Το τέλος της σουηδικής… αθωότητας σφραγίστηκε από δεκάδες κουφάρια καμένων αυτοκινήτων, οργισμένα συνθήματα νεαρών κουκουλοφόρων (και μη) και ρατσιστικά παραληρήματα των «οργάνων της – υποδειγματικής – τάξης».

Το τέλος της σουηδικής… αθωότητας σφραγίστηκε από δεκάδες κουφάρια καμένων αυτοκινήτων, οργισμένα συνθήματα νεαρών κουκουλοφόρων (και μη) και ρατσιστικά παραληρήματα των «οργάνων της – υποδειγματικής – τάξης».

Τα βίαια επεισόδια που ξέσπασαν στα προάστια της Στοκχόλμης τάραξαν τον ύπνο όσων Ευρωπαίων φαντασιώνονταν τη Σουηδία ως το τελευταίο οχυρό έναντι της άγριας νεοφιλελεύθερης επίθεσης που δέχεται το κράτος πρόνοιας. Οι Σουηδοί, όμως, δεν αιφνιδιάστηκαν και τόσο. Και αυτό διότι η νεοφιλελεύθερη λαίλαπα έχει χτυπήσει προ πολλού την πόρτα τους.

Φυσικά, υπάρχουν και αυτοί που, χέρι χέρι με την ολοένα και ισχυρότερη Ακροδεξιά, έσπευσαν να «ερμηνεύσουν» τις ταραχές στη σκανδιναβική χώρα ως «απόδειξη» της παταγώδους αποτυχίας της προοδευτικής μεταναστευτικής πολιτικής. Άλλοι πάλι, δεν διστάζουν να εκμεταλλευτούν την αμηχανία των πολιτών για να υποστηρίξουν ότι αυτό που χρειάζεται η χώρα (εκτός από το να κλείσει τα σύνορα) είναι να επιταχύνει το βήμα της στον δρόμο που έχει χαράξει η συντηρητική κυβέρνηση του Φρέντρικ Ρέιϊνφελντ. Ποιος είναι αυτός ο δρόμος; Μα το σταδιακό ξήλωμα του περιβόητου «σουηδικού μοντέλου» φυσικά!

Μια πιο ψύχραιμη ματιά όσων διαδραματίζονται στη χώρα με το υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης στην Ευρώπη δεν αφήνει πολλά περιθώρια για «απορίες». Η πραγματικότητα απέχει – πλέον – παρασάγγας από την παγκόσμια φήμη που έχει καλλιεργηθεί γύρω από τον σουηδικό παράδεισο… και ένας από τους κύριους λόγους δεν είναι η «αποτυχία» του μοντέλου (το οποίο δεν εφοδιάστηκε με νέα εργαλεία για να αντεπεξέλθει στις μεταβαλλόμενες συνθήκες), αλλά η αντικατάστασή του από την – γνωστή σε όλους μας – ξερή λιτότητα και την – επίσης γνώριμη – εντεινόμενη ξενοφοβία.

Τι ακριβώς συνέβη; Το μόνο σίγουρο είναι ότι η εκτέλεση από αστυνομικούς του 69χρονου άνδρα στο πλέον υποβαθμισμένο προάστιο της Στοκχόλμης, το Χούσμπι, δεν ήταν παρά η αφορμή για όσα ακολούθησαν. Οι επανειλημμένες εκκλήσεις οργανώσεων προς τις αρχές να διατάξουν έρευνα για το περιστατικό αγνοήθηκαν και, δύο 24ωρα αργότερα, οι δρόμοι πήραν κυριολεκτικά φωτιά.

Το πρόβλημα στο οποίο εστιάζουν όλο και περισσότεροι αναλυτές είναι αυτό ακριβώς: η αδιαφορία. Όπως τονίζουν, η κυβέρνηση συνεχίζει να κλείνει τα αυτιά σε όποια καμπανάκια κινδύνου την προειδοποιούν, εδώ και αρκετά χρόνια, ότι «κάτι δεν πάει καλά». Με την ίδια… αδράνεια (;) αντιμετώπισε και τα αιτήματα των κατοίκων του Χούσμπι για διεξαγωγή έρευνας, επιβεβαιώνοντας ότι τους έχει γραμμένους.

Πώς να εξηγηθεί αλλιώς ότι η κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι το 2008 στο Μάλμε και το 2010 στη Στοκχόλμη είχε πάρει μια… πρόγευση της κοινωνικής έντασης που υπέβοσκε, επέλεξε να συνεχίσει να νομοθετεί με κατεύθυνση τη διάλυση του κοινωνικού κράτους;

Ανισότητες
Είναι τυχαίο που, μόλις λίγες ώρες πριν ξεσπάσουν οι ταραχές, ο ΟΟΣΑ προειδοποιούσε σε έκθεσή του πως η Σουηδία είναι η χώρα – μέλος του οργανισμού στην οποία η εισοδηματική ανισότητα αυξήθηκε ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη;
Μάλιστα, οι εμπειρογνώμονες εξηγούσαν πως το οικονομικό χάσμα στη χώρα ανέπτυξε «ιλιγγιώδεις ρυθμούς» την τελευταία πενταετία, τότε δηλαδή που η κυβέρνηση αποφάσισε να «τονώσει την ανάπτυξη» με την παραδοσιακή νεοφιλελεύθερη συνταγή: μείωση των φόρων για τους έχοντες και περικοπές κοινωνικών δαπανών. Αποτέλεσμα ήταν οι πιο ευάλωτες ομάδες να βρεθούν στη δίνη της κρίσης χωρίς να μπορούν να απευθυνθούν στο παραδοσιακό «δίχτυ ασφαλείας» που τους παρείχε μέχρι τότε το «σουηδικό μοντέλο», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική συνοχή.

Τα προάστια – στα οποία συγκεντρώνονταν το 80% των μεταναστών που με τη σειρά τους αποτελούν το 15% του συνολικού πληθυσμού – μετατράπηκαν σε «γκέτο» με όλη την «κινηματογραφική» σημασία της λέξης: οι δάσκαλοι ζητούσαν μεταθέσεις, τα κέντρα νεότητας έκλειναν, τα νοσοκομεία αντιμετώπιζαν ελλείψεις εξοπλισμού και προσωπικού, όσοι κάτοικοι είχαν δυνατότητα τα μάζεψαν για αλλού. Την ώρα που η ανεργία στους Σουηδούς ανέρχονταν στο 6%, στους μετανάστες άγγιξε το 15%, ενώ σε ορισμένα προάστια, όπως το Χούσμπι, έφτασε το 30% (και για συγκεκριμένες εθνικότητες το 80%). Φυσικά, την υποχώρηση του κράτους στα προάστια ήρθε να «καλύψει» η αστυνομία, με τις καταγγελίες για αυθαιρεσίες των κατασταλτικών μηχανισμών να πολλαπλασιάζονται.