Ένα κτήριο που ενοικιάζεται, συνήθως ευρύχωρο σπίτι με αυλή ή μεγάλο μπαλκόνι, είναι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός αυτοδιαχειριζόμενου χώρου «κοινωνικής και πολιτιστικής δράσης».

Ένα κτήριο που ενοικιάζεται, συνήθως ευρύχωρο σπίτι με αυλή ή μεγάλο μπαλκόνι, είναι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός αυτοδιαχειριζόμενου χώρου «κοινωνικής και πολιτιστικής δράσης». Και δεν έχει καμία σχέση με τους υπό κατάληψη χώρους

Τα αυτοδιαχειριζόμενα στέκια γίνονται συνήθως στόχος των ΜΜΕ. Ταυτίζονται λανθασμένα με υπό κατάληψη χώρους και ο πολύς κόσμος νομίζει πως εκεί μαζεύονται «αντιεξουσιαστές» που βγάζουν τις κουκούλες τους και καταστρώνουν τα τρομοκρατικά σχέδιά τους. Αυτό, στην καλύτερη των περιπτώσεων· γιατί στη χειρότερη ακούγονται έως και σενάρια βλακώδους τρομολαγνείας για χρήση ναρκωτικών ουσιών κ.λπ. Διόλου τυχαίο που οι τοίχοι των συγκεκριμένων κτηρίων γεμίζουν κάθε τρεις και λίγο από τα γνωστά εκφοβιστικά συνθήματα μίσους των νεοναζιστών.
Στην πραγματικότητα, τέτοιοι χώροι θα έπρεπε να πριμοδοτούνται από το επίσημο κράτος, αν υποθέταμε ότι αυτό νοιαζόταν για το υψηλότατο ποσοστό αυτοκτονιών μεταξύ των πολιτών του. Η λεγόμενη «τζάμπα ψυχοθεραπεία» που προσφέρεται σε ανθρώπους αποδιοργανωμένους και χαμένους μέσα στα προβλήματα της καθημερινότητας αποτελεί έργο «θεάρεστο» και ο καθένας έχει πρόσβαση σ’ αυτήν.
Ίσως γι’ αυτό εν μέσω κρίσης τα αυτοδιαχειριζόμενα στέκια να ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια ανά την Ελλάδα. Από τα Εξάρχεια και τη Νέα Σμύρνη μέχρι το Άργος και κάποιες παραμεθόριες περιοχές, νέα παιδιά άπορων οικογενειών, που δεν έχουν την οικονομική άνεση να μάθουν μια ξένη γλώσσα ή να πάνε ακόμη κι ένα σινεμά, αποκτούν το δικαίωμα στη μάθηση και στην ψυχαγωγία.

Δωρεάν μαθήματα… πάσης φύσης
Στα αυτοδιαχειριζόμενα στέκια συγκεντρώνονται οι άνθρωποι και παρακολουθούν σε κανονικές τάξεις δωρεάν μαθήματα ξένων γλωσσών, και ελληνικών οι μετανάστες, παραδοσιακών χορών, πολιτικής οικονομίας, ιστορίας της τέχνης, μέχρι και «έθνικ» μαγειρικής. Φτιάχνονται θεατρικές ομάδες και γίνονται προβολές κινηματογραφικών ταινιών χωρίς εισιτήριο.
Εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα των μελών που απαρτίζουν ένα αυτοδιαχειριζόμενο στέκι η ποικιλία των δραστηριοτήτων του. Διότι, τουλάχιστον απ’ την άποψη των προθέσεών τους, οι άνθρωποι αυτοί, συνήθως νέοι στην ηλικία, θα χαρακτηρίζονταν ουμανιστές με έντονα αισθήματα της προσφοράς και αλληλεγγύης. Μένει μόνο ο προσωπικός χρόνος να βρεθεί και να διατεθεί, εφόσον σε τέτοιους καιρούς όλοι πια παλεύουν όχι για να ζήσουν, αλλά για να επιβιώσουν.

Δουλεύουμε όλοι μαζί, κάθε μέρα
Σ’ ένα τέτοιο στέκι με το χαριτωμένο όνομα «Σβούρα» («Σβουρίτσα μας» άκουσα να το λένε οι διαχειριστές του), στην Κόρινθο, είχα την ευκαιρία να βρεθώ πριν από μερικές εβδομάδες. Μίλησα με πολύ κόσμο, μα κανείς δεν δέχτηκε να «βγει μπροστά» ως αρμόδιος. «Δουλεύουμε όλοι μαζί καθημερινά» ήταν το επιχείρημά τους, «συνεδριάζουμε, προτείνουμε εκδηλώσεις και στο τέλος αποφασίζουμε ομόφωνα». Απόλυτα σεβαστή η θέση τους.
Εκεί είδα ανθρώπους να αθλούνται με μια πρωτοφανή ηρεμία στο τάι – τσι, να ακούνε τις οδηγίες του δασκάλου τους και να μοιάζουν πανέμορφοι, καθώς τους έλουζε το απογευματινό φως. Γνώρισα παιδιά από το Κουρδιστάν και το Αφγανιστάν να παίζουν μπάλα με Έλληνες και μετά τους είδα να κάθονται όλοι μαζί στο ίδιο τραπέζι και να μιλούν για ποιητές – τον Ομάρ Καγιάμ και τον Νάνο Βαλαωρίτη. Κι όταν έπεσε το σκοτάδι, βγήκαν οι πλαστικές καρέκλες, μοιράστηκαν εδέσματα και μπίρες, και η αυλή της «Σβούρας» μετατράπηκε σε θερινό σινεμά.

Δεν πουλάει κανείς εδώ αριστεροσύνη…
Πώς συντηρείται όμως ένας τέτοιος χώρος; Συνήθως η όποια οικονομική ενίσχυση επαφίεται στις δυνατότητες του κάθε μέλους. Υπάρχει ένα κουτί για να μαζεύονται κέρματα ή και χαρτονομίσματα, παραπέμποντας α λα παλαιά στο «καπέλο» των καλλιτεχνών. Από κει και πέρα, κάποιοι διαχειριστές που τυχαίνει να εργάζονται και να κερδίζουν τα προς το ζην, βάζουν από την τσέπη τους οικειοθελώς για να κρατηθεί το στέκι τους με νύχια και με δόντια.
Αξίζει να σημειωθεί πως το κοινό που προσέρχεται στις εκδηλώσεις ενός αυτοδιαχειριζόμενου χώρου είναι ετερόκλητο. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, όχι απαραίτητα μέλη στο στέκι, ανεξάρτητοι από κομματικές ταμπέλες. «Δεν πουλάει κανείς εδώ αριστεροσύνη με σημαιάκια» μου είπε η 70χρονη κυρία Ειρήνη, πρώην εκπαιδευτικός, σε ένα άλλο αυτοδιαχειριζόμενο στέκι στο κέντρο της Αθήνας: «Η μοναδική αριστεροσύνη που θα διέκρινε κανείς είναι αυτή που συνδέεται με τις έννοιες του ανθρωπισμού και της κοινοκτημοσύνης».
«Πέρυσι ανεβάσαμε Μπρεχτ» προσθέτει ο χαμηλόμισθος συνταξιούχος κύριος Παντελής. «Τα παιδιά παντρεύτηκαν, έφυγαν και αντί να κάθομαι σπίτι και να κλαίω τη μοίρα μου, ήρθα εδώ και γράφτηκα στη θεατρική ομάδα για να κάνω και το κέφι μου, βρε αδερφέ» τονίζει με γλαφυρότητα.