Ο Μπομπ Γουίλσον σκηνοθετεί, σχεδιάζει αλλά και πρωταγωνιστεί στην «Τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ» του Μπέκετ, που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του «Θεάτρου πέρα από τα όρια»

Ο Μπομπ Γουίλσον σκηνοθετεί, σχεδιάζει αλλά και πρωταγωνιστεί στην «Τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ» του Μπέκετ, που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του «Θεάτρου πέρα από τα όρια»

Ο διάσημος σκηνοθέτης (και αγαπημένος στο ελληνικό θεατρόφιλο κοινό) Μπομπ Γουίλσον επανέρχεται στη χώρα μας, όχι μόνο σκηνοθετώντας αλλά σχεδιάζοντας και ερμηνεύοντας ένα από τα πιο ιδιαίτερα έργα του Μπέκετ, την «Τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ». Τριάντα πέντε χρόνια μετά την προσωπική τους συνάντηση, ο Γουίλσον συναντά στη σκηνή τον συγγραφέα που έδωσε ιδιαίτερο νόημα στις λέξεις. Κοινός τόπος των δύο καλλιτεχνών η απόλυτη σαφήνεια και απλότητα στα έργα τους, μέσα από τα οποία αναζητούν την πολυπλοκότητα της ύπαρξης. O Γουίλσον έχει συγκριθεί πολλές φορές με τον Μπέκετ στο ότι μεγαλουργεί μέσα σε εξαιρετική λιτότητα – ένα από τα δυσκολότερα καλλιτεχνικά επιτεύγματα. Τίποτε δεν περισσεύει, ούτε μια λέξη, ούτε μια κίνηση. «Σε κάποια σημεία ο Μπέκετ βρίσκεται πολύ κοντά στο έργο μου», τονίζει ο Γουίλσον. «Όταν σκηνοθετώ ένα έργο κατασκευάζω μια δομή στον χρόνο. Στο τέλος, όταν όλα τα οπτικά στοιχεία βρίσκονται στη θέση τους, έχω δημιουργήσει ένα πλαίσιο το οποίο καλούνται να γεμίσουν οι ηθοποιοί. Εάν η δομή είναι στέρεα επιτρέπει ελευθερία. Εδώ, κατά ένα μεγάλο μέρος, η δομή είναι ήδη δοσμένη, κι εγώ πρέπει να βρω την ελευθερία μου μέσα από τη δομή του Μπέκετ. Γι’ αυτό, στο υποκριτικό κομμάτι υπάρχει αρκετή ελευθερία». Ειρωνικό, πονηρό, κωμικό αλλά και δραματικό το έργο, τοποθετημένο στο μοναδικό σκηνογραφικό και φωτιστικό τοπίο του Γουίλσον, ταιριάζει απόλυτα στην προσωπικότητά του. Η παράσταση του δίνει μια ευκαιρία για να ξεδιπλώσει το ερμηνευτικό του ταλέντο, καθώς αποτελεί μίξη της χαρακτηριστικής εικαστικής υπογραφής του με την άψογη ενσωμάτωση κίνησης, φωτισμού, ήχου και δομής του κειμένου. Ο τεξανός σκηνοθέτης πετυχαίνει να προσαρμόζει το προσωπικό του στυλ στον ιδιαίτερο και εσωτερικό κόσμο του συγγραφέα. Σ’ αυτή την περίπτωση, o παγωμένος φορμαλισμός του γίνεται το κελί που φυλακίζει το συναισθηματικό ένστικτο του Μπέκετ. Αλλά τελικά το μαρτύριο της μνήμης επιβάλλεται πάνω στη μοχθηρή χωρίς κλωστές μαριονέτα. «Αντιμετωπίζω τον Κραπ σαν μια σύνθετη δουλειά που αφορά διάφορα θέματα. Είναι λάθος να υποδυθείς τον τίτλο του έργου», λέει. Βαριά μακιγιαρισμένος, σαν μάσκα από την Άπω Ανατολή, φορώντας γκρι κοστούμι στην κάμαρα-φυλακή του σπιτιού του, ο Κραπ του Γουίλσον γρυλίζει και χειρονομεί σαν μια νευρωτική μαριονέτα. Με μια μικρή κραυγή σαν φοβισμένο ζώο στη φωλιά του, ο ήρωας σταματά την 20λεπτη καταρρακτώδη βροχή από άγρια φώτα και κεραυνούς με χιτσκοκικό τρόπο. Κάπως έτσι, στη σκοτεινή και βροχερή νύχτα, αρχίζει η απομόνωση του Kραπ. Έπειτα, με αργές και απόλυτα ελεγχόμενες κινήσεις, όπως των ηθοποιών της Ανατολής, ο σκηνοθέτης, σκηνογράφος, φωτιστής ταυτίζεται με τον ήρωα στον μονόλογο του Μπέκετ. Η «Τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ» είναι ένας μονόλογος-διάλογος. Ένας ηθοποιός επί σκηνής συνδιαλέγεται με τη φωνή του, μαγνητοφωνημένη πολλά χρόνια πριν. Ένας ηλικιωμένος άνδρας κάθεται μόνος στο γραφείο του την ημέρα των εβδομηκοστών γενεθλίων του και ετοιμάζει μια μαγνητοφώνηση για όσα συνέβησαν στη ζωή του κατά την περασμένη χρονιά, όπως έχει συνηθίσει να κάνει σε κάθε του γενέθλια, από τότε που ήταν νέος. Ενώ προετοιμάζεται για μια νέα ηχογράφηση, ακούει μια κασέτα που είχε μαγνητοφωνήσει τριάντα χρόνια πριν, στο τέλος μιας χρονιάς που ήταν ίσως η τελευταία πραγματικά ευτυχισμένη της ζωής του. Πικρός, αστείος, ειρωνικός, δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τον εαυτό του στην αυθάδη, ρομαντική, γεμάτη αυτοπεποίθηση φωνή της νιότης του. Ακούγοντας τις παλιές του φιλοδοξίες και τα όνειρα, γελά ειρωνικά. Ακούει και ξανακούει το σημείο όπου ο νεότερος Κραπ μιλά σε ήρεμο και φιλοσοφικό τόνο για τον χωρισμό του από μια γυναίκα. Τότε, έκρινε τον χωρισμό αναπόφευκτο και ανυπομονούσε για νέες κατακτήσεις και θριάμβους. Τώρα, αναθεωρώντας το παρελθόν, συνειδητοποιεί ότι η γυναίκα εκείνη ήταν ο τελευταίος μεγάλος έρωτας της ζωής του και ότι χάνοντάς την έχασε, τόσα χρόνια πριν, την ευκαιρία να γίνει ευτυχισμένος. Ο Γουίλσον σκηνοθετεί, σχεδιάζει αλλά και πρωταγωνιστεί στο έργο, στην πρώτη του εμφάνιση ως ηθοποιός, μετά τον «Άμλετ», που παρουσιάστηκε τελευταία φορά το 2000. Στη μια ώρα που διαρκεί η παράσταση, με ελάχιστες απλές πινελιές, αποδίδεται η όψη ενός κόσμου πολύ συγκεκριμένου και την ίδια στιγμή πανανθρώπινου.

* «Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ», του Σάμιουελ Μπέκετ. Ερμηνεία, σχεδιασμός, σκηνοθεσία: Μπομπ Γουίλσον, στο πλαίσιο του «Θεάτρου πέρα από τα όρια». Θέατρον, Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος, παραστάσεις 8 και 9 Μαΐου.

Χαρά Αργυρίου