Ένας πόλεμος χωρίς τέλος / E-Drugs / Δρόμος αντοχής / Η τέταρτη ρομφαία / Το νησί κάτω από τη θάλασσα

Ελένη Πασχαλούδη

Ένας πόλεμος χωρίς τέλος

Η δεκαετία του 1940 στον πολιτικό λόγο, 1950-1967

Εκδόσεις Επίκεντρο

Σελ. 383

Μια πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη μελέτη που ασχολείται με το πώς ασκείται μέχρι και τις μέρες μας η πολιτική αντιπαράθεση. Ο πολιτικός διάλογος στη χώρα μας βασίζεται στη διαχείριση του πολιτικού παρελθόντος και ποτέ του πολιτικού παρόντος ή μέλλοντος. Όλο το πολιτικό μας σύστημα προσπαθεί να διαχειριστεί την ιστορία των παρελθόντων ετών, ως εργαλείο που θα προσελκύσει τους ψηφοφόρους του. Το εγχώριο πολιτικό κατεστημένο, όπως αυτό διαμορφώθηκε στην ταραγμένη δεκαετία του 1940, εκφράστηκε μέσα από τρεις παραδοσιακές πολιτικές παρατάξεις: της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς. Δημιουργώντας απαράβατα στερεότυπα, η καθεμιά παράταξη εγκλώβισε ασφυκτικά για λογαριασμό της την πολιτική αντιπαράθεση του τόπου μέσα στην πιο στείρα και ανεδαφική κομματοκρατία. Μετά τον πόλεμο και τον εμφύλιο, όλες οι κομματικές παρατάξεις προσπαθούσαν να ελκύσουν τους πολιτικούς τους πελάτες μέσα από τη δική τους κομματική επίκληση των ιστορικών γεγονότων. Η στρατηγική των κομμάτων βασίζεται αποκλειστικά στη διαχείριση του παρελθόντος. Μέσα από αυτή τη σταθερά παράγουν και ασκούν την πολιτική τους μέχρι σήμερα οι τρεις παραδοσιακές παρατάξεις του τόπου, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μέσα στο μετεμφυλιακό πολιτικό σκηνικό της χώρας. Έτσι τα περασμένα ιστορικά γεγονότα μπαίνουν συνέχεια σε μια διαδικασία διερεύνησης, ώστε αυτή η σταθερή αντιπαράθεση να συνεχίζεται εμπλουτισμένη και η αλήθεια να ερμηνεύεται μέσα από μια σειρά διηγήσεων που διαμορφώνουν τις κοινωνικές αλλαγές. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική μελέτη που καλό είναι να διαβαστεί από πολίτες και όχι μόνο «ειδικούς», γιατί μπορεί να δώσει σοβαρές και σημαντικές απαντήσεις σε χρονίζουσες πολιτικές απορίες και να ερμηνεύσει τη σημερινή χρεοκοπία του πολιτικού μας συστήματος.

Θοδωρής Καραγεωργίου

E-Drugs

Εκδόσεις Κέδρος

Σελ. 174

Η νέα γενιά συγγραφέων στη χώρα μας, αυτών που μεγάλωσαν μέσα στην παγκοσμιοποίηση της κοινωνίας, όπου όλα τα στερεότυπα του απερχόμενου κόσμου ανατρέπονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, είναι απελευθερωμένοι από την ηθογραφική προσκόλληση στη θεματολογία της λογοτεχνίας μας. Ό,τι δεν κατανοεί η σύγχρονη κριτική, η οποία εμμένει να θεωρεί «αριστουργήματα» τις γραφικές πινελιές των παραδοσιακών πλέον κι αγαπημένων εκπροσώπων του λογοτεχνικού μας κατεστημένου, το ξεπερνά με θαυμαστή και λυτρωτική άνεση ο χρόνος. Οι ιλιγγιώδεις ρυθμοί της ιντερνετικής πραγματικότητας έχουν αλλάξει όλα εκείνα τα δεδομένα που συγκροτούσαν τον παλαιό κόσμο. Μέσα σ’ αυτή τη σύγχρονη παγκόσμια κοινότητα που έχει δημιουργηθεί, οι νέοι βρίσκονται ήδη αντιμέτωποι με τις πρώτες παρενέργειες του καινούργιου θαυμαστού κόσμου που τους περιβάλλει. Το βιβλίο του Καραγεωργίου έχει την άνεση να απευθύνεται σε όλους τους νέους του κόσμου και όχι αποκλειστικά στους Έλληνες. Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη ευκαιρία για τη λογοτεχνία μας, να αναπτυχθεί πέρα από τα ασφυκτικά περιορισμένα της όρια, να απλωθεί σε πόλεις πραγματικές, να ανακαλύψει τον επαρχιώτικο εαυτό της μέσα σε μια νέα εκτός συνόρων περιπέτεια, να αναμετρηθεί με τη νέα της εθνική μοίρα στον κόσμο ολόκληρο. Στο βιβλίο του πρωτοεμφανιζόμενου Καραγεωργίου, οι ήρωες κινούνται με την ίδια άνεση σε όλες τις χώρες του κόσμου, μιλούν και συνεννοούνται μεταξύ τους σαν να είναι μέλη μιας κοινότητας και αντιμετωπίζουν τις πρώτες σοβαρές παρενέργειες της χρήσης μιας απίστευτης και απίθανης πολιτισμικής κατάκτησης: του Ίντερνετ. Μέσα από μια σειρά σύντομων ιστοριών που διαδραματίζονται σε διάφορες χώρες, ο νεαρός συγγραφέας αντιμετωπίζει με σοβαρότητα τις επιπτώσεις των εφαρμογών των σύγχρονων μορφών τεχνολογίας, τους νέους αδιευκρίνιστους ακόμα τρόπους επικοινωνίας, την ανάγκη για τον πλησίον, με μια ώριμη γραφή που μας κάνει αισιόδοξους, μιας και μας απελευθερώνει από το σύνδρομο του ηθογραφικού επαρχιωτισμού που διέπει τη λογοτεχνική παραγωγή και κρίση μας.

Jean Echenoz

Δρόμος αντοχής

Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης

Εκδόσεις Πόλις

Σελ. 162

Στο μυθιστόρημα αυτό του Ζαν Εσενόζ πρωταγωνιστεί ένας αθλητής μεγάλων αποστάσεων, ένας μύθος του στίβου, ο θρυλικός Εμίλ Ζάτοπεκ, ο άνθρωπος-μηχανή, όπως τον χαρακτήριζε σύσσωμος ο αθλητικός Τύπος της εποχής του. Ο τσεχοσλοβάκος αθλητής ξεκίνησε να ασχολείται με τους αγώνες αντοχής από την εποχή που η ναζιστική Γερμανία είχε εισβάλει στην πατρίδα του. Έτρεχε αποστάσεις 5.000 και 10.000 μέτρων, αλλά και Μαραθώνιο! Ο Ζάτοπεκ έγινε παγκοσμίως γνωστός στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων στο Ελσίνκι το 1952, όταν κατέκτησε τρία χρυσά μετάλλια. Είναι γνωστό ότι στις χώρες που αποτελούσαν το πάλαι ποτέ Ανατολικό Μπλοκ, τόσο ο αθλητισμός όσο και οι αθλητές ετίθεντο στην υπηρεσία του κράτους και εκπροσωπούσαν την εικόνα του καθεστώτος στο εξωτερικό. Η εικόνα στο εσωτερικό ήταν υπόθεση των μυστικών υπηρεσιών και των αστυνομικών αρχών. Η ζωή του Ζάτοπεκ περικλείεται ανάμεσα σε δυο εισβολές, αυτήν της ναζιστικής Γερμανίας και τη σοβιετική, το 1968. Από το 1957, ο Ζάτοπεκ είχε λάβει ως αντισταθμιστικά οφέλη από την κομμουνιστική ηγεσία της πατρίδας του τη θέση του αξιωματικού στο στρατό, ενώ είχε γίνει μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και υπάλληλος του Υπουργείου Αμύνης της χώρας του. Ωστόσο, μετά τη σοβιετική εισβολή στην Πράγα και τα γνωστά γεγονότα που ακολούθησαν, αυτή η θρυλική μορφή των στίβων έπεσε σε δυσμένεια. Ο λόγος ήταν… σοβαρός, μιας και ο αθλητής είχε ταχθεί ανοιχτά υπέρ του Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ. Οι θέσεις του στο κόμμα και στο στρατό χάθηκαν και ο ίδιος υποχρεώθηκε σε… σοσιαλιστική αυτοκριτική. Μετά, το στοργικό καθεστώς τον έστειλε να δουλέψει σε ορυχεία ουρανίου!

Σαντιάγο Ρονκαλιόλο

Η τέταρτη ρομφαία

Μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου

Εκδόσεις Καστανιώτη

Σελ. 242

Είναι γνωστό ότι στη Λατινική Αμερική δημιουργήθηκαν πολλά επαναστατικά κινήματα, μερικά εκ των οποίων υπήρξαν ιδιαίτερα δημοφιλή, όχι μόνο στους λαούς τους αλλά και σε ολόκληρη την υφήλιο. Είναι αλήθεια ότι το Φωτεινό Μονοπάτι, μια λενινιστική, σταλινική και μαοϊκή φράξια του Κομουνιστικού Κόμματος του Περού, δεν κέρδισε ποτέ μερίδιο από αυτή τη συμπάθεια. Ο βασικός λόγος είναι ότι υπήρξε ένα από τα πιο αιμοσταγή κινήματα που έδρασαν ποτέ στη Λατινική Αμερική. Η εγκληματική δράση του Μονοπατιού δεν έγινε ευρύτερα γνωστή πέρα από τη χώρα του Περού, όπως έγινε αυτή των Τουπαμάρος ή των Σαντινίστας στη Νικαράγουα και των Ζαπατίστας στο Μεξικό. Ομοίως και ακόμα λιγότερο γνωστή υπήρξε η ηγετική φυσιογνωμία αυτής της επαναστατικής οργάνωσης, ο Αμπιμαέλ Γκούσμαν, μια σκοτεινή προσωπικότητα, επίσης τελείως αντίθετη με τις αντίστοιχες ηγετικές μορφές που αναδείχθηκαν μέσα από την ένοπλη δράση τους σε αντίστοιχα κινήματα. Άνθρωπος που έφτασε στα έσχατα σημεία της βαρβαρότητας, ο Αμπιμαέλ Γκούσμαν βαρύνεται με ομαδικές σφαγές αγροτικού πληθυσμού και πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις με εκατόμβες θυμάτων. Η δράση του ανθρώπου που θεωρούσε τον εαυτό του ως την Τέταρτη Ρομφαία μετά τον Λένιν, τον Στάλιν, και τον Μάο, προκάλεσε στη διάρκεια της εικοσαετούς δράσης του τον θάνατο περίπου 70.000 ανθρώπων! Το βιβλίο-ντοκουμέντο του νεαρού περουβιανού συγγραφέα επιχειρεί μια μυθιστορηματική προσέγγιση, με στόχο να φωτιστεί η σκοτεινή προσωπικότητα του Γκούσμαν, ο οποίος μετά τη σύλληψή του και την καταδίκη του ζει έγκλειστος σ’ ένα τσιμεντένιο κλουβί 2 επί 3, παραμένοντας μια δυσερμήνευτη, αμετανόητη και αιμοσταγής προσωπικότητα.

Ιζαμπέλ Αλιέντε

Το νησί κάτω από τη θάλασσα

Μετάφραση: Λεωνίδας Καρατζάς

Εκδόσεις Ωκεανίδα

Σελ. 620

Η Ιζαμπέλ Αλιέντε έγινε γνωστή στο ελληνικό κοινό με το βιβλίο της «Το σπίτι των πνευμάτων», που την καθιέρωσε με το καλημέρα σαν συγγραφέα με παγκόσμια εμβέλεια και προβολή. Το έργο εκείνο, που πριν πολλά χρόνια είχε κυκλοφορήσει επίσης από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, όπως και όλα της τα βιβλία, είχε αφήσει εξαιρετικές εντυπώσεις στους αναγνώστες. Από τότε μέχρι σήμερα, η Αλιέντε, ανιψιά του θρυλικού προέδρου της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, γράφει ασταμάτητα, είτε με την ιδιότητα της συγγραφέως είτε με αυτή της δημοσιογράφου. Στο πολυσέλιδο νέο της μυθιστόρημα, η Αλιέντε μας μεταφέρει στον 18ο αιώνα για να μας διηγηθεί τον βίο και την πολιτεία μιας μικρής σκλάβας που την έλεγαν Σαριτέ. Όλα ξεκινούν από τον Άγιο Δομίνικο, όταν εννέα μόλις χρονών η Σαριτέ πουλιέται σ’ έναν εύπορο γαιοκτήμονα, τον Τουλούζ Βαλμορέν. Η Σαριτέ εξελίσσεται σε μια έξυπνη και συμπονετική κοπέλα, η οποία, παρά το γεγονός ότι δεν βίωσε την επώδυνη ζωή της εργασίας στις φυτείες ζαχαροκάλαμου, καθώς εργαζόταν σαν οικιακή βοηθός, συνέδραμε με όλες της τις δυνάμεις όλους όσους υπέφεραν από τη σκλαβιά και την απάνθρωπη μεταχείρισή τους από τους λευκούς. Με αυτό τον τρόπο η Σαριτέ κατάφερε να γίνει το επίκεντρο της αποικίας. Όλα, ωστόσο, θα αλλάξουν στη ζωή της όταν το αφεντικό της θα τη φέρει στη Νέα Ορλεάνη. Εκεί, η Σαριτέ θα έρθει αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής της, την ελευθερία της.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]