Διανύοντας ήδη τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα, γινόμαστε μάρτυρες πολλών και αναφομοίωτων αλλαγών, που έχουν κλονίσει πλέον εκ θεμελίων μία σειρά από βεβαιότητες αλλά και παραδοχές.

Tzvetan Todorov
Μετάφραση: Σ. Τριανταφύλλου – Μ. Κουτάλου
Εκδόσεις: Πατάκη
Σελ.: 275

Διανύοντας ήδη τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα, γινόμαστε μάρτυρες πολλών και αναφομοίωτων αλλαγών, που έχουν κλονίσει πλέον εκ θεμελίων μία σειρά από βεβαιότητες αλλά και παραδοχές. Σήμερα που η Ευρώπη αλλά και ο κόσμος ολόκληρος συγκλονίζονται από μιαν πελώρια οικονομική κρίση, παρατηρούμε ότι οι λαοί αντιμετωπίζονται σαν ένα λογιστικό στοιχείο ανάμεσα σε άλλους αριθμούς, ενταγμένοι σε μια μεγάλη και περίπλοκη οικονομική εξίσωση. Ο γαλλοτραφής Βούλγαρος διανοητής εξετάζει στο πρόσφατο βιβλίο του ένα θέμα ιδιαίτερα σημαντικό σχετικά με τους σοβαρούς κινδύνους που διατρέχει η δημοκρατία, όπως αυτοί αναδεικνύονται μέσα από τις πρόσφατες εξελίξεις. Στη διάρκεια του εικοστού αιώνα ζήσαμε μια μακροχρόνια πολυαίμακτη σύγκρουση ανάμεσα στα δημοκρατικά και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, που στοίχισε στην ανθρωπότητα εξήντα εκατομμύρια νεκρούς. Το 1945 συνετρίβη ο ναζισμός, ενώ μερικές οδυνηρές δεκαετίες αργότερα, κατέρρευσε και ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» – τον Νοέμβριο του 1989. Οι εξωτερικοί κίνδυνοι για τη δημοκρατία εξέλιπαν και απετράπη ο κίνδυνος αναβίωσης μιας ολοκληρωτικής απειλής για το προσεχές μέλλον. Ωστόσο, η νέα πραγματικότητα που διαμορφώθηκε, δημιούργησε μεγάλους κινδύνους για τη δημοκρατία, αυτήν τη φορά προερχόμενους εκ των έσω, από τις ίδιες τις δημοκρατίες… Οι εξελίξεις που δρομολογήθηκαν – πρωτίστως έπειτα από την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 – έγιναν αφορμή να υποστούν οι ελευθερίες και τα δημοκρατικά ιδεώδη μια μεγάλης κλίμακας αμφισβήτηση στο όνομα του αγώνα κατά της τρομοκρατίας, όπως τον ονόμασαν οι Αμερικανοί. Αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας ήταν δυο μακροχρόνιοι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, με εκατόμβες νεκρών και κόστος δισεκατομμύρια δολάρια. Η «θερμή» αμερικανική απάντηση είχε επιπτώσεις και στο εσωτερικό των ΗΠΑ, όπου αναθεωρήθηκαν πολλές αντιλήψεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις ελευθερίες, τις δημοκρατικές κατακτήσεις. Οι εσωτερικές αυτές συνέπειες που αποδυνάμωσαν δραματικά τη δημοκρατία, μεταδόθηκαν σαν επιδημία στις χώρες της Ευρώπης, η οποία βρέθηκε μπροστά στη νομιμοποίηση βασανισμών, στην ενοχοποίηση των μειονοτήτων και γενικά σε μια σειρά περιορισμών των αστικών ελευθεριών. Στη θέση του «αξιόπιστου» κομμουνιστικού κινδύνου, που κάποτε εξέφραζε η Μόσχα, βρέθηκε η απρόβλεπτη ισλαμική τρομοκρατία, με κύριο εκφραστή της την Αλ Κάιντα. Από την άλλη, η γενικευμένη οικονομική κρίση με την αχαλίνωτη ασυδοσία των αγορών, οι οποίες λειτουργούν υπεράνω λαών και ενάντια στις ανάγκες των ανθρώπων και των κοινωνιών, έχει επιφέρει κι αυτή μια σειρά από διαστρεβλώσεις στη λειτουργία των οικονομικών μοντέλων. Σε γενικές γραμμές, η δημοκρατία σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με τις αντοχές της σε ένα περιβάλλον όπου τα δημοκρατικά κεκτημένα δεν αποτελούν θέσφατο. Αντίθετα, χρειάζεται μια συνεχής επαγρύπνηση προκειμένου να υπερασπιστούμε ό,τι έχει κατακτηθεί από τη δημοκρατία, έχοντας πάντα την ισχυρή πεποίθηση ότι η ελευθερία είναι το υπέρτατο αγαθό που δεν ανταλλάσσεται στο όνομα καμιάς σκοπιμότητας.

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.