Η μουσική είναι η μία πλευρά του Στάθη Δρογώση, ενός από τους πλέον ταλαντούχους και παραγωγικούς τραγουδοποιούς της νέας γενιάς. Η άλλη του πλευρά είναι ο ακτιβισμός, οι συλλογικές δράσεις, η συμμετοχή σε κινητοποιήσεις. Δεν είναι ο μόνος που σηκώνεται από τον αναπαυτικό… καναπέ του.

Η μουσική είναι η μία πλευρά του Στάθη Δρογώση, ενός από τους πλέον ταλαντούχους και παραγωγικούς τραγουδοποιούς της νέας γενιάς. Η άλλη του πλευρά είναι ο ακτιβισμός, οι συλλογικές δράσεις, η συμμετοχή σε κινητοποιήσεις. Δεν είναι ο μόνος που σηκώνεται από τον αναπαυτικό… καναπέ του. Μια ομάδα γνωστών καλλιτεχνών της μουσικής σκηνής, οι Νατάσσα Μποφίλιου, Φοίβος Δεληβοριάς, Μανώλης Φάμελλος, Κωστής Μαραβέγιας κ.ά., σύστησαν την κολεκτίβα «Αγάπη ρε+» και συσπειρώθηκαν ενάντια στο σκοτάδι των ημερών που βρίσκει αντίδοτο στις παρέες, τις ομάδες, τις συλλογικότητες. Οι κοινές τους δράσεις ξεκινάνε με μία συναυλία που θα γίνει στις 6 Ιουλίου στο Θέατρο Κατράκειο της Νίκαιας. Μέχρι τότε όμως, θα αρχίσει το καλοκαίρι του στο πλευρό του Γιάννη Κότσιρα. Αφετηρία τους το Θέατρο Μονής Λαζαριστών, όπου δίνουν συναυλία τη Δευτέρα. Και έπεται συνέχεια…

Με τον Κότσιρα είχατε ξανασυνεργαστεί πριν από δέκα χρόνια όταν είπατε μαζί το «Βιαστικό πουλί του Νότου»…

Εκτιμώ πολύ τον Γιάννη, έχει μια καθαρή στάση στο ελληνικό τραγούδι. Το πρόβλημα των τραγουδιστών είναι ότι πολλές φορές δεν ορίζουν το ρεπερτόριό τους, αλλά ο Γιάννης έχει πει καλά τραγούδια. Μου έκανε μια τιμητική πρόταση και το σκέφτηκα δέκα δευτερόλεπτα πριν πω «ναι». Από εκεί και πέρα, μου αρέσει να τολμάω γιατί ο τελευταίος μου δίσκος ήταν «ροκ και τα μυαλά στα κάγκελα». Εγώ συνήθως λέω ότι δεν είμαι έντεχνος και ότι ο Γιάννης είναι, οπότε έχει πλάκα να δούμε πώς θα βγει πάνω στην σκηνή. Είμαι ενθουσιασμένος.

«Αγάπη ρε+». Είναι σύνθημα, προτροπή;

Για πρώτη φορά μαζευτήκαμε καλλιτέχνες και αποφασίσαμε να κάνουμε κοινές δράσεις ως μια κολεκτίβα. Αφορμή είναι το σκοτάδι που έχει πέσει πάνω από την ελληνική κοινωνία. Θέλουμε να μιλήσουμε για φωτεινά πράγματα – για αγάπη –, να είμαστε ενάντια στο μίσος και στη ρητορική του, να ξαναγνωριστούμε, να ξαναγαπηθούμε και να δώσουμε και λίγο κουράγιο σε νέους ανθρώπους που μπορεί να θέλουν ένα μήνυμα αισιοδοξίας.

Όταν λες σκοτάδι, αναφέρεσαι σε διάθεση ή σε πραγματικότητα;

Ο καθένας στην κολεκτίβα είχε διαφορετικό λόγο για να κάτσει στο ίδιο τραπέζι με συναδέλφους του. Άλλους τους φόβιζε η άνοδος του ρατσισμού, άλλους η επίθεση στην ελευθερία της έκφρασης, άλλους η οικονομική κρίση.

Εσένα τι σε φοβίζει;

Βρέθηκα να είμαι μόνος μου, ένας άνθρωπος απομονωμένος που γράφει τραγούδια στο δωμάτιό του. Δεν είχα επαφή με τους συναδέλφους μου ώστε να μπορούμε να κάνουμε κάτι όλοι μαζί, δεν είχα κοινωνικό χώρο. Και θέλησα να ξαναγνωριστώ με τους ανθρώπους που κάνουμε την ίδια δουλειά, όχι συνδικαλιστικά, αλλά να πάρω κι εγώ λίγο κουράγιο από αυτούς. Ήταν λίγο και θέμα μοναξιάς. Τελικά προέκυψαν φοβερές συζητήσεις και προβληματισμοί. Είναι δύσκολο να έχεις κοινωνικό χώρο όντας μουσικός. Εμένα μου αρέσει η ομαδικότητα. Υπάρχουν παρέες μέσα στο τοπίο της μουσικής, αλλά ποτέ δεν είχε γίνει μια οργανωμένη σύμπραξη.

Η κολεκτίβα ταυτίστηκε εξαρχής με μια αντιρατσιστική κίνηση.

Επειδή στο εισαγωγικό μας κείμενο γράφουμε για το σκοτάδι και τον ρατσισμό. Αυτό, όμως, είναι μια πρώτη δράση. Δεν θα μείνουμε εκεί. Θέλουμε να συζητήσουμε για τα πάντα. Δεν έχουμε λύσεις. Δεν είμαστε πολιτικοί.

Οι λύσεις έρχονται μόνο από τους πολιτικούς; Ειδικά σήμερα αυτό είναι αμφίβολο…

Στο παρελθόν έχω πέσει και εγώ στην παγίδα να είμαι ένας καλλιτέχνης που έχει άποψη για όλα, από το πώς κουρεύουνε τα αρνιά μέχρι το πώς φτιάχνουν πρωτογενές πλεόνασμα. Κάνω, όμως, την αυτοκριτική μου. Οι καλλιτέχνες αυτομορφώνονται, αλλά δυστυχώς… η οικονομία είναι ολόκληρη επιστήμη. Επομένως, αυτό που μπορεί να κάνει ο καλλιτέχνης είναι να αμφισβητεί κάποιες αλήθειες, που είναι μεν μπετόν-αρμέ στη συνείδησή του ή στα ΜΜΕ, αλλά δεν έχουν θεμέλια και μπορεί να είναι σκέτη προπαγάνδα.

Τελικά πρέπει να ζητάμε την άποψη των καλλιτεχνών ή όχι; Γιατί, μόλις ένας καλλιτέχνης εκφράσει άποψη, τον ρίχνουμε στην πυρά.

Όταν μιλήσει ένας σημαντικός καλλιτέχνης, ούτως ή άλλως δημιουργεί είδηση. Ενώ ένας «μικρός» μπορεί να μιλάει για να γίνει είδηση. Μερικές φορές υπάρχει δόλος, δηλαδή κάποιος λέει κάτι προκλητικό για να ξανάρθει στην επικαιρότητα. Επίσης, συχνά έχουμε και μια διάθεση ανθρωποφαγίας. Λατρεύουμε να μισούμε κάποιους, γίνεται κάτι σαν… Κολοσσαίο και από τους «αριστερούς» και από τους «δεξιούς – ακροδεξιούς», θέλουν να έχουν έναν αποδιοπομπαίο τράγο. Ζούμε σε μια μυστηριώδη εποχή, όπου όλοι είναι έτοιμοι να σε αρπάξουν από τον λαιμό. Υπάρχει αστυνομία σκέψης και από τη μία πλευρά και από την άλλη. Και από την άλλη, έχει ποδοσφαιροποιηθεί η πολιτική και η δημόσια αντιπαράθεση.

Πριν περιέγραψες τον τραγουδοποιό ως έναν μοναχικό άνθρωπο, στα όρια του αυτισμού. Ειδικά εσύ είσαι από τους καλλιτέχνες που ήταν πάντα πολιτικοποιημένοι, δραστηριοποιημένοι σε συλλογικότητες, οργανώσεις κ.λπ.

Από την αρχή της καριέρας μου είχα επιλέξει να βοηθάω. Δεν πιστεύω όμως ότι εγώ είμαι το μοντέλο. Ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Κατά καιρούς κάνω και εγώ την αυτοκριτική μου. Πολλές φορές ήθελα τελικά να είμαι ήσυχος και να γράφω τραγούδια, αλλά είχα φτιάξει μια περσόνα για τον εαυτό μου που με καταπίεζε. Ακούγεται αστείο, αλλά είναι αλήθεια. Να σας πω και ένα παράδειγμα. Το Twitter – το οποίο χρησιμοποιώ πολύ –, αν δεν το χρησιμοποιήσεις σωστά, καταφέρνεις να φτάσεις στον μέγιστο βαθμό καταπίεσης, να καταπιέζεις δηλαδή τον εαυτό σου. Εμφανίζομαι ως μια περσόνα που φωνάζει, γκαρίζει, «τα χώνει». Φαίνομαι σαν να είμαι με τα μυαλά στα κάγκελα…

Είσαι φανατικός «τουιτεράς», ανά πάσα ώρα και στιγμή, μόλις σκάει μια κοινωνική είδηση για μετανάστες, καταπιεσμένους, για σκάνδαλα κ.λπ., γράφεις αμέσως στο Twitter…

Έχει ανοίξει στην Ιαπωνία μια κλινική αποτοξίνωσης για το Twitter. Σιγά – σιγά θα έρθει και εδώ… Πέρα από την πλάκα, ένα πράγμα που με γοητεύει πολύ είναι η αντιπληροφόρηση. Τα τελευταία χρόνια τα μεγάλα κανάλια και οι μεγάλες εφημερίδες προβάλλουν μία μόνο αλήθεια και μας κουνάνε το δάχτυλο. Καταστάσεις όπως αυτές στην Ιερισσό της Χαλκιδικής ή βασανισμοί μεταναστών δεν βγαίνουν στα δελτία ειδήσεων. Επειδή έτυχε στο Twitter να με ακολουθεί πολύς κόσμος, ήθελα να προβάλω αυτά τα θέματα. Βέβαια, δεν είναι αυτή η δουλειά μου, θα πει κάποιος. Αλλά δεν μπορώ να γράφω μόνο για ζώδια ή ποιήματα μεταμεσονύκτια για να τα διαβάζουν οι φαν και να γουστάρουν. Μερικές φορές χάνω λίγο το μέτρο της αισθητικής και χρησιμοποιώ λάθος εκφράσεις. Υπάρχουν ολόκληρες στρατιές από κομματικούς ανθρώπους, οι οποίοι είναι επαγγελματίες και μπαίνουν βάρδιες και βρίσκουν λογαριασμούς σαν τον δικό μου και αρχίζουν να μας βομβαρδίζουν με προκλήσεις και τσακωνόμαστε. Καμιά φορά πέφτω στην παγίδα.

Από την άλλη, όμως, όταν δεν μιλάνε οι καλλιτέχνες, λέμε ότι δεν έχουν άποψη και δεν παίρνουν θέση.

Ο Σαββόπουλος έχει εμπνεύσει εκατοντάδες κινητοποιήσεις τα τελευταία σαράντα χρόνια με τα τραγούδια του. Όλοι όσοι κλείνουν έναν δρόμο ή κάνουν καταλήψεις, βάζουν στην ντουντούκα Σαββόπουλο. Αλλά ο ίδιος έχει πει τα… αίσχη ή, τέλος πάντων έχει εκφράσει απόψεις με τις οποίες δεν συμφωνώ. Είναι άλλο πράγμα το έργο τέχνης κι άλλο οι απόψεις του καλλιτέχνη. Ας λέει ο καθένας ό,τι θέλει. Δημοκρατία έχουμε.

Είναι δημοκρατικό να υπάρχει η Χρυσή Αυγή στη Βουλή;

Ναι. Αλλά να πούμε ότι τους είχαμε κάτω από το χαλί. Τα τελευταία 15 χρόνια είχα ακούσει τουλάχιστον 50 ταξιτζήδες να μου λένε «α, ρε Παπαδόπουλε…». Αυτοί οι άνθρωποι ψήφιζαν Νέα Δημοκρατία. Στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ ώριμο πολιτικό σύστημα και η Ν.Δ. ήταν ένα συνονθύλευμα νεοφιλελεύθερων, παλαιοδεξιών, ακροδεξιών, χουντικών και βασιλικών, οι οποίοι μετά τη Μεταπολίτευση ήταν ενωμένοι. Για παράδειγμα, τους νεοφιλελεύθερους Μάνο – Παλαιοκρασσά ή Μητσοτάκη – Μπακογιάννη τους χώριζε άβυσσος από τους λαϊκούς δεξιούς. Ε, κάποια στιγμή θα ερχόταν και εδώ το μοντέλο της Ευρώπης, όπου κάθε σχηματισμός εκπροσωπεί κάτι. Είναι πιο ειλικρινές να βγαίνει ένα κόμμα και να λέει «είμαστε χουντικοί – βασιλικοί – ναζιστές, ψηφίστε μας».

Δεν σε εκπλήσσει όμως το ποσοστό που πήραν;

Το κόμμα είναι σίγουρα ναζιστικό και μάλιστα το πιο ακραίο στην Ευρώπη. Πιστεύουν στον Αδόλφο Χίτλερ. Οι ψηφοφόροι δεν ξέρω τι είναι. Είχαν, όμως, εδώ και έναν χρόνο την ευκαιρία να μάθουν τι εστί Χρυσή Αυγή, αφού βγήκαν ρεπορτάζ, έπεσε ξύλο κ.λπ. Θα μπορούσαν κάποιοι να το ξανασκεφτούνε, αλλά τελικά αυξάνεται η δύναμή τους, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Μπορείς να τους απαγορεύσεις σε ένα καθεστώς δημοκρατίας; Δεν ξέρω. Είναι δύσκολο το ερώτημα. Να θυμίσουμε ότι και ο Χίτλερ δεν έγινε δικτάτορας διά της βίας. Εξελέγη. Οι δικοί μας, όμως, δεν έχουν την ευφυΐα του Χίτλερ. Και μην παρεξηγηθεί αυτό που λέω. Παρόλο που η ιδεολογία του Χίτλερ και του Γκέμπελς είναι φρικτή – ό,τι χειρότερο έχει παρουσιάσει η ανθρωπότητα μαζί με τον Καλιγούλα –, ο Γκέμπελς ήταν μια σατανική ευφυΐα – δες πώς χειρίστηκαν τα μίντια και την τέχνη της διαφήμισης. Εδώ δεν έχουμε τέτοιες περιπτώσεις, αλλά μία… παρωδία.

Ο Χατζιδάκις έλεγε: «όταν συνηθίζουμε το τέρας, αρχίζουμε να του μοιάζουμε…».

Εγώ θα το αντιστρέψω. Είμαστε το τέρας. Αυτά που εκφράζει η Χρυσή Αυγή – εκτός από τον ναζισμό –, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η βία, είναι οριζόντια στην ελληνική κοινωνία. Δεν υπάρχουν οι αγνοί και ψύχραιμοι και από την άλλη τα μολυσμένα τέρατα. Είναι όλοι ρατσιστές. Δες τον τρόπο που φέρονται στις γυναίκες αλλά και το ότι δεν σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν θέλω να βάλω στο ίδιο τσουβάλι την Αριστερά με τη Δεξιά. Αλλά πιο εύκολα μπορεί να γίνει ρατσιστής ένας δεξιός γιατί αυτή η νοοτροπία είναι μέσα στον πυρήνα των αρχών του. Υπάρχουν, όμως, και πολλοί που αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί και είναι κάργα ρατσιστές, τρελοί φαλλοκράτες και με απλοϊκό τρόπο σκέψης.

Στις εκλογές του Ιουνίου του 2012 είχες αναρτήσει στο site σου ένα κείμενο όπου εξηγούσες γιατί στηρίζεις φανατικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Έναν χρόνο μετά έχεις την ίδια άποψη;

Για πρώτη φορά στη ζωή μου αποφάσισα να στηρίξω δημοσίως ένα κόμμα και να γραφτώ μέλος του. Πέρυσι ήταν η μητέρα των μαχών. Νομίζω θα είχε αλλάξει όλη η κατάσταση αν είχαμε καταφέρει να βγει ο ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνηση, κι όχι η τρικομματική. Χάσαμε μια ευκαιρία. Διαφωνώ με πολλά που κάνει το κόμμα, αλλά πιστεύω στους ανθρώπους του γιατί δεν έχουν ακόμα φθαρεί, δεν είναι ανήθικοι. Έχουν τις αδυναμίες τους, μερικές φορές την ανεπάρκειά τους, άλλες φορές είναι πολύ αφελείς και τους κατατροπώνουν επικοινωνιακά. Δεν πιστεύω σε σωτήρες. Αλλά προσπαθούν να αρθρώσουν έναν παράξενο καινούργιο λόγο σε έναν πολυπολικό κόσμο, όπου τα διλήμματα Αριστεράς – Δεξιάς έχουν αρχίσει να ξεφτίζουν. Για την ώρα, τους στηρίζω, χωρίς πια να είμαι φανατικός.