Ήταν Μεγάλη Τρίτη του 1978 όταν από το Τρίτο Πρόγραμμα, υπό τη διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι, μεταδόθηκε απευθείας μία μοναδική εκπομπή στο κλίμα των ημερών ή μάλλον της ημέρας.

Ήταν Μεγάλη Τρίτη του 1978 όταν από το Τρίτο Πρόγραμμα, υπό τη διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι, μεταδόθηκε απ’ ευθείας μία μοναδική εκπομπή στο κλίμα των ημερών ή μάλλον της ημέρας. Η Μαρίζα Κωχ ερμήνευσε α καπέλα το Τροπάριο της Κασσιανής και παρουσίασε Κώ­στα Βάρναλη, μελοποιημένο από την ίδια, με τη συμβολή του Τάσου Καρακατσάνη στο πιάνο. Παραγωγός μάλιστα εκείνης της ραδιοφωνι­κής εκπομπής ήταν η Ελένη Καραΐνδρου.
 
Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Χατζιδάκις ζητούσε έκτακτη συνερ­γασία με την Κωχ, στο περιθώριο συναυλιών ή δισκογραφίας. Είχε προηγηθεί το τραγούδι «Παναγιά μου – Παναγιά μου», μία μπαλάντα διαμαρτυρίας για την πρόσφατη τότε τουρκική εισβολή στην Κύπρο, την οποία η Κωχ έγραψε μέσα σ’ ένα βράδυ κατ’ εντολή του Χατζιδάκι και εκπροσώπησε την Ελλάδα στον διεθνή διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision του 1976.
 
Ερωτική πανδαισία
 
Η μετάδοση του Τροπαρίου της Κασσιανής από το Τρίτο Πρόγραμμα σημείωσε ρεκόρ ακροαματικότητας και έκανε την ερμηνεύτρια και τραγουδοποιό να ταυτιστεί με τον εν λόγω βυζαντινό ύμνο για τις επό­μενες δεκαετίες. Διόλου τυχαίο που μέχρι σήμερα η Μαρίζα Κωχ βρί­σκεται κάθε Μεγάλη Τρίτη σε κάποια εκκλησία για να τραγουδήσει το Τροπάριο της μοναχής Κασσιανής, ενώ το 2001 το ηχογράφησε κιόλας από τη Verso Music, την προσωπική της ανεξάρτητη εταιρεία.
 
Σύμφωνα με την Κωχ «ένας βυζαντινός ύμνος που ενέπνευσε ποιητές σαν τον Παλαμά και τον Ψυχάρη ήταν αδύνατο να μη συγκινήσει και τον Μάνο Χατζιδάκι. Τη δε η μέρα που μου ζήτησε να τον αποδώσω α καπέλα σε ελεύθερη απόδοση, τη θεωρώ από τις πιο σημαντικές της καριέρας μου».
 
Αν υποτεθεί πως ο Χατζιδάκις ανέκαθεν λειτουργούσε «ερωτικά», στο πλαίσιο των μουσικών αναζητήσεων – δικών του ή και τρίτων – πράγ­ματι δεν θα μπορούσε κανείς να μείνει ασυγκίνητος μπροστά σε ένα εκκλησιαστικό κείμενο, το οποίο υμνούσε στην ουσία τον έρωτα και το ερωτικό ανικανοποίητο. Συγκεκριμένα της Κασσιανής (αν τα λένε καλά, έζησε για 38 χρόνια, από το 829 έως το 867), της οποίας ο έρωτας διοχετεύθηκε στο θεϊκό στοιχείο, ούσα ανήμπορη να ανταποκριθεί στην ερωτική πρόκληση του αυτοκράτορα Θεόφιλου.
 
Έριδα ιστορικών και παπάδων
 
Στην έναρξη του ποιήματος αυτοχαρακτηρίζεται «η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή» και λίγο παρακάτω αναφέρεται σε «ζοφώδη και ασέληνο οίστρο ακολασίας, έρωτα της αμαρτίας». Εδώ λοιπόν διασταυρώνουν τα ξίφη τους ιστορικοί και παπάδες: οι μεν πρώτοι ισχυ­ρίζονται ότι η πανέμορφη Κασσία ερωτεύθηκε τον Θεόφιλο και για να γλιτώσει απ’ το ολίσθημα στράφηκε στον μοναχισμό – ως πιστή και ευσεβής παρθένα -, οι δε δεύτεροι λένε πως δεν υπήρχε καν θέμα ερω­τικής έλξης της προς έναν άνδρα, αλλά κατ’ ευθείαν και αποκλειστικά για τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Μα, αν ίσχυε η άποψη του κλήρου, γιατί η καημένη η κοπέλα να αισθανόταν τέτοιες ενοχές και τέτοια ντροπή; Είναι δυνατό και κατ’ επέκταση πιστευτό να «αυτομαστιγωνόταν» μεθυσμένη από την πίστη της στον χριστιανισμό;
 
Προσωπική σχέση
 
Επειδή το Τροπάριο της Κασσιανής διαρκούσε περίπου έντεκα λεπτά όταν τραγουδήθηκε από την Κωχ μέσα στην Εθνική Πινακοθήκη, η ραδιοφωνική μετάδοση κάλυψε και τα τραγούδια της σε ποίηση Κώστα Βάρναλη: «Η Μάνα του Χριστού», «Η Μαγδαληνή», «Αριστέα και Μαϊμού» κ.ά. Πολύ κρίμα που η «Μαγδαληνή» της Μαρίζας Κωχ και του Κώστα Βάρναλη δεν ηχογραφήθηκε με την άγια φωνή της Φλέρυς Νταντωνάκη, όπως επρόκειτο να γίνει στα 1984.
 
Όσο για την προσωπική σχέση που είχε η Μαρίζα Κωχ με το Τροπάριο της Κασσιανής, πηγαίνει πίσω στα παιδικά της χρόνια: «Η πρώτη μου επαφή με το βυζαντινό μέλος, και ιδιαίτερα με τα Εγκώμια και την Κασ­σιανή, έγινε στη Σαντορίνη, τον τόπο όπου έζησα ως παιδί. Εκεί δίπλα στον παππού μου, που ήταν παπάς, και στις γερόντισσες αδερφές του, βίωσα μέσα στον ναό τη μέθη των ψαλμών και την αισθητική ανάταση που προξενεί ενίοτε η πίστη. Αργότερα, στην Αθήνα, γνώρισα τα μου­σικά ρεύματα της εποχής μου. Για κάποιο μυστήριο λόγο, όμως, ποτέ δεν απομακρύνθηκα απ’ τα ακούσματα του τόπου μου. Φαίνεται πως ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν αυτός που μου έδωσε την ευκαιρία να αφήσω ακόμη ένα αναγνωρίσιμο στίγμα στη μουσική που υπηρετώ».
 
Στην πραγματικότητα φαίνεται πως η ερμηνεία της Μαρίζας Κωχ έβα­λε μια τάξη στο… background του Τροπαρίου και βασικά συνάντησε τον ποιητικό λόγο του Μάνου Χατζιδάκι, όπως αυτός θα διατυπωνόταν με ακρίβεια πέντε χρόνια μετά στις «Μπαλάντες της οδού Αθηνάς»: «Σπάμε τα σύνορα που ορίζουν οι θεσμοί και λειτουργούμε ερωτικά στ’ απωθημένα» (Ερωτικό Β’ – Ερωτική άσκηση για τέσσερις).

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.