο κρέας θα πρέπει να έχουν πλέον κατανοήσει ότι οι άτυποι αλλά επικρατούντες κανόνες της αγοράς ισχύουν για όλους και φυσικά και για τη χώρα µας. ∆εν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σχεδόν καθηµερινά, πλέον, από τους ελέγχους που διενεργεί ο ΕΦΕΤ αποσύρονται προϊόντα από κεφτεδάκια, κεµπάπ και φιλέτα, που αποδεδειγµένα περιείχαν DNA αλόγου.
 
Οι επικρατούντες αυτοί κανόνες της αγοράς επιτρέπουν και µε τη βούλα µάλιστα – στο εξωτερικό είναι διαδεδοµένο και γνωστό – διάφορα περίεργα πράγµατα, κυρίως ελλείψει ενός σοβαρού µηχανισµού ελέγχου. Για παράδειγµα οι κανόνες αυτοί της αγοράς επιτρέπουν ένα µοσχαρίσιο παρασκεύασµα να µην είναι ακριβώς από µοσχάρι, αλλά στο περίπου. Μπορεί, δηλαδή, να είναι µοσχαρίσιο από ολίγον χοιρινό, ολίγο από δέρµα χοίρου, νερό, διάφορα λίπη και διάφορα συµπληρώµατα πρωτεϊνών και τώρα, όπως αποκαλύφθηκε, και ολίγον ή πολύ από άλογο…
 
Καµπανάκι από τον ΟΗΕ
 
Ένα από τα ζητήµατα που πέρασαν λίγο – πολύ στα ψιλά ήταν η δραµατική έκκληση του ΟΗΕ µε αφορµή το παγκόσµιο διατροφικό σκάνδαλο µε το κρέας αλόγου.
 
Τα στελέχη του Οργανισµού σε έκθεσή τους επισηµαίνουν ότι η εν εξελίξει υπόθεση άνοιξε µια χαραµάδα στις κλειστές πόρτες που προφυλάσσουν τη σκοτεινή πλευρά του κύκλου του κρέατος από τη βιοµηχανική παραγωγή του µέχρι την πώλησή του στις αγορές, σκοτεινή πλευρά που προωθεί την πολιτική του λεγόµενου «φθηνού κρέατος», η οποία επιτυγχάνεται σε βάρος της δηµόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. Ο ΟΗΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ευελπιστώντας ότι το νέο διατροφικό σκάνδαλο θα προβληµατίσει τις ισχυρές, τουλάχιστον, χώρες, οι οποίες γνωρίζουν ότι η φρενίτιδα που επικρατεί στην παγκόσµια παραγωγή κρέατος και πουλερικών έχει θέσει αυτή την αγορά εκτός ελέγχου µε άγνωστες επιπτώσεις, εάν εξαιρέσει κανείς τα κατά καιρούς διατροφικά σκάνδαλα που αποκαλύπτονται για να ξεχαστούν έπειτα από λίγο καιρό από τους επαγγελµατίες του χώρου και τους καταναλωτές. Όπως επισηµαίνεται στην έκθεση του ΟΗΕ, η αναζήτηση όλο και περισσότερου και όλο και φθηνότερου κρέατος τις τελευταίες δεκαετίες έχει οδηγήσει εκτός ελέγχου την εντατική εκτροφή ζώων. Αυτό µε απλά λόγια σηµαίνει ότι δεν µπορεί να υπάρξει κανένας έλεγχος στα προϊόντα που φθάνουν στο τραπέζι µας. Και το νέο διατροφικό σκάνδαλο το απέδειξε για µια ακόµα φορά, αφού εµπλέκονται ηγέτιδες εταιρείες στην παγκόσµια αγορά τροφίµων. Από τη Nestle και την Tesco µέχρι τη σουηδική Familjen Dafgard που προµηθεύει µε προϊόντα κρέατος τα καταστήµατα ΙΚΕΑ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα το «µαϊµού» µοσχαρίσιο κρέας να έχει φτάσει παντού. Και όταν λέµε «µαϊµού» δεν εννοούµε µόνο την αποκάλυψη ότι έχει αναµειχθεί µε κρέας αλόγου, αλλά ότι το µοσχαρίσιο – και όχι µόνο – κρέας δεν παρασκευάζεται αποκλειστικά από µοσχάρι.
 
DNA αλόγου και γουρουνιού
 
Το νέο διατροφικό σκάνδαλο αποκαλύφθηκε όταν οι αρχές της Ιρλανδίας πραγµατοποίησαν ελέγχους σε φθηνά έτοιµα γεύµατα µε µοσχαρίσιο κρέας που πωλούνται σε σούπερ µάρκετ και σε κατεψυγµένα µοσχαρίσια µπιφτέκια της κατηγορίας επίσης των λεγόµενων «φθηνών» κρεάτων.
 
Οι έρευνες εντόπισαν DNA από είδη που δεν αναφέρονταν στις ετικέτες και συγκεκριµένα DNA αλόγου στο 1/3 των δειγµάτων που ελέγχθηκαν και DNA γουρουνιού στο 85%!
 
Τα αποτελέσµατα έδειξαν δηλαδή ότι τα «φθηνά» γεύµατα µε µοσχαρίσιο κρέας ήταν γεύµατα µε κρέας αλόγου και γουρουνιού. Και από εκεί και πέρα καθηµερινά πλέον αποκαλύπτεται ότι το DNA αλόγου βρίσκεται σε προϊόντα σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
 
Η αναλογία του κρέατος αλόγου διέφερε από εταιρεία σε εταιρεία, αφού για παράδειγµα η Nestle υποστήριξε ότι εντοπίστηκε σε ποσοστό 1%, ενώ αντίθετα σε ορισµένα προϊόντα της Tesco από 30 έως και 100%.
 
Το καταπληκτικό είναι ότι η νοθεία του µοσχαρίσιου κρέατος µε χοιρινό είναι γνωστή στην αγορά και µόνον η «εµπλοκή» του αλόγου τους εξέπληξε. Και αυτό γιατί προκειµένου οι βιοµηχανίες να παρασκευάσουν φθηνό κρέας είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι χρησιµοποιούν και άλλα φθηνά υλικά. Τα υλικά αυτά που αναφέρονται συνήθως στις ετικέτες ως «καρυκεύµατα» είναι νερό, λίπος, συµπυκνωµένες πρωτεΐνες και δέρµα γουρουνιού. Η χρησιµοποίηση αυτών των συµπυκνωµάτων πρωτεϊνών δεν θεωρείται παράνοµη και δεν εκλαµβάνεται ως νοθεία, εφόσον έχει «ταυτοποιηθεί» από τον παρασκευαστή του προϊόντος κρέατος ή πουλερικού.
 
Πόσο κρέας είναι το… κρέας;
 
Ένα από τα περίεργα φαινόμενα στην παγκόσμια αγορά κρέατος και πουλερικών είναι ότι οι τιμές των προϊόντων συνεχώς συμπιέζονται προς τα κάτω την ίδια στιγμή που το κόστος παραγωγής και παρασκευής τους συνεχώς εκτινάσσεται στα ύψη, λόγω του όλο και αυξανόμενου κόστους ενέργειας καθώς και της συνεχόμενης αύξησης των τιμών των ζωοτροφών.
 
Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως αναφέρει ο Τζόναθαν Σ. Φόερ στο βιβλίο του «Τρώγοντας τα ζώα» (εκδόσεις Μελάνι), μέσα στα τελευταία 50 χρόνια «η τιμή ενός σπιτιού αυξήθηκε κατά 1500% και οι τιμές των καινούργιων αυτοκινήτων κατά 1400%. Η τιμή του γάλακτος από την άλλη αυξήθηκε, μόλις, κατά 350%, ενώ η τιμή των αυγών και των πουλερικών δεν έχει καν διπλασιαστεί». Η εύκολη εξήγηση σε αυτή την ανισορροπία είναι ότι τα τελευταία 50 χρόνια έχει αυξηθεί τρομακτικά η παραγωγή κρέατος και πουλερικών. Η ακριβής, όμως, εξήγηση είναι ότι έχει αυξηθεί, χωρίς να υπολογίζεται το παράπλευρο κόστος στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, τρομακτικά η παραγωγή φθηνού κρέατος και πουλερικών». Η ανάγκη για προσφορά φθηνών προϊόντων κρέατος και πουλερικών στην αγορά με τον φόβο ότι η ύφεση απειλεί να αλλάξει τις διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών είναι ο βασικός ένας λόγος που οδήγησε στην υιοθέτηση τεχνικών «νόμιμης νοθείας». Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν υιοθετηθεί κανονισμοί που ορίζουν τι πρέπει να λέγεται «κρέας» και αντίστοιχα στις περισσότερες χώρες, όπως για παράδειγμα στη Βρετανία, έχουν υιοθετηθεί προδιαγραφές για το τι ορίζεται ως «οικονομικό» μοσχαρίσιο μπιφτέκι. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε δημοσίευμά της η εφημερίδα «Guardian», «πρέπει να περιέχει σε ποσοστό 47% υλικό που προέρχεται από αγελάδες».
 
Το νέο διατροφικό σκάνδαλο εξέπληξε τους παράγοντες της ευρωπαϊκής αγοράς κρέατος και πουλερικών μόνο σε ένα σημείο. Στην επιλογή ανάμειξης με κρέας αλόγου. Και αυτό γιατί γνωρίζουν πολύ καλά ότι κυκλοφορούν ευρέως στην αγορά κρέατα που δεν είναι ακριβώς κρέατα και κοτόπουλα που δεν είναι ακριβώς κοτόπουλα. Στη Βρετανία άλλωστε πριν από δέκα χρόνια, το 2003, είχε αποκαλυφθεί ότι εισαγόμενα από την Ολλανδία κοτόπουλα είχαν DNA από βοδινό και χοιρινό! Τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης στην έρευνά τους διαπίστωσαν ότι είχαν εισαχθεί τεράστιες ποσότητες κατεψυγμένων κοτόπουλων, στα οποία με ένεση είχε εισαχθεί ποσότητα νερού και βόειο κρέας σε σκόνη πρωτεΐνης. Αυτό, όμως, που κυρίως είχαν αποκαλύψει ήταν ότι τίθεται ευθέως σε αμφισβήτηση η ικανότητα των αρχών να εγγυηθούν την ασφάλεια των τροφίμων στην Ευρώπη και την προστασία του καταναλωτή.
 
Ντόπα και μαφία
 
Μέρα με την ημέρα αποκαλύπτονται νέα στοιχεία για το σκάνδαλο με το κρέας αλόγου, στοιχεία που συνδέουν την υπόθεση με το λεγόμενο οργανωμένο έγκλημα. Συμμορίες που δραστηριοποιούνται διεθνώς φαίνεται ότι έχουν διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο στο νέο διατροφικό σκάνδαλο αφού, σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα του βρετανικού Τύπου, φαίνεται να υπάρχει εµπλοκή της ιταλικής και της πολωνικής µαφίας, που σε συνεργασία µε εγκληµατικές οργανώσεις σε Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία «κατάφερναν» να βαφτίζουν το αλογίσιο κρέας µοσχαρίσιο και να το διαθέτουν ως τέτοιο στην ευρωπαϊκή αγορά. Σύµφωνα µε τα βρετανικά µέσα ενηµέρωσης, υπάρχουν καταγγελίες ότι κτηνίατροι και άλλοι εργαζόµενοι σε σφαγεία και εγκαταστάσεις παραγωγής τροφίµων εκφοβίζονταν για να πιστοποιήσουν το κρέας αλόγου και γουρουνιού ως µοσχαρίσιο!
 
Οι επιστήµονες διέγνωσαν ακόµα ότι το κρέας που χρησιµοποιήθηκε για τη νόθευση του µοσχαρίσιου κρέατος προερχόταν από άλογα µάλλον ιπποδρόµου, στα οποία είχε χορηγηθεί η ουσία φαινυλοβουταζόνη (bute), ένα κτηνιατρικό φάρµακο που χρησιµοποιείται συχνά για τη θεραπεία αλόγων, το οποίο είναι επικίνδυνο για τον ανθρώπινο οργανισµό και δεν πρέπει να εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα.
 
Τι µπορούν να κάνουν οι αρχές
 
Κοινή πεποίθηση είναι ότι δεν µπορούµε να προφυλαχθούµε και ότι οι έλεγχοι αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό της νοθείας τροφίµων. Το βασικό, όµως, θέµα είναι αυτό της βούλησης των αρµοδίων αρχών να επενδύσουν µε µεθοδικότητα και συνέπεια σ’ ένα σύστηµα ελέγχου ακολουθώντας την ευρωπαϊκή νοµοθεσία.
 
Όπως µας εξήγησε ο Γιάννης Ζαµπετάκης, επίκουρος καθηγητής Χηµείας Τροφίµων στο Πανεπιστήµιο της Αθήνας, πρακτικά µπορεί και πρέπει ο ΕΦΕΤ «να λάβει όλα εκείνα τα µέτρα που υπαγορεύει η Αρχή της Προφύλαξης για να µην εκτεθεί ο γενικότερος πληθυσµός στη χηµική ένωση φαινυλοβουταζόνη που έχει ανιχνευθεί στα χάµπουργκερ από αλογίσιο κρέας στη Μεγάλη Βρετανία. Το αν είναι τοξική ή πόσο τοξική είναι η φαινυλοβουταζόνη είναι απλώς ‘‘ακαδηµαϊκή’’ συζήτηση, µια και αυτή η ένωση αποτελεί κίνδυνο για τη ∆ηµόσια Υγεία και η διαχείριση τόσο της ένωσης αυτής όσο και των ‘‘ύποπτων’’ κρεατοπαρασκευασµάτων (µοσχαρίσιων ή… αλογίσιων) πρέπει να γίνουν βάσει της Αρχής της Προφύλαξης». Όσον αφορά τον τρόπο ελέγχου, ο κ. Ζαµπετάκης επισηµαίνει ότι πρέπει να ελεγχθεί κάθε εταιρεία εισαγωγής µοσχαρίσιου κρέατος «για να δούµε αν έχει εισάγει κρεατοπαρασκευάσµατα επιµολυσµένα µε αλογίσιο κρέας και αν αυτό το αλογίσιο κρέας προέρχεται από άλογα στα οποία είχε χορηγηθεί φαινυλοβουταζόνη, αν δηλαδή αντί για µοσχαρίσιο κρέας περιείχε άλογο… και µάλιστα κούρσας». Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται συστηµατικός έλεγχος βήµα προς βήµα. Οι έλεγχοι δεν είναι δύσκολο να γίνουν. «Ελέγχουµε τα τιµολόγια αγοράς µιας εταιρείας Α και βρίσκουµε την εταιρεία Β. Πάµε στην εταιρεία Β και ελέγχουµε τα τιµολόγια αγοράς της και βρίσκουµε την εταιρεία Γ κ.ο.κ. Πηγαίνοντας λοιπόν ψηφίδα ψηφίδα προς τα πίσω, µπορούµε εύκολα και άµεσα να βρούµε από πού προέρχεται το εισαγόµενο κρέας στην Ελλάδα».
 
Επισηµαίνεται ότι ο Ευρωπαϊκός Κανονισµός (Ε.Κ.) 178/2002 για τα τρόφιµα προβλέπει την «Αρχή της Προφύλαξης» και ορίζει ότι όταν για κάποιον κίνδυνο υπάρχει επιστηµονική αβεβαιότητα ως προς τις επιπτώσεις του στη ∆ηµόσια Υγεία, τότε «µπορούν να ληφθούν τα προσωρινά µέτρα διαχείρισης του κινδύνου που είναι αναγκαία για την εξασφάλιση του υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας που έχει επιλεγεί στην κοινότητα, µέχρι να υπάρξουν περαιτέρω επιστηµονικές πληροφορίες για µια πιο εµπεριστατωµένη αξιολόγηση του κινδύνου». Παράλληλα προβλέπει ότι η ανιχνευσιµότητα των τροφίµων, των ζωοτροφών, των ζώων που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή τροφίµων και οποιασδήποτε άλλης ουσίας που προορίζεται για ενσωµάτωση σε ένα τρόφιµο ή σε µια ζωοτροφή ή αναµένεται ότι θα ενσωµατωθεί σε αυτά, διασφαλίζεται σε όλα τα στάδια παραγωγής, µεταποίησης και διανοµής.

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.