Η Αραβική Άνοιξη βρίσκεται σε ομηρεία. Αυτό που ξεκίνησε ως ντόμινο λαϊκών εξεγέρσεων που προσδοκούσαν σε ένα καλύτερο αύριο, έχει οδηγήσει σε μια παρατεταμένη «μεταβατική περίοδο»

Η Αραβική Άνοιξη βρίσκεται σε ομηρεία. Αυτό που ξεκίνησε ως ντόμινο λαϊκών εξεγέρσεων που προσδοκούσαν σε ένα καλύτερο αύριο, έχει οδηγήσει σε μια παρατεταμένη «μεταβατική περίοδο», στην οποία κανείς δεν μπορεί να προβλέψει προς τα πού θα γύρει η πλάστιγγα. Κι αυτό διότι η ζυγαριά… έχει καταλειφθεί από δυνάμεις που μαλλιοτραβιούνται για την εξουσία του τόπου, αδιαφορώντας για την πραγματική βούληση των λαών.

Από άκρη σε άκρη της Βόρειας Αφρικής, η πολιτική αστάθεια έχει μετατραπεί σε στάτους κβο, οι συγκρούσεις στους δρόμους σε καθημερινό φαινόμενο. Κι όμως… ο πραγματικός πόλεμος δεν διεξάγεται στον δρόμο και οι πραγματικοί πρωταγωνιστές δεν είναι οι πολίτες.

Κενό εξουσίας

Το κενό εξουσίας που άφησαν πίσω τους οι εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης οδήγησε σε ένα λυσσαλέο μπρα-ντε-φερ ανάμεσα στις παραδοσιακές και τις νέες οικονομικές ελίτ. Αυτές μονοπωλούν σήμερα τις εξελίξεις στην περιοχή και εξαιτίας αυτών δεν έχουν καμία τύχη οι όποιες προσδοκίες των πολιτών. Το μήλον της έριδος είναι ένα: τα φράγκα.

Από τη μία πλευρά, οι παλιές οικονομικές ελίτ – οι οποίες, παρά τις πολιτικές ανατροπές, συνεχίζουν να ελέγχουν μεγάλο τμήμα της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και της διοικητικής μηχανής – προσπαθούν να επιβιώσουν στο νέο μεταβαλλόμενο σκηνικό και απαιτούν να έχουν ρόλο στο αύριο αντιστεκόμενες στην επέλαση των «άπειρων» αλλά φιλόδοξων αντικαταστατών τους.

Από την άλλη, οι νέες οικονομικές ελίτ – προερχόμενες κυρίως από το πολιτικό Ισλάμ – δίνουν μάχη για να εδραιώσουν τη θέση τους και να κεφαλαιοποιήσουν την πολιτική αλλαγή επικαλούμενες τη νομιμοποίηση που έλαβαν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι μέσα από τις κάλπες.

Αυτά που χωρίζουν τόσο τους «πρώην» άρχοντες όσο και τους ισλαμιστές επίδοξους διαδόχους τους στην Τυνησία, το Μαρόκο, την Αλγερία ή την Αίγυπτο είναι φυσικά πολλά… ωστόσο μπορεί κανείς να διακρίνει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, ούτως ώστε να τους μοιράσει, χοντρά – χοντρά, σε δύο στρατόπεδα.

Οι λεγόμενες «παραδοσιακές» ελίτ στην Αίγυπτο προέρχονται από τις τάξεις του Στρατού – απόφοιτοι αμερικανικών και βρετανικών πανεπιστημίων – και ελέγχουν πάνω από το 1/4 της οικονομικής δραστηριότητας… Οι «αξιωματικοί – επιχειρηματίες» υπέστησαν τη μεγαλύτερη «ζημιά» από την αδυναμία του ισλαμιστή προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι να επαναφέρει σε τροχιά την οικονομία της χώρας. Εκεί «πόνεσε» ο Στρατός… δεν συγκινήθηκε από τους διαδηλωτές.

Στην Τυνησία, οι παλιές γαλλόφωνες ελίτ σπούδασαν στο Παρίσι και στελεχώνουν, ακόμη και σήμερα, κάθε γωνιά της δημόσιας διοίκησης προβάλλοντας κάθε είδους εμπόδια στους ισλαμιστές του κόμματος Ενχάντα που ανέλαβε την εξουσία μετά τις εκλογές… Στο Μαρόκο, η οικονομική δραστηριότητα ελεγχόταν ανέκαθεν από μια χούφτα οικογένειες που βρίσκονταν κοντά στον βασιλιά… όμως και εκεί τα ανοίγματα που έγιναν από φόβο εξάπλωσης της κοινωνικής αναταραχής έφεραν στο γήπεδο κι άλλους, διψασμένους, παίχτες.

Χρήμα και δύναμη

Την ώρα που οι παραδοσιακές ελίτ ανδρώθηκαν στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Ουάσιγκτον, οι νέες… ελίτ του «πολιτικού Ισλάμ» γαλουχήθηκαν στην Τζέντα, το Αμπού Ντάμπι και την Ντόχα.

Ιδεολογικά, οι πρώτες διατηρούν μια ξεκάθαρη στάση έναντι της ανάγκης «διαχωρισμού» ανάμεσα σε κράτος και «Εκκλησία»… Όμως και οι δεύτερες, από τότε που ήρθαν στα «πράγματα», προσπαθούν να μετριάσουν τον θρησκευτικό τους λόγο… Κι αυτό διότι το βασικό ζητούμενο δεν είναι το «είδος» κοινωνίας που θέλουν να φτιάξουν, ούτε βέβαια και η Δημοκρατία.