Τι να κάνουμε; / Η Ρόδος του εικοστού αιώνα / Ρέκβιεμ για μια φίλη / Η σύγκρουση / Στρατηγός Πεταίν

Daniel Cohn-Bendit

Τι να κάνουμε;

Μετάφραση: Μελίττα Γκουρτσογιάννη

Εκδόσεις Κέδρος

Σελ. 176

Χρόνια τώρα έχει μπει στη ζωή μας ο όρος οικολογία και σιγά σιγά, κάτω από το βάρος των αρνητικών εξελίξεων για τη ζωή μας σε σχέση με το περιβάλλον, αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερο το μεγάλο πρόβλημα που κυκλώνει ασφυκτικά και απειλητικά την ανθρωπότητα. Δεν πρόκειται για ένα πολιτικό γεγονός με τα χαρακτηριστικά που του προσδίδαμε πριν από μερικές δεκαετίες. Το οικολογικό ζήτημα έχει έναν ολοκληρωτικό χαρακτήρα: απειλεί τον πλανήτη γενικότερα και φυσικά κάθε μορφή ζωής και σχέσης σ’ αυτόν. Η οικολογία, καθώς περνά ο καιρός, αναδεικνύεται στο κατ’ εξοχήν πολιτικό ζήτημα του πλανήτη, γι’ αυτό και παρατηρούμε σύγχρονους πολιτικούς σχηματισμούς να συγκροτούνται με επίκεντρο το περιβάλλον. Φαίνεται πως η κατάσταση είναι κρίσιμη και τα όρια της αντοχής ζωτικών παραγόντων της ζωής δεν αφήνουν περιθώρια για αυταπάτες. Ο συγγραφέας του βιβλίου, που δανείζεται ένα παλαιότερο ερώτημα του Λένιν, δεν είναι άλλος από τον γνωστό γαλλογερμανό ακτιβιστή Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, ο οποίος υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία στον περίφημο Μάη του ’68. Στο «Τι να κάνουμε» οι απαντήσεις είναι σαφείς και ξεκαθαρισμένες. Πριν απ’ όλα, να αλλάξουμε ζωή κι αυτό να γίνει με ριζικό τρόπο. Επικεφαλής της Ομάδας των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ προτείνει τον μετασχηματισμό του μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης. Ως βασική προϋπόθεση προτάσσει να τεθεί υπό περιορισμό η ανεξέλεγκτη οικονομική γιγάντωση. Ως λύση στο αδιέξοδο, οι Πράσινοι προτείνουν μεταξύ άλλων το σύστημα αναδιανομής του πλούτου και αλλαγή του τρόπου με τον οποίο ορίζουμε την ανάπτυξη. Πρόκειται για ένα βιβλίο όπου παρατίθενται οι βασικότερες αρχές αυτού που θα ονομάζαμε πολιτική οικολογία.

Νικολάου Νίκος – Αγγελής Αντώνιος

Η Ρόδος του εικοστού αιώνα

Εκδόσεις Δέντρο

Σελ. 776

Ακόμα μια σοβαρή εκδοτική προσπάθεια που μας έρχεται από την επαρχία. Αυτή τη φορά από τη Ρόδο, ένα νησί στο οποίο περισσεύει η ομορφιά. Οι συγγραφείς του τόμου επιχειρούν την ιστορική αποτίμηση του 20ού αιώνα στο νησί. Πρόκειται για μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της πολύτιμης και σπάνιας ταυτότητας του τόπου, μέσα από την εμπειρία του περασμένου αιώνα. Στον επιμελημένο αυτόν τόμο γίνεται ένας συνολικός απολογισμός, ο οποίος είναι απαραίτητος για το παρόν και το μέλλον του φωτεινού και πλούσιου αυτού τόπου. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να απολαύσει μια ολοκληρωμένη ανασκόπηση της ιστορίας του νησιού από το 408 π.Χ., που χρονολογείται η ίδρυση της πόλης της Ρόδου, έως και τα τέλη του 19ου αιώνα. Η ιστορία του νησιού στον περασμένο αιώνα έχει δυο βασικές περιόδους. Η πρώτη περιλαμβάνει την παρουσία των Ιταλών στο νησί και η δεύτερη συνδέεται φυσικά με την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου. Μέσα από ένα απίστευτα πλούσιο στην ποικιλομορφία του αρχειακό και φωτογραφικό υλικό ξαναζωντανεύει το παρελθόν του τόπου, η πολιτική, κοινωνική, οικονομική και καλλιτεχνική δραστηριότητά του. Η περίοδος της Ιταλοκρατίας παρουσιάζεται μέσα από τον αγώνα αλλά και την αγωνία αυτού του τόπου να κρατήσει την εθνική του ταυτότητα, να υπερασπιστεί τις δικές του αξίες, να αναδείξει το δικό του πρόσωπο και κυρίως να αντισταθεί στην ιδεολογικοπολιτική και κοινωνική καταπίεση των κατακτητών. Εκτός των άλλων, ο τόμος αυτός αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την ελληνική αντοχή του νησιού, που ύστερα από επτά ολόκληρους αιώνες ξένης κατοχής δεν απώλεσε την ταυτότητά του, δεν αρνήθηκε την καταγωγή του, δεν έπαψε να ονειρεύεται τη γαλανόλευκη ελευθερία του. Πρόκειται για ένα έργο-ντοκουμέντο, συγκροτημένο, επαρκές, αντικειμενικό, που καταγράφει έναν αιώνα ζωής ενός σπάνιου τόπου, ενός ονείρου που πλέει στο Αιγαίο.

Rainer Maria Rilke

Ρέκβιεμ για μια φίλη

και για τον Βολφ Γκραφ φον Κάλκροϊτ

Μετάφραση: Ομαδική

Εκδόσεις Πάπυρος

Σελ. 74

Δυο ποιήματα συνθέτουν αυτό τον μικρό τόμο, που συμπληρώνει η κατατοπιστική εισαγωγή της Αναστασίας Αντωνοπούλου. Ο Ρίλκε, μια κορυφαία λυρική φυσιογνωμία του περασμένου αιώνα, γνώρισε τη ζωγράφο Πάουλα Μόντερσον-Μπέκερ στην αποικία καλλιτεχνών Βορπσβέντε και συνδέθηκε μαζί της με στενή φιλία. Η ζωγράφος αυτή πεθαίνει αιφνιδίως σε ηλικία μόλις 31 ετών, και ένα χρόνο αργότερα στο Παρίσι ο κορυφαίος πεζογράφος και ποιητής θα γράψει το «Ρέκβιεμ για μια φίλη». Στο ποίημα αυτό που γράφτηκε το 1908 στο Παρίσι, μεταξύ της 31ης Οκτωβρίου και τις 2ας Νοεμβρίου, ο ποιητής θρηνεί για τον πρόωρο χαμό της φίλης του και αναπολεί τις όμορφες και ανεξίτηλες στιγμές που πέρασαν μαζί. Μοιάζει να συνομιλεί μαζί της και ταυτόχρονα επιχειρεί μια καταβύθιση στο μυστήριο του θανάτου, ένα μυστήριο που βασανίζει κάθε άνθρωπο. Βυθισμένος στην απώλεια, ο Ρίλκε θα γράψει λίγο καιρό αργότερα ένα δεύτερο ποίημα, το οποίο θα βασίζεται στην ιδέα του θανάτου. Αυτή τη φορά γράφει για έναν νεαρό ποιητή και μεταφραστή, τον Βολφ Γκραφ φον Κάλκροϊτ, που είχε αυτοκτονήσει δυο χρόνια νωρίτερα. Σύμφωνα με την επιθυμία του ποιητή προς τον εκδότη του, αυτές οι δυο ποιητικές συνθέσεις είχαν κοινά στοιχεία, συνδέονταν με την απώλεια και τον θάνατο και ως εκ τούτου έπρεπε να τυπωθούν μαζί σε έναν τόμο. Τα ποιήματα εκδόθηκαν την επόμενη χρονιά (1909) και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στη χώρα μας έναν αιώνα αργότερα, πράγμα που δεν μας αφήνει περιθώρια παρά να χαιρετίσουμε αυτήν τη σημαντική έκδοση.

Σάντι Τζόουνς

Η σύγκρουση

Μετάφραση: Πόλυ Μοσχοπούλου

Εκδόσεις Διόπτρα

Σελ. 440

Οι βρετανοί συγγραφείς έχουν τη δυνατότητα να απλώνουν τη λογοτεχνία τους και εκτός συνόρων, με επίκεντρο φυσικά τη δική τους χώρα. Η αποικιοκρατία έκανε τους Εγγλέζους ελάχιστα δημοφιλείς στις χώρες που «φιλοξενήθηκαν», ωστόσο το ελάχιστο αντίτιμο που κατέβαλλαν σ’ αυτές τις κυριολεκτικά ληστρικές επεμβάσεις τους στις αποικίες, ήταν η βρετανική συγκρότηση της διοίκησης και η κληρονομιά της αγγλικής γλώσσας και κουλτούρας. Δυστυχώς, όπως και να το κάνουμε, άλλο να έχεις κατακτητή την τουρκική αυτοκρατορία και άλλο τη βρετανική… Το πλαίσιο του βιβλίου της Τζόουνς είναι ιστορικό και αναφέρεται στα αιματηρά γεγονότα από τον ξεσηκωμό των Κυπρίων εναντίον της αγγλικής αποικιοκρατίας. Η Κλάρα, μια τυπική αγγλίδα σύζυγος, αποφασίζει να ακολουθήσει τον στρατιωτικό άντρα της στον τόπο που υπηρετεί. Μαζί τους παίρνουν και τις δυο κόρες τους. Στη διάρκεια του ταξιδιού ακούνε φρικτές ιστορίες για την «τρομοκρατική» δράση της ΕΟΚΑ. Η εγκατάστασή τους στη Κύπρο, σ’ ένα όχι και τόσο ασφαλές σπίτι, τους ανησυχεί περισσότερο. Στη σύγκρουση, που αποτελεί ουσιαστικά πολεμικό όρο και μεταφορικά χρησιμοποιείται και στις ανθρώπινες σχέσεις, η συγγραφέας τοποθετεί μέσα στο έντονο πολεμικό φόντο τη σχέση ενός ζευγαριού, αφήνοντας τους παραλληλισμούς να εννοηθούν. Η οικογενειακή γαλήνη μέσα σ’ ένα τοπίο συγκρούσεων δεν μένει ανεπηρέαστη και επεκτείνεται στις προσωπικές σχέσεις. Η βίαιη ατμόσφαιρα που τους περιβάλλει δεν μπορεί παρά να έχει αρνητικές επιπτώσεις και παρενέργειες στην καθημερινότητα της οικογένειας, η οποία υπό την πίεση των γεγονότων αναγκάζει τα βασικά της μέλη να επαναπροσδιορίσουν την οικογενειακή τους σχέση, αλλά και την ατομική τους υπόσταση.

Charles Williams

Στρατηγός Πεταίν

Μετάφραση: Λεωνίδας Καρατζάς

Εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί

Σελ. 472

Ένας άγγλος πολιτικός, ο συγγραφέας, γράφει για έναν γάλλο στρατηγό, ο οποίος από εθνικός ήρωας στη χώρα του έγινε μαριονέτα των Ναζί. Από μόνο του το θέμα και η σύνθεση φαίνονται ενδιαφέροντα. Αυτή η ιστορική βιογραφία αφορά τον στρατάρχη του γαλλικού στρατού Ανρί Φιλίπ Πεταίν, ένα αγροτόπαιδο που ανάμεσα στον Πρώτο και Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κατάφερε να γνωρίσει τη φήμη και από τις δυο όψεις της. Το δίλημμα του νεαρού Πεταίν για το ποιον κλάδο θα υπηρετούσε, την ιεροσύνη ή τον στρατό, δεν περιείχε την παραμικρή αντίφαση. Τόσο η ιεροσύνη όσο και ο στρατός απαιτούν πίστη, τυφλή πίστη και υπακοή. Ως στρατιωτικός πλέον ο Πεταίν, στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου καταφέρνει να αναδειχθεί σε εθνικό ήρωα. Άντρας με έντονη προσωπικότητα, ο Πεταίν είχε αναπτύξει μια στρατηγική θεωρία, σύμφωνα με την οποία τα ισχυρά πυροβόλα θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται για την άμυνα πίσω από ισχυρές οχυρώσεις και όχι ως επιθετικό μέσο. Στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου του δόθηκε η ευκαιρία να αποδείξει την ορθότητα αυτής της στρατηγικής, εφαρμόζοντάς την στα πεδία των μαχών. Ιδιαίτερα αποτελεσματική υπήρξε αυτή η τακτική στη μάχη του Βερντέν το 1916, όπου απέκρουσε τη μεγάλη γερμανική επίθεση. Το 1925 τον βρίσκουμε να υπηρετεί στο Μαρόκο. Εκεί καταστέλλει την επανάσταση που είχε ηγέτη τον Αμντ Ελ Κριμ. Στη συνέχεια αποστρατεύθηκε και το 1939 διορίστηκε πρέσβης στη φασιστική Ισπανία του Φράνκο. Οι εξελίξεις που οδηγούν στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έχουν ως αποτέλεσμα την ανάκλησή του στη Γαλλία ως αρχηγό του Κράτους. Καθώς η Γαλλία ηττάται ολοκληρωτικά από τους ναζιστές της Γερμανίας, ο Πεταίν ασκεί μια αμφιλεγόμενη πολιτική, η οποία με τη λήξη του πολέμου έχει ως αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για εσχάτη προδοσία. Η θανατική ποινή θα μετατραπεί σε ισόβια δεσμά, σε αναγνώριση των υπηρεσιών του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]