Όταν ο Βρετανός αρχιτέκτονας Μάικλ Βέντρις αποκωδικοποίησε τη Γραμμική Β, αποθεώθηκε αμέσως. Κι όμως, χωρίς την τεράστια συμβολή της Άλις Κόμπερ, μιας άγνωστης σε  πολλούς γυναίκας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μπορεί  και να μην τα είχε καταφέρει ποτέ

Όταν ο Βρετανός αρχιτέκτονας Μάικλ Βέντρις αποκωδικοποίησε τη Γραμμική Β,
αποθεώθηκε αμέσως. Κι όμως, χωρίς την τεράστια συμβολή της Άλις Κόμπερ, μιας άγνωστης σε  πολλούς γυναίκας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μπορεί  και να μην τα είχε καταφέρει ποτέ, λένε οι μελετητές

Μισός αιώνας χρειάστηκε για να αποκωδικοποιηθεί η Γραμμική Β, ένα από τα δυσκολότερα γλωσσικά αινίγματα, η πρώτη μορφή της ελληνικής γλώσσας. Η μυστήρια και πολύπλοκη γραφή βρέθηκε στην Κνωσό στις αρχές του 20ού αιώνα, πάνω σε πήλινες πινακίδες, οι οποίες χρονολογούνται πριν από 3.500 χρόνια. Το 1952, όμως, ένας Βρετανός αρχιτέκτονας, ο Μάικλ Βέντρις, σε ηλικία μόλις 28 χρόνων, την αποκωδικοποίησε παίρνοντας τα εύσημα. Η προσωπικότητά του, μια μοναχική και βασανισμένη ιδιοφυΐα, συνδυαζόταν ιδανικά με το μεγαλειώδες επίτευγμά του και με την ιδέα ότι όλη η έρευνα ήταν κατεξοχήν δική του.

Η αφανής ηρωίδα
Η Άλις Κόμπερ ήταν Αμερικανίδα μελετητής της Ιστορίας και του Πολιτισμού της κλασικής εποχής. Τη δεκαετία του ’30 ως βοηθός καθηγητή δίδασκε ελληνικά και λατινικά στα αμφιθέατρα του Brooklyn College της Νέας Υόρκης. Ζούσε ήσυχα μαζί με τη χήρα μητέρα της, χωρίς να αφήσει καμία καταγραφή για κοινωνικές και ρομαντικές περιπέτειες. Το δύσκολο έργο που είχε αναλάβει στο να σπάσει τους άλυτους κώδικες επικοινωνίας του μακρινού μυκηναϊκού πολιτισμού της ρουφούσε όλη τη ζωή.
Αρχικά, η επικρατέστερη θεωρία ήταν πως η Γραμμική Β αποτελούσε μέρος του πολιτισμού των Ετρούσκων, ενός αρχαίου πολιτισμού της Ιταλίας, ενώ υπήρχαν και πιο αλλόκοτες θεωρίες, όπως ότι ανήκει στον πολιτισμό της Πολυνησίας ή των Βάσκων. Η Κόμπερ, όμως, δεν δεχόταν καμία εικασία πάνω στη μεθοδολογία της. Έμαθε μια σειρά από ασυνήθιστες γλώσσες, από αιγυπτιακά μέχρι τη γλώσσα των Σουμέριων και σανσκριτικά. Τι σήμαιναν όμως όλα αυτά τα άγνωστα και μυστήρια σύμβολα πάνω στις αρχαίες πινακίδες; Εκείνη ξεκίνησε με το να καταγράφει τη συχνότητα του κάθε συμβόλου και του κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά. Τα σημείωνε πάνω σε παλιές ευχετήριες κάρτες αλλά και στα εσώφυλλα των βιβλίων της. Λόγω της έλλειψης χαρτιού πριν από τον πόλεμο, έκοψε μόνη της πάνω από 180.000 μικροσκοπικές κάρτες, χρησιμοποιώντας ως σύστημα αρχειοθέτησης τις χάρτινες συσκευασίες των τσιγάρων της.

Η συνάντηση
Η Γραμμική Β άρχισε να ξεδιπλώνεται. Η Κόμπερ ανακάλυψε ομάδες συμβόλων, οι οποίες επαναλαμβάνονταν σε όλες σχεδόν τις επιγραφές, γλωσσικές ομάδες που ξεκινούσαν όμοια αλλά κατέληγαν διαφορετικά. Ήταν μία γλώσσα με κλίσεις, όπως τα ελληνικά και τα λατινικά. Και εκεί που είχε σχεδόν ολοκληρώσει το ένα τρίτο της αποκωδικοποίησης, αρρώστησε βαριά και πέθανε υπό ανεξήγητες συνθήκες, σε ηλικία μόλις 43 χρόνων.
Εκείνη την εποχή ένας νεότερος μελετητής και αρχιτέκτονας από τη Βρετανία, που είχε πάθει ψύχωση με την αποκωδικοποίηση της Γραμμικής Β από την ηλικία των 14 χρόνων, ο Μάικλ Βέντρις, έδωσε τη δική του λάμψη στην έρευνα, ερμηνεύοντας με επιτυχία τα σύμβολα που η Κόμπερ είχε καταγράψει. Πέντε χρόνια πριν από την αποκωδικοποίηση της Γραμμικής Β, Κόμπερ και Βέντρις συναντήθηκαν μόνο μία φορά στην Οξφόρδη. Ο ένας υποτιμούσε τον άλλον βαθιά. Εκείνη επειδή φάνταζε στα μάτια της ως ένας απλός ερασιτέχνης και εκείνος επειδή η Κόμπερ ήταν γυναίκα. Σε μία διάλεξή του, λίγο πριν από τον τραγικό θάνατό του σε αυτοκινητικό δυστύχημα, αναγνώρισε την προσφορά της στο έργο του. Μια αναγνώριση, όμως, που πέρασε στα ψιλά σχεδόν από όλους.

Τι αποκάλυψαν οι πήλινες πινακίδες

•  Όταν τελικά ο κώδικας αποκωδικοποιήθηκε, πολλοί ήταν αυτοί που απογοητεύτηκαν. Ο λόγος; Επειδή πάνω στις πινακίδες δεν υπήρχε σπουδαία ποίηση. Μάλιστα, ορισμένοι μελετητές είχαν περιγράψει τα κείμενα που μεταφράστηκαν ως «κατάλογοι για άπλυτα ρούχα».
•  Τα κείμενα όμως αποκάλυπταν πληροφορίες για μια πιο λεπτομερή και καθημερινή εικόνα της ζωής στην Κνωσό, υποστηρίζει ο Τζον Μπένετ, καθηγητής Αρχαιολογίας του Αιγαίου, στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ.
•  Οι δίσκοι, μεταξύ άλλων, αποκάλυπταν πως τεράστιες ήταν οι ποσότητες ελαιόλαδου, οι οποίες χρησίμευαν ως βάση για τα αρώματα που χρησιμοποιούσαν οι Κρήτες. Αποκάλυψαν επίσης ότι τα έντονα χρώματα, όπως το κόκκινο, το μοβ και το λευκό, ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή στον κόσμο της εποχής εκείνης.
•  Το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού είναι μεγαλύτερο σε έκταση από το παλάτι του Μπάκινγχαμ στο Λονδίνο. Ανακαλύφθηκε από τον αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς το 1900.
• Λειτουργούσε επίσης ως διοικητικό κέντρο και ως μέρος για θρησκευτικές τελετές. «Στις πινακίδες έχουμε αναφορές για αφιερώσεις σε διάφορες θεότητες» επισημαίνει ο Μπένετ.
•  Στην Κνωσό υπήρχαν περίπου 70 γραφείς και ο καθένας είχε ελαφρώς διαφορετικό χαρακτήρα. Θεωρούνταν μία δουλειά με εξαιρετικό κύρος, αλλά δεν είναι ακόμα σαφές αν ο βασιλιάς ήταν σε θέση να διαβάζει ή να γράφει, τονίζει και πάλι ο Μπένετ.

Μάικλ Βέντρις
•    Άκουσε να γίνεται πρώτη φορά λόγος για τη Γραμμική Β όταν ήταν 14 ετών.
•   Τον Αύγουστο του 1942, στα 20 χρόνια του, κατατάχτηκε στη RAF και ξεκίνησε εκπαίδευση πιλότου, αλλά τελικά κατέληξε αεροναυτίλος και ασχολήθηκε με την αποκρυπτογράφηση κωδικοποιημένων μηνυμάτων. Χάρη σε αυτήν τη θητεία, κατάφερε να ολοκληρώσει την αποκρυπτογράφηση.
•   Σε ηλικία 18 χρονών, δημοσίευσε την πρώτη του έρευνα πάνω στη Γραμμική Β.
•   Μόλις σε ηλικία 29 χρόνων τελειοποίησε με επιτυχία την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β.
•   Πέθανε τέσσερα χρόνια αργότερα σε αυτοκινητικό δυστύχημα, το οποίο δεν εξηγήθηκε ποτέ αναλυτικά. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ήταν αυτοκτονία.