Μπορείτε να φανταστείτε καλοντυμένους αναστενάρηδες από την Αγία Ελένη Σερρών ή από τον Λαγκαδά στη σκηνή του «Παλλάς» και το κοινό να πληρώνει εισιτήριο για να τους χειροκροτήσει επειδή «πάτησαν» στα αναμμένα κάρβουνα; Ή μοναχούς της Μονής Μεγίστης Λαύρας να κάνουν καλοκαιρινή περιοδεία αναπαριστώντας σε φεστιβάλ το τελετουργικό της Μεγαλοβδομάδας στον Άθω;

Μπορείτε να φανταστείτε καλοντυμένους αναστενάρηδες από την Αγία Ελένη Σερρών ή από τον Λαγκαδά στη σκηνή του «Παλλάς» και το κοινό να πληρώνει εισιτήριο για να τους χειροκροτήσει επειδή «πάτησαν» στα αναμμένα κάρβουνα; Ή μοναχούς της Μονής Μεγίστης Λαύρας να κάνουν καλοκαιρινή περιοδεία αναπαριστώντας σε φεστιβάλ το τελετουργικό της Μεγαλοβδομάδας στον Άθω; Μήπως θα δεχόσασταν σαν «ζωντανό παραδοσιακό δρώμενο» μια αγοραία (ανα)παράσταση για λογαριασμό τηλεοπτικού σόου, ας πούμε του «Dancing with the stars», του «μπουρανί», του γονιμικού δρώμενου που γιορτάζουν την Καθαρά Δευτέρα στον Τύρναβο τραγουδώντας αθυρόστομα και κραδαίνοντας φαλλούς;

Άλλο η παράδοση, άλλο το φολκλόρ. Κι άλλο οι μηχανές που κόβουν μονέδα. Το ράσο δεν κάνει τον δερβίση. Τα λέω αυτά γιατί ήρθανε πάλι στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη κάποιοι Περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες από την Τουρκία. Εξωτικό θέαμα, υποτίθεται. Ανατολίτικο και βαθιά φιλοσοφημένο, ριζωμένο στην παράδοση του σουφισμού.

Όμως δεν είναι έτσι τα πράγματα. Τους αληθινούς περιστρεφόμενους δερβίσηδες ο Μουσταφά Κεμάλ τους ξεπάστρεψε. Κυριολεκτώ: τους φυλάκισε, διέλυσε τα τάγματά τους κι έβαλε λουκέτο στα μοναστήρια (tekke) και τους οίκους τους (mevlevi hane) ήδη από τα πρώτα χρόνια της σύγχρονης Τουρκίας, από το 1923 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’30.

Οτιδήποτε θρησκευτικό προκαλούσε αλλεργία στον Ατατούρκ. Πόσω μάλλον ένα μυστικιστικό κίνημα που προέκρινε τη μόρφωση και την τέχνη αντί για τον εκδυτικισμό και τον μιλιταρισμό.

Όταν λοιπόν αργότερα οι τεκέδες άνοιξαν ξανά, τίποτα δεν ήταν όπως πριν. Η Άγκυρα ενίσχυσε όσους δερβίσηδες ήταν πιο κοντά στο σουνιτικό μουσουλμανικό δόγμα. Το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού μοίρασε (και μοιράζει) επιχορηγήσεις σε αρκετούς από αυτούς, ενώ ιδιωτικοί φορείς έκαναν την παράδοση διεθνή τουριστική ατραξιόν, εξαιρετικά κερδοφόρα, για εκατομμύρια καλόπιστους αδαείς. Με λίγα λόγια, μιλάμε για περιστρεφόμενους Τούρκους δημόσιους υπάλληλους ή, τέλος πάντων, για επιχορηγούμενους ιδιώτες. Κάτι σαν τα μπαλέτα της Δώρας Στράτου.

Το Τάγμα των Μεβλεβί ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα από τον σοφό Πέρση δάσκαλο Τζελαλεντίν Ρουμί. Το ανθρωπιστικό μήνυμα που μεταδίδουν έκτοτε οι μορφωμένοι μαθητές του περνά από την ισότητα ανδρών – γυναικών, τον χορό, τη μουσική, τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τον σεβασμό στη φύση. Μια πρακτική φιλοσοφία καθημερινής χρήσης, ανεκτική, που καθόλου δεν συμφέρει την εξουσία.
Σήμερα στην Κωνσταντινούπολη, στον Γαλατά, λειτουργεί ένας μικρός και ταπεινός οίκος, το «Μεβλεβί Χανέ».

Παρόλο που τυπικά είναι μουσείο, δεν έχει καν εισιτήριο. Εκεί γυρνούν ακόμα οι αληθινοί δερβίσηδες. Όχι για τις κάμερες, αλλά για να ενωθούν με τον «αγαπημένο», όπως αποκαλούν τον Θεό. Η αίθουσά τους χωρά λίγους θεατές, αρνούνται να πάρουν λεφτά και δεν δίνουν χορογραφημένα «σόου» στο εξωτερικό. Δεν έχουν μάνατζερ. Δεν εμπορεύονται την ψυχή τους.