Μια μεγάλη ανατροπή στα αεροπορικά πράγματα της χώρας, αλλά και στο πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων φέρνει η απόφαση της Hochtief AG να πουλήσει τη μονάδα αεροδρομίων

Μια μεγάλη ανατροπή στα αεροπορικά πράγματα της χώρας, αλλά και στο πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων φέρνει η απόφαση της Hochtief AG να πουλήσει τη μονάδα αεροδρομίων (δηλαδή των αερολιμένων της Αθήνας, της Βουδαπέστης, του Ντίσελντορφ, του Αμβούργου και των Τιράνων, όπου διατηρεί σημαντικά ποσοστά) στο καναδικό επενδυτικό fund διαχείρισης των αποθεμάτων συνταξιοδοτικων ταμείων (PSP) Public Sector Pension Investment Board of Canada αντί περίπου 1,1 δισ. ευρώ.

Η απόφαση της γερμανικής εταιρείας, που αφορά και το διεθνές αεροδρόμιο της Αθήνας (ΔΑΑ) «Ελευθέριος Βενιζέλος», έπιασε την Αθήνα και την κυβέρνηση σε βαθύ ύπνο, πλην όμως αλλάζει τα δεδομένα τόσο ως προς τα σενάρια για την πώληση του κρατικού πλειοψηφικού πακέτου όσο και για τις επιχειρηματικές ισορροπίες σε μια περίοδο που το αεροδρόμιο βρίσκεται μπροστά σε ολοένα και περισσότερα μέτωπα.
Το καταπληκτικό βέβαια είναι ότι η κυβέρνηση και ο Χατζηδάκης, χωρίς να περιλαμβάνονται ούτε στους αγοραστές ούτε στους πωλητές, βγήκαν να πανηγυρίσουν για το ντιλ ως «ψήφο εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία», όπως έβγαιναν στη δεκαετία του ’50 να υποδεχτούν τα αεροπλανοφόρα του 6ου Στόλου…

Τα παράδοξα
 Η είδηση ότι στο «μπουκέτο» των αεροδρομίων που πούλησε η Hochtief AirPort περιλαμβάνεται και το 26,7% της συμμετοχής που κατέχει στο αεροδρόμιο των Αθηνών, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ από 1ης Ιανουαρίου, αιφνιδίασε τόσο τους αρμόδιους του ΔΑΑ όσο και την πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα.
Όπως όλοι γνώριζαν, η Hochtief είχε επιχειρήσει να «διώξει» τα αεροδρόμια και πέρυσι, αλλά δεν τα κατάφερε, μια και δεν έπιασε το τίμημα που υπολόγιζε. Μάλιστα, όλοι οι εμπλεκόμενοι είχαν… ησυχάσει από την ανακοίνωση που είχε εκδώσει προ ημερών η Hochtief, που σημείωνε ότι θα επιχειρούσε ξανά να τα πουλήσει, αλλά θα εξαιρούσε το αεροδρόμιο της Αθήνας λόγω του προγράμματος ιδιωτικοποίησης, που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά και της διευθέτησης της εκκρεμότητας σχετικά με την επέκταση της σύμβασης παραχώρησης.
Πέρυσι στους ενδιαφερόμενους για τα αεροδρόμια της Hochtief περιλαμβάνονταν ονόματα όπως η γαλλική Vinci και η κινεζική HNA, που είχαν προσφέρει πάνω από 1 δισ. ευρώ. Οι Γερμανοί όμως ζητούσαν 1,6 δισ. ευρώ και δεν έπεφταν… Στη νεότερη προσπάθεια προσφορές υπέβαλαν η Fraport (διαχειριστής του αεροδρομίου της Φρανκφούρτης, που φερόταν να ενδιαφέρεται και για την Αθήνα), η Global Infrastructure Partners Ltd (GIP), που ελέγχει τα λονδρέζικα αεροδρόμια City και Gatwick, η καναδική Brookfield Asset Management και η ασφαλιστική Allianz.
Το παράδοξο είναι ότι, ενώ η Hochtief ήθελε να «ξεφορτωθεί» τα αεροδρόμια εδώ και πολλούς μήνες για να επικεντρωθεί «σε πιο κερδοφόρες δραστηριότητες», όπως τόνιζαν σε κάθε ευκαιρία τα στελέχη της, η Deutsche Bank, που είχε χρέη συμβούλου στην πώληση αυτή, διαπίστωνε ότι οι κινήσεις που καταγράφονται το τελευταίο διάστημα στην παγκόσμια αεροπορική σκακιέρα δείχνουν πως υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για επενδύσεις σε αεροδρόμια. Έφερνε μάλιστα ως παράδειγμα και την πώληση των αεροδρομίων της Πορτογαλίας για 3 δισ. ευρώ.
Το αν υπάρχει γενικό ενδιαφέρον για επενδύσεις σε αεροδρόμια θα φανεί σύντομα στην Ελλάδα:
• Πρώτον, με τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης των περιφερειακών αεροδρομίων.
• Δεύτερον, με την πώληση της κρατικής συμμετοχής στο «Ελ. Βενιζέλος».
• Τρίτον, με το πώς θα χειριστεί το ποσοστό του ο νέος μεγάλος μέτοχος του ΔΑΑ, ο οποίος είναι ο δεύτερος τη τάξει μετά το Δημόσιο, το οποίο διατηρεί το 55%.
Εδώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, με τόση κυβερνητική προπαγάνδα που γίνεται εδώ και καιρό για να «ακούγεται» ότι το αεροδρόμιο είναι γερμανικό, οι συντάκτες του σημειώματος που δόθηκε την περασμένη εβδομάδα από το Μαξίμου προς τον ΔΟΛ για να παρουσιάσει το «άνοιγμα στην Κίνα» με το ταξίδι Σαμαρά στο Πεκίνο, ξέχασαν (φυσιολογικά οι άνθρωποι) ότι η πλειοψηφία του αεροδρομίου είναι ελληνική και έγραψαν (φυσικά, στην εφημερίδα δεν μπήκαν στον κόπο να… τσεκάρουν) ότι θα πουλήσουν οι Γερμανοί (της Hochtief, μια και τότε δεν είχε γίνει ακόμη το ντιλ με τους Καναδούς) στους Κινέζους… Τραγικό, πλην… ελληνικά αληθινό εν έτει 2013.
Για να μην υπάρχουν λοιπόν παρανοήσεις, πριν προχωρήσουμε παρακάτω, να θυμηθούμε τη μετοχική σύνθεση του ΔΑΑ:
• Το ελληνικό Δημόσιο είναι μέτοχος πλειοψηφίας με ποσοστό 55%. Αυτό είναι το ποσοστό που πωλείται στο πλαίσιο της αποκρατικοποίησης.
• Ο αμέσως επόμενος μεγαλύτερος μέτοχος ήταν η Hochtief AirPort (με 26,7%), θυγατρική της Hochtief AG, η οποία πλέον ανήκει κατά πλειοψηφία στον ισπανικό κατασκευαστικό όμιλο Actividades de Construccion & Servicios SA (ACS) και όχι σε γερμανικά συμφέροντα, όπως κατά κόρον λέγεται στην Ελλάδα. Αυτό το μερίδιο περνάει στους Καναδούς.
• Οι υπόλοιποι μέτοχοι είναι με 13,3% το fund HTAC, του οποίου κύριοι μέτοχοι είναι καναδικά και αυστραλιανά θεσμικά επενδυτικά σχήματα, και τέλος η οικογένεια Κοπελούζου με 4,99%.

Ποιοι είναι οι Καναδοί
Ποιοι είναι όμως οι Καναδοί που μπαίνουν στο «Ελ. Βενιζέλος» σε μια από τις πιο κρίσιμες περιόδους της ιστορίας του;
Ο οικονομικός διευθυντής της Hochtief Πέτερ Σάσενφελντ έκανε την πρώτη σύσταση: Η Hochtief AirPort, είπε, «περνάει στα χέρια ενός μακροπρόθεσμου και αξιόπιστου επενδυτή, ο οποίος θα συνεχίσει να στηρίζει τις εν λόγω δραστηριότητες (αεροδρομίου) με έναν υπεύθυνο τρόπο. Έχουμε, επομένως, πετύχει τον στόχο μας να προσφέρουμε μια προοπτική στους υπαλλήλους μας. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι για αυτό».
Στον κόσμο της οικονομίας η PSP Investments είναι ένας από τους μεγαλύτερους διαχειριστές επενδύσεων συνταξιοδοτικών ταμείων στον Καναδά. Διαχειρίζεται πόρους του ταμείου των δημοσίων υπαλλήλων, του στρατού και της εθνοφυλακής (National Guard) της χώρας και πέρυσι τέτοια εποχή είχε υπό διαχείριση κεφάλαια 64,5 δισ. δολαρίων.
Με επικεφαλής τον Γκόρντον Φάιφ, έναν απ’ τους πιο πετυχημένους διαχειριστές ασφαλιστικών ταμείων στον κόσμο, κατάφερε να αυξήσει την αξία των επενδύσεών του από 8,1 δισ. δολ. το 2003 (όταν ανέλαβε ο Φάιφ) στα 64,5 δισ. Την τριετία μετά το ξέσπασμα της κρίσης το PSP πέτυχε μέση ετήσια απόδοση επενδύσεων της τάξης του 12,7%, ενώ μόνο το 2012 η αξία των περιουσιακών στοιχείων του PSP αυξήθηκε κατά 6,5 δισ. δολάρια ή 11%. Προφανώς λοιπόν δεν πρόκειται για κάποιον τυχαίο μάνατζερ…
Μπορεί, επομένως, το «Βενιζέλος» να είναι ένα από τα μικρότερα κλαδιά του «μπουκέτου» των αεροδρομίων που αγόρασε το PSP, αλλά ο μάνατζέρ του θα θελήσει σίγουρα να βγάλει πολλά κέρδη για τους Καναδούς συνταξιούχους και τη δική του τσέπη. Άλλωστε οι τρελές αποδόσεις που έβγαλε για τους συνταξιούχους πέρυσι φούσκωσαν το προσωπικό χρηματοκιβώτιό του με 2,9 εκατ. δολάρια σε μπόνους!
Μια πρώτη ευκαιρία για να βγουν χρήματα από την Ελλάδα θα προέλθει από το πώς θα χειριστεί την υπόθεση του ΔΑΑ κατά την αποκρατικοποίηση, αλλά και την επέκταση της σύμβασης παραχώρησης που κρίνει την «τύχη» του 26,7% του αεροδρομίου.

Τα σενάρια
Το κεντρικότερο ερώτημα που απασχολεί τα τελευταία 24ωρα την «πιάτσα» (και όχι μόνο την ελληνική) είναι αν οι Καναδοί είναι τελικοί αγοραστές ή λειτουργούν για λογαριασμό κάποιου άλλου, ώστε να βγάλουν ένα κέρδος κατά την τελική πώληση. Ας μην ξεχνάμε ότι το «πακέτο» που αγόρασαν δεν αφορά μόνο την Ελλάδα (όπου τα κέρδη του αεροδρομίου είναι πολύ χαμηλά για να δικαιολογήσουν μια τέτοια επένδυση), αλλά και πολλά άλλα αεροδρόμια που λειτουργούν με σοβαρά κέρδη λόγω υψηλής κίνησης.
Επομένως – και πάντα θεωρητικά – ο Φάιφ έχει δύο επιλογές:
• Η πρώτη είναι να κρατήσει το 26,7% προσβλέποντας στις αποδόσεις της επιχείρησης για λογαριασμό των Καναδών συνταξιούχων. Ενδεχομένως στους στόχους του να μπει αργότερα και όποια υπεραξία μπορεί να προκύψει από την επέκταση της σύμβασης παραχώρησης.
• Η δεύτερη είναι να πουλήσει το ποσοστό που απέκτησε στον αγοραστή που θα προκύψει κατά την ιδιωτικοποίηση του ΔΑΑ (δηλαδή κατά την πώληση της κρατικής συμμετοχής του 55%), είτε αυτός είναι οι Κινέζοι, όπως «θέλουν» τελευταία στην κυβέρνηση, είτε κάποιος άλλος.
• Υπάρχει βέβαια και μια τρίτη επιλογή, που δεν είναι άλλη από τη διεκδίκηση του πλειοψηφικού πακέτου του αεροδρομίου στο πλαίσιο της αποκρατικοποίησης. Το σενάριο αυτό ενισχύεται στην περίπτωση που, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, το καναδικό σχήμα δεν είναι ο τελικός αγοραστής των αεροδρομίων της Hochtief και τα δεδομένα αλλάξουν πάλι…
Πάντως, στο πλαίσιο της τελευταίων τους επαφών στην Αθήνα η κινεζική πλευρά, που ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στην ιδιωτικοποίηση του αεροδρομίου, δήλωσε πως δεν ενδιαφερόταν για το ποσοστό της Hochtief (δηλαδή αυτό που τώρα παίρνουν οι Καναδοί), αφού, αποκτώντας την κρατική συμμετοχή έχει τον πλήρη έλεγχο.
Απλώς για την κυβέρνηση ήταν προτιμότερο να πάρουν οι Κινέζοι το ποσοστό της Hochtief συν ένα μπόνους κρατικής συμμετοχής ώστε η συγκυβέρνηση να λέει ότι έχει κάποιον «έλεγχο» στο μαγαζί. Τώρα αυτή η δυνατότητα μάλλον έχει χαθεί…

Τα δεδομένα…
Στο ερώτημα εάν κάποιος μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα έσοδα και κέρδη από το αεροδρόμιο των Αθηνών η απάντηση είναι περίπλοκη. Την περίοδο 2002-2009 το Δημόσιο εισέπραξε από την κοινοπραξία του αεροδρομίου περί τα 640 εκατ. ευρώ. Το ποσό αντιστοιχεί στο 75% του ποσού που έχει συνολικά αποδώσει η επιχείρηση στους μετόχους της. Ειδικότερα, το 2010 το «Ελ. Βενιζέλος» είχε κέρδη προ φόρων 200 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 55% πήγε στο Δημόσιο και το 45% στην κοινοπραξία.
Στο μεταξύ, η νέα σύμβαση παραχώρησης έχει σχεδιαστεί για ενίσχυση της κερδοφορίας, μια και με την πάροδο του χρόνου και τον νέο επιχειρηματικό σχεδιασμό θα μειωθούν δραστικά τα ποσά που πηγαίνουν για την αποπληρωμή του δανείου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Επομένως και η επικείμενη μείωση της δημόσιας συμμετοχής υπέρ των ιδιωτών επενδυτών στο μέλλον και στο πλαίσιο της αποκρατικοποίησης θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον…
Άλλωστε δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η υπεραξία του «Ελευθέριος Βενιζέλος» από την πιθανή ανανέωση της σύμβασης παραχώρησης κατά 20 έτη χρησιμοποιήθηκε από την (τότε) γερμανική πλευρά στις πρώτες διαπραγματεύσεις με τους Κινέζους της HNA και τους Γάλλους της Vinci για την πώληση του χαρτοφυλακίου της Hochtief AirPort.

Τα μέτωπα
Από τότε, βέβαια, έχουν αλλάξει πολλά. Τα μερίσματα της τάξης των 755 εκατ. ευρώ που είχε διανείμει το «Ελ. Βενιζέλος» στο 55% της συμμετοχής του ελληνικού Δημοσίου ώς το 2010 ανήκουν στο παρελθόν.
Σήμερα το αθηναϊκό αεροδρόμιο, που είχε τη φιλοδοξία να γίνει ο σημαντικότερος αεροπορικός κόμβος της ευρύτερης περιοχής, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα τόσο από τους υψηλούς φόρους που τσακίζουν την ανταγωνιστικότητά του όσο και από τις παράπλευρες απώλειες που μετρά ο ελληνικός τουρισμός, ενώ τελευταία δέχεται και τα βέλη των εταιρειών χαμηλού κόστους, που ζητούν πρακτικά να τις… επιδοτήσει για να μην του κόψουν την κίνηση.
Μπορεί λοιπόν οι αεροπορικές αφίξεις στη χώρα μας να μη μειώθηκαν το 2012 σε σχέση με το 2011, αλλά το «Ελ. Βενιζέλος» την περσινή χρονιά «έχασε» 1,5 εκατ. επιβάτες, που έφτασαν και έφυγαν από τη χώρα μας μέσω κάποιου από τα διεθνή περιφερειακά αεροδρόμια. Και ο κύριος λόγος είναι η υψηλή φορολογία, στην οποία το «Ποντίκι» έχει αναφερθεί εκτεταμένα.
Σαν να μην έφτανε αυτό, τον χειμώνα πολλές αεροπορικές εταιρείες εγκατέλειψαν τον ΔΑΑ για να επανεμφανιστούν μόνο την άνοιξη, δηλαδή σε εποχική βάση και σαν η Αθήνα να είναι ένας ευκαιριακός τουριστικός προορισμός χωρίς μόνιμες συνδέσεις. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον δεν ήταν τυχαίο που το «Ελ. Βενιζέλος» έκανε το 2012 μια μεγαλοπρεπή βουτιά στην κατάταξη των 100 καλύτερων αεροδρομίων διεθνώς πέφτοντας από την 33η θέση, στην οποία βρισκόταν το 2011, στην 51η θέση.
Οι απώλειες στην επιβατική κίνηση συνεχίστηκαν και το πρώτο δίμηνο του 2013 για τον ΔΑΑ με πτώση της τάξης τού 8,6%. Τον Ιανουάριο η κίνηση έπεσε κατά 10,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα, ενώ τον Φεβρουάριο κατά 6,4%. Οι απώλειες επιβατών αφορούν τόσο τα εσωτερικά δρομολόγια, με απώλειες 7% στο δίμηνο, όσο και αυτά του εξωτερικού, με απώλειες 9,6%. Τους δύο πρώτους μήνες η συνολική κίνηση ανήλθε σε 1,37 εκατομμύρια επιβάτες, ενώ το ίδιο διάστημα πέρυσι είχαν μετακινηθεί 1,5 εκατομμύρια επιβάτες.